Η λίστα των «επιθεωρητών» για την αξιολόγηση ΑΕΙ - ΤΕΙ

Ποια πανεπιστημιακά τμήματα θα βρεθούν πρώτα αντιμέτωπα με κριτές προερχόμενους από πανεπιστήμιο του εξωτερικού
 

Της Χαράς Καλημέρη

Στο κρίσιμο «τεστ» της εξωτερικής αξιολόγησης θα υποβληθούν για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο περίπου 20 Τμήματα Πανεπιστημίων και ΤΕΙ της χώρας.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Η», πρόκειται για Τμήματα από ιδρύματα που εδρεύουν στην περιφέρεια (Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης, Κρήτης, Θράκης και Θεσσαλίας), αλλά και στην Αττική (Πανεπιστήμια Αθηνών, Πειραιώς και Οικονομικό Πανεπιστήμιο) με γνωστικά αντικείμενα όπως: Ιατρική, Οδοντιατρική, Βιολογία, Πληροφορική, Μάρκετινγκ, Διοίκηση Επιχειρήσεων, Δασοπονία, Φυτική Παραγωγή, Τεχνολογία Τροφίμων και Μηχανικοί Περιβάλλοντος.

Προς το τέλος Μαϊου ή το αργότερο μέσα στον Ιούνιο, τα Τμήματα αυτά θα έχουν ολοκληρώσει την πρώτη φάση της διαδικασίας, δηλαδή την εσωτερική αξιολόγηση ή αυτοαξιολόγηση και θα είναι τα πρώτα, τα οποία τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά θα βρεθούν... αντιμέτωπα με «κριτές» που θα προέρχονται από Πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτό το διάστημα, η Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας (ΑΔΙΠ) στην Ανώτατη Εκπαίδευση συντάσσει το μητρώο των εξωτερικών αξιολογητών και έχει αποστείλει προσκλήσεις σε διακεκριμένους Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού για να αναλάβουν ρόλο αξιολογητή.

Προσκλήσεις
Σύμφωνα με πληροφορίες, μεταξύ των επιστημόνων που έχουν προσκληθεί είναι οι: Φώτης Καφάτος, καθηγητής στο Imperial College του Λονδίνου και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας, Θανάσης Φωκάς, καθηγητής Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Cambridge στην Αγγλία, Λίντα Κατέχη, αντιπρύτανης ακαδημαϊκών υποθέσεων και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Illinois των ΗΠΑ και Χρίστος Παπαδημητρίου, καθηγητής Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Berkeley των ΗΠΑ. Αφού ετοιμαστεί το μητρώο, θα οριστούν επιτροπές εξωτερικής αξιολόγησης που θα αποτελούνται από πέντε μέλη, ένα εκ των οποίων είναι δυνατό να υποδεικνύεται από το ίδιο το Τμήμα.

Η εξωτερική αξιολόγηση που θα εφαρμοστεί στα ελληνικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα είναι... λάιτ, στα πρότυπα του μοντέλου της Ένωσης Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων. Δεν θα έχει, δηλαδή, τα χαρακτηριστικά της «επιθεώρησης» (σύστημα το οποίο εφαρμόζεται στην ανώτατη εκπαίδευση της Αγγλίας) ούτε θα αποβλέπει στην κατάταξη των ιδρυμάτων σε «καλά», «μέτρια» και «άριστα».

Οι εξωτερικοί αξιολογητές, αφού λάβουν υπόψη την έκθεση της εσωτερικής αξιολόγησης, θα κληθούν να δώσουν μια τρίτη άποψη για τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία των Τμημάτων. Στο πλαίσιο αυτό, θα επισκεφθούν τα πανεπιστήμια για να δουν τις εγκαταστάσεις και να μιλήσουν με τους φοιτητές, τους καθηγητές και τις διοικητικές αρχές των ιδρυμάτων σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Στη συνέχεια, θα συντάξουν έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης, επιβεβαιώνοντας τις πραγματικές ανάγκες των Τμημάτων.

