Μουσεία φιλικά στα παιδιά

Στη Μασαχουσέτη σύγχρονη τέχνη και κλασική «συνομιλούν» με τους μικρούς επισκέπτες
The New York Times

Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Νορθ Aνταμς της Μασαχουσέτης είναι ένας σπηλαιώδης ναός της μοντέρνας τέχνης, με τεράστια και προκλητικά έργα. Αντίθετα, το Μουσείο Νόρμαν Ρόκουελ στο κοντινό Στόκμπριτζ, απευθύνεται σε εντελώς διαφορετικό κοινό, χάρη στην ιδιαίτερη οικογενειακή του αισθητική, που παραπέμπει νοσταλγικά στα παλιά χρόνια.

Αν και τα δύο μουσεία επέλεξαν διαμετρικά αντίθετες θέσεις σε ό,τι αφορά την τέχνη, αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: της νέας γενιάς «φιλικών προς τον χρήστη» μουσείων, ικανών να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των παιδιών για να τα κάνουν ισόβιους φίλους των μουσείων. Και τα δύο ιδρύματα βρίσκονται στην ειδυλλιακή περιοχή των Μπέρκσερς της Δυτικής Μασαχουσέτης, ενώ και τα δύο «μιλούν» στα παιδιά, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΜΣΤ) χάρη στην αισιόδοξη εκκεντρικότητά του και το Μουσείο Ρόκουελ, με τη βοήθεια του υποτονικού αλλά δηκτικού του χιούμορ.

Οταν άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό, πριν από δέκα χρόνια σε παροπλισμένο κτίριο εργοστασίου, το ΜΣΤ είχε άμεση και μεγάλη επιτυχία, ενώ επέτρεψε και την έκθεση γλυπτών πολύ μεγάλου μεγέθους, που δεν χωρούσαν σε κανένα άλλο μουσείο της πολιτείας. Το ίδρυμα αναζωογόνησε επίσης την κωμόπολη του Νορθ Ανταμς, που είχε πληγεί σκληρά από την αποβιομηχανοποίηση της ευρύτερης περιοχής και ειδικότερα από τη διακοπή λειτουργίας το 1985 του μεγαλύτερου εργοδότη της Δυτικής Μασαχουσέτης, της εταιρείας ηλεκτρικών ειδών Σπρέιγκ, που απασχολούσε 2.000 εργαζόμενους.

Τα 27 κτίρια της εταιρείας Σπρέιγκ, που απλώνονται σε έκταση 60 στρεμμάτων, διαθέτουν την αρχιτεκτονική χάρη του νεοκλασικισμού του 19ου αιώνα. Σε μία από τις επιβλητικές αίθουσες του μουσείου, το αγαπημένο έργο τέχνης των παιδιών στο ΜΣΤ είναι, όμως, η εγκατάσταση της Τζένη Χόλτσερ με τίτλο «Προβολές», που κυριαρχεί σε αίθουσα του μουσείου, σε μέγεθος ποδοσφαιρικού γηπέδου. Η αίθουσα είναι σκοτεινή, εκτός από δύο ισχυρούς προβολείς που φωτίζουν δύο από τις γωνίες της, προβάλλοντας στίχους του Πολωνής νομπελίστας ποιήτριας Βίσλαβα Σιμπόρσκα. Οι επισκέπτες καλούνται να καθίσουν σε αναπαυτικά μαξιλάρια στο πάτωμα της αίθουσας για να παρακολουθήσουν την «παρέλαση» των σημαντικών στίχων της ποιήτριας στους τοίχους.

Μεγάλη εντύπωση προκαλεί, όμως, στα παιδιά και το έργο-εγκατάσταση της Ντέβρα Σπέρμπερ, που χρησιμοποιεί χρωματιστές κουβαρίστρες, που σχηματίζουν το περίγραμμα διάσημων έργων τέχνης -όπως η Μόνα Λίσα, δημιουργώντας «πουαντιλιστικά» έργα, ορατά στο μάτι του επισκέπτη μόνο μέσα από ειδικό φακό.

Ελάχιστα κοινά στοιχεία συνδέουν το ΜΣΤ με το Μουσείο Νόρμαν Ρόκουελ. Η γύρω περιοχή μοιάζει να μην έχει βγει από τον 19ο αιώνα, ενώ το μουσείο περιλαμβάνει το εργαστήριο του ζωγράφου, που έζησε στην κωμόπολη του Στόκμπριτζ τα τελευταία 25 χρόνια της ζωής του. Το μουσείο, που ιδρύθηκε το 1969, στεγάζει τη μεγαλύτερη συλλογή έργων του Νόρμαν Ρόκουελ στον κόσμο. Αν και οι πρώτες αίθουσες θυμίζουν κάθε άλλο μουσείο ζωγραφικής, Επιβάλλοντας την ησυχία στον επισκέπτη, το πηγαίο χιούμορ των έργων του Ρόκουελ διαλύει γρήγορα την πρώτη εντύπωση.

Αμφιλεγόμενο έκθεμα

Αγαπημένο έκθεμα μικρών και μεγάλων είναι τα 323 εξώφυλλα που φιλοτέχνησε ο Ρόκουελ για λογαριασμό του περιοδικού «Saturday Evening Post». Η ρομαντική εξιδανικευμένη θεώρηση που είχε ο Ρόκουελ για τη ζωή στην Αμερική και την κοινωνία της χώρας κάνει τον Ρόκουελ αμφιλεγόμενο. Η διοργάνωση αναδρομικής έκθεσής του στο Γκουγκενχάιμ της Νέας Υόρκης το 2002 έκανε ορισμένους να τον παρομοιάσουν με τον Βερμέερ και άλλους να καταδικάσουν το μουσείο για προβολή του κιτς.

Ο Ρόκουελ, όμως, που πέθανε το 1978 σε ηλικία 84 ετών, υπήρξε ένας πραγματικός αμερικανικός θεσμός, που τόλμησε να αντιταχθεί σε βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις των συμπατριωτών του, όπως τη θέση των μαύρων στην κοινωνία των ΗΠΑ.