«Στις επερχόμενες γενιές θέλω να αφήσω περισσότερο τα βιβλία μου, παρά τους πίνακές μου». Αυτή ήταν η επιθυμία του Σαλβαντόρ Νταλί. Να τον θυμούνται ως συγγραφέα παρά ως σουρεαλιστή, ντανταϊστή, αβάν γκαρντ, sui generis ζωγράφο. Ο Νταλί είχε δύο πάθη: τα βιβλία και τη γυναίκα της ζωής του, την Γκάλα. Και τα δύο αποκαλύπτουν πολλές λεπτομέρειες και μυστικά αυτής της σύνθετης καλλιτεχνικής μορφής του 20ού αιώνα στην έκθεση «Ο Νταλί και τα βιβλία» με φωτογραφίες, σχέδια και βιβλία που διοργανώνει το Ινστιτούτο Θερβάντες στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα.
«Στις επερχόμενες γενιές θέλω να αφήσω περισσότερο τα βιβλία μου, παρά τους πίνακές μου». Αυτή ήταν η επιθυμία του Σαλβαντόρ Νταλί. Να τον θυμούνται ως συγγραφέα παρά ως σουρεαλιστή, ντανταϊστή, αβάν γκαρντ, sui generis ζωγράφο. Ο Νταλί είχε δύο πάθη: τα βιβλία και τη γυναίκα της ζωής του, την Γκάλα. Και τα δύο αποκαλύπτουν πολλές
Ο Σαλβαντόρ Νταλί ήταν βιβλιοφάγος. Το αποδεικνύουν οι 4.337 τίτλοι της προσωπικής του βιβλιοθήκης που φυλάσσονται στο Κέντρο Μελετών του Ιδρύματος ΓκάλαΣαλβαντόρ Νταλί και προμηθεύουν το υλικό γι΄ αυτήν την έκθεση. Το λογοπαίγνιο του ισπανικού της τίτλου «Dalibros» παραπέμπει ακριβώς σε αυτή τη σχέση εξάρτησης του καλλιτέχνη από τη γνώση. Βιβλία λογοτεχνίας, αρχιτεκτονικής, φιλοσοφίας, ποίησης, βιολογίας, χημείας, φυσικής, ιστορίας, αλχημείας, πολιτικής, εγκυκλοπαίδειες και λεξικά. Μάλιστα 228 από αυτά ερέθισαν σε τέτοιο βαθμό τη φαντασία του, που ο Νταλί άλλοτε έγραψε τις δικές του σημειώσεις στις σελίδες τους και άλλοτε τις εμπλούτισε με τα δικά του σχέδια. «Για τον Σαλβαντόρ Νταλί το βιβλίο ήταν κάτι περισσότερο από ένα φυσικό αντικείμενο. Ως δημιουργός ήταν γόνιμος όχι μόνο όταν ζωγράφιζε, αλλά κι όταν έγραφε. Σε ορισμένες στιγμές της ζωής του αμφέβαλλε για το ποια τέχνη είναι αυτή στην οποία θα έπρεπε να επιδοθεί» επισημαίνει η Μόντσε Αγκουέρ Τεϊχιδόρ, διευθύντρια του Κέντρου Μελετών για τον Νταλί του Ιδρύματος Γκάλα- Σαλβαντόρ Νταλί.
Στο πλευρό όμως του Νταλί υπήρχε και η Γιελένα Ιβάνοβνα Ντιακόνοβα. Η περίφημη Γκάλα, άλλοτε μούσα και σύντροφος του ποιητή Πολ Ελιάρ, με την οποία ο Νταλί μοιράστηκε την αγάπη του για τα βιβλία, τις ιδέες του για τη ζωγραφική και τη φιλοσοφία αλλά και τις περιπέτειες του ταραχώδους βίου του. «Όντως η Γκάλα είχε συγκεντρώσει τον όγκο των σκόρπιων και ακατανόητων ορνιθοσκαλισμάτων που έκανα εγώ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στο Καδακές και με σχολαστικότητα είχε καταφέρει να τους δώσει “συντακτική μορφή”, που ήταν πάνω- κάτω κατανοητή. Αποτελούσαν λοιπόν μια σειρά πλήρως αναπτυγμένων σημειώσεων στις οποίες, με συμβουλή της Γκάλα, επιτέθηκα και πάλι, για να τις αναπλάσω σε θεωρητικό και ποιητικό έργο που έπρεπε να φέρει τον τίτλο “Η ορατή γυναίκα”. Ήταν το πρώτο μου βιβλίο και η “ορατή γυναίκα” ήταν η Γκάλα», έ γραφε στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο του 1942 «Η απόκρυφη ζωή μου» ο Νταλί. Βιβλίο- σκάνδαλο, αφού περιγράφει με προκλητικές λέξεις και σχέδια τις σεξουαλικές του φαντασιώσεις, όνειρα κι επιθυμίες.
Η έκθεση αυτή «γεννήθηκε» το 2004, χρονιά της επετείου των εκατό χρόνων από τη γέννηση του Νταλί. Μέσα από φωτογραφίες και σχέδια δείχνει τη σχέση του ζεύγους Γκάλα- Σαλβαντόρ Νταλί με τη λογοτεχνία και τα βιβλία. Ο ιδιωτικός κόσμος του ζεύγους και ο δημόσιος προκλητικός χαρακτήρας του Νταλί παρουσιάζονται σε αυτές τις φωτογραφίες με φόντο το ατελιέ του καλλιτέχνη, τη βιβλιοθήκη του.
Πέρα από αναγνώστης και ποιητής, πεζογράφος και δοκιμιογράφος, ο Νταλί ήταν και εικονογράφος των δικών του βιβλίων, «Η απόκρυφη ζωή μου» και «Κρυμμένα πρόσωπα», αλλά και έργων της κλασικής λογοτεχνίας όπως ο «Δον Κιχώτης» του Θερβάντες και συλλεκτικών εκδόσεων για βιβλιόφιλους, όπως «Φάουστ» του Γκαίτε, «Τριστάνος και Ιζόλδη», «Δεκαήμερο» του Βοκάκιου, «Θεία Κωμωδία» του Δάντη Αλιγκέρι και «Χαμένος Παράδεισος» του Τζον Μίλτον.
ΙΝFΟ
Η έκθεση «Ο Νταλί και τα βιβλία» θα παρουσιαστεί από 27 Σεπτεμβρίου έως τα τέλη Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη, στη Βίλα Μπιάνκα, και στην Αθήνα από τον Νοέμβριο στη νέα στέγη του Ινστιτούτου Θερβάντες στην οδό Μητροπόλεως 23, στο Σύνταγμα.