ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

Κων/νος Αδριανουπολίτης

Εκπαιδευτικός-ερευνητής

Σύγχυση προκαλείται συχνά, ιδίως το τελευταίο χρονικό διάστημα με αφορμή και τα κολέγια, μεταξύ Μεταδευτεροβάθμιας  Εκπαίδευσης και Μεταδευτεροβάθμιας Κατάρτισης.

Σε δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας, στην ιστοσελίδα, στον εθνικό φάκελλο κλπ. του Υπουργείου Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων η Μεταδευτεροβάθμια  Επαγγελματική Κατάρτιση αναφέρεται  ως Μεταδευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Ας μου επιτραπεί αρχικά να αναφερθώ στον προσδιορισμό της Επαγγελματικής Κατάρτισης, της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και των σκοπών τους, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία.

ΝΟΜΟΣ 2009/1992

Άρθρο 4

Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.)

1. Για την εκπλήρωση των σκοπών του Ε.Σ.Ε.Ε.Κ. οργανώνονται και λειτουργούν Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.), δημόσια ή ιδιωτικά τα οποία δεν εντάσσονται στο εκπαιδευτικό σύστημα και σε εκπαιδευτική βαθμίδα.

2. Σκοπός των Ι.Ε.Κ. είναι η παροχή κάθε είδους επαγγελματικής κατάρτισης, αρχικής ή συμπληρωματικής, καθώς και η εξασφάλιση στους εκπαιδευομένους αντίστοιχων προσόντων, με τη διδασκαλία επιστημονικών, τεχνικών, επαγγελματικών και πρακτικών γνώσεων και την καλλιέργεια ανάλογων δεξιοτήτων, ώστε να διευκολύνεται η επαγγελματική τους ένταξη στην κοινωνία και να διασφαλίζεται η προσαρμογή τους στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας. 

Η τελευταία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση για τη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση έγινε με το Ν. 3475 ο οποίος αναφέρει τα εξής:

ΝΟΜΟΣ 3475/2006

Άρθρο 1

Σκοπός

Η δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση αποβλέπει στο συνδυασμό της γενικής παιδείας (ν. 1566/1985) με την τεχνική επαγγελματική γνώση, με ειδικότερο σκοπό:

α) την ανάπτυξη των ικανοτήτων, της πρωτοβουλί­ας, της δημιουργικότητας και της κριτικής σκέψης των μαθητών,

β) τη μετάδοση των απαιτούμενων τεχνικών και επαγ­γελματικών γνώσεων και την ανάπτυξη των συναφών δεξιοτήτων τους,

γ) την παροχή στους μαθητές των απαραίτητων γνώ­σεων και εφοδίων για τη συνέχιση των σπουδών τους στην επόμενη εκπαιδευτική βαθμίδα.

Οι διαφορές της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και της Επαγγελματικής Κατάρτισης, αναφέρονται και στο Ν. 3191/2003 ως εξής:

ΝΟΜΟΣ 3191/2003

Άρθρο 6

Το Σύστημα Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης

1. Αποστολή του Συστήματος Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (Σ2) είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση προγραμμάτων σπουδών, στο πλαίσιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που αποβλέπουν στο συνδυασμό της γενικής παιδείας με τις τεχνικές και επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες, με σκοπό την επαγγελματική και κοινωνική ένταξη των αποφοίτων της.

Άρθρο 7

Το Σύστημα της Αρχικής Επαγγελματικής κατάρτισης

1. Αποστολή του Συστήματος της Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (Σ3) είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης για την απόκτηση από τους καταρτιζόμενους βασικών επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων σε ειδικότητες ή και σε εξειδικεύσεις, για την ένταξη, επανένταξη, επαγγελματική κινητικότητα στην αγορά εργασίας και την εν γένει ανέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού.

Με την αναφορά που έγινε στην κείμενη νομοθεσία για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και την Επαγγελματική Κατάρτιση διαπιστώνεται ότι οι διαφορές τους είναι διακριτές και ουσιώδεις. Αναφέρουμε συνοπτικά ότι η Επαγγελματική Εκπαίδευση έχει ως αναπόσπαστο κομμάτι τη γενική παιδεία, αντίθετα η Επαγγελματική Κατάρτιση δεν περιλαμβάνει καθόλου γενική παιδεία. Άλλη διακριτή διαφορά είναι η παροχή στους μαθητές της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης των απαραίτητων γνώ­σεων και εφοδίων για τη συνέχιση των σπουδών τους στην επόμενη εκπαιδευτική βαθμίδα, αντίθετα στην Επαγγελματική Κατάρτιση (ΙΕΚ) δεν παρέχονται τέτοια εφόδια και η εισαγωγή στην επόμενη εκπαιδευτική βαθμίδα προϋποθέτει πάντοτε την αποπεράτωση της προηγούμενης, η οποία δεν είναι τα ΙΕΚ διότι, όπως προαναφέρθηκε αυτά δεν αποτελούν εκπαιδευτική βαθμίδα.

Είναι εξάλλου γνωστό ότι οι μονάδες που παρέχουν επαγγελματική κατάρτιση δεν είναι «σχολεία», δεν έχουν σχολική ζωή, οι διδάσκοντες είναι «εκπαιδευτές», οι μαθητές «καταρτιζόμενοι», δεν υπάρχει σύλλογος διδασκόντων, δεν υπάρχει μόνιμο προσωπικό, υπάρχει σύστημα μορίων για την εγγραφή και γενικά το σύστημα αυτό διαφέρει ριζικά από το εκπαιδευτικό-σχολικό σύστημα.

Οι καταρτιζόμενοι καταγράφονται στο εργατικό δυναμικό ενώ οι μαθητές ή φοιτητές όχι.

Οι διαφορές, λοιπόν, της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και της Επαγγελματικής Κατάρτισης μπορεί να είναι δυσδιάκριτες για  πολλούς, για τους ειδικούς όμως υπάρχουν διαφορές και όχι μόνο εννοιολογικές, αλλά κυρίως ως προς τον τρόπο διαχείρισης των συστημάτων τους. ΠΡΟΣΟΧΗ: Όπου και όταν επιχειρήθηκε να διαχειρισθούν με τον ίδιο τρόπο τα δύο αυτά συστήματα το αποτέλεσμα δεν ήταν επιτυχές.

Κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούν τα εκπαιδευτικά επίπεδα (όχι τα επαγγελματικά) τα οποία ισχύουν διεθνώς.

Τα διάφορα εκπαιδευτικά επίπεδα έχουν τυποποιηθεί διεθνώς προκειμένου να είναι διακριτή η αντιστοιχία εκπαιδευτικών τίτλων, η εκπόνηση στατιστικών για την εκπαίδευση κλπ. Η τρέχουσα εκδοχή (ISCED 1997) διακρίνει 7 εκπαιδευτικές βαθμίδες όπως αναφέρονται στην έκδοση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Eurydice, Eurostat, Key data on education in Europe 2002.

ISCED 0: Προσχολική αγωγή.

ISCED 1: Πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

ISCED 2: Κατώτερη βαθμίδα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

ISCED 3: Ανώτερη βαθμίδα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

ISCED 4: Μεταδευτεροβάθμια μη τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Τα προγράμματα αυτά περνούν επάνω από τα όρια που χωρίζουν την Ανώτερη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έχουν ως στόχο τη διεύρυνση των γνώσεων των αποφοίτων του επιπέδου ISCED 3. Τυπικά παραδείγματα είναι τα προγράμματα που έχουν σχεδιαστεί για να προετοιμαστούν οι φοιτητές για μελέτες σε επίπεδο 5 ή προγράμματα που έχουν σχεδιαστεί για τη προετοιμασία των φοιτητών για άμεση είσοδό τους στην αγορά εργασίας.

ISCED 5: Τριτοβάθμια εκπαίδευση (πρώτο στάδιο).

ISCED 6: Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (δεύτερο στάδιο).

Η Μεταδευτεροβάθμια Εκπαίδευση με όσα αναφέραμε δεν λειτουργεί στην Ελλάδα παρά μόνο η  Μεταδευτεροβάθμια Κατάρτιση.

Σύμφωνα με την περιγραφή του επιπέδου ISCED 4 θα μπορούσε να ανήκει σε αυτήν π.χ. ένα προπαρασκευαστικό έτος για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση ή ένα έτος εξειδίκευσης μετά το ΕΠΑΛ κλπ.