Τα πορίσματα της αξιολόγησης (εσωτερικής και εξωτερικής) θα καταλήξουν στην Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση, η οποία και θα συντάξει μια συγκεντρωτική έκθεση που θα παρουσιάσει στο ελληνικό κοινοβούλιο προς το τέλος του 2008. Η έκθεση θα αναδείξει τα επιτεύγματα των ελληνικών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και, παράλληλα, θα εντοπίσει τις αδυναμίες τους καταλήγοντας σε συγκεκριμένες προτάσεις για τις δράσεις που θα πρέπει να αναλάβουν: α) το Τμήμα, β) το ίδρυμα και γ) η Πολιτεία. Αν κάποιο από αυτά τα μέρη δεν αναλάβει τις ευθύνες του, τότε η αξιολόγηση δεν θα έχει κανένα απολύτως νόημα...

Αξιολόγηση στα... κρυφά
«Η Αρχή δεν είναι δικαστής. Δεν επιβάλλει ποινές. Ούτε πραγματοποιεί η ίδια αξιολόγηση. Λειτουργεί ως συμβουλευτικός οργανισμός, ο οποίος συμπαρίσταται στα ιδρύματα και αποσαφηνίζει τις διαδικασίες που στοχεύουν στη διασφάλιση και βελτίωση της ποιότητας, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητές τους. Θεωρώ ότι η διαδικασία της αξιολόγησης αποτελεί μια ενέργεια που θα εισαγάγει τα ιδρύματα σε μια δυναμική πορεία και θα συμβάλει σημαντικά στην αναγνώριση της αυτοδυναμίας τους», τονίζει στην «Η» ο πρόεδρος της ΑΔΙΠ Σπύρος Αμούργης.

Η έλλειψη κουλτούρας σε ζητήματα διασφάλισης της ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση, ο φόβος απέναντι στο νέο, η άγνοια των διαδικασιών αλλά και η παραπληροφόρηση δυσκολεύουν τις προσπάθειες της ΑΔΙΠ να «περάσει» την αξιολόγηση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τρία χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου για την αξιολόγηση, 125 Τμήματα Πανεπιστημίων και ΤΕΙ σε σύνολο περίπου 480 έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία της εσωτερικής αξιολόγησης. Η κατάσταση παραμένει ρευστή από τις κινητοποιήσεις πανεπιστημιακών και φοιτητών εναντίον του νόμου-πλαίσιο και, όπως όλα δείχνουν, οι διοικήσεις των ιδρυμάτων δεν επιθυμούν να ρισκάρουν τη δημιουργία ενός νέου μετώπου αντιπαράθεσης με αφορμή, αυτή τη φορά, την αξιολόγηση.

Αρνητικό κλίμα
Δεν είναι τυχαίο ότι διδάσκοντες σε «πρωτοκλασάτα» πανεπιστήμια παρότι αντιμετωπίζουν θετικά τον θεσμό της αξιολόγησης δεν τολμούν να φέρουν το θέμα προς συζήτηση στις γενικές συνελεύσεις των Τμημάτων υπό το φόβο αντιδράσεων. Αν και το αρνητικό κλίμα αρχίζει σιγά σιγά να μεταστρέφεται, μερίδα φοιτητών και πανεπιστημιακών εξακολουθεί να βλέπει τον θεσμό της αξιολόγησης με καχυποψία.

Οπως ισχυρίζονται, τα κριτήρια που προβλέπονται από τον νόμο για την αξιολόγηση είναι κυρίως ποσοτικά και δεν μπορούν να αποτιμήσουν το ακαδημαϊκό έργο, τη διδασκαλία και την έρευνα που διεξάγονται στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Νέος νόμος για τα μεταπτυχιακά προγράμματα
«Τελεσίγραφο» στους διαφωνούντες να προχωρήσουν άμεσα τις διαδικασίες αξιολόγησης έχει στείλει ο υπουργός Παιδείας, Ευριπίδης Στυλιανίδης, ξεκαθαρίζοντας ότι σε αντίθετη περίπτωση η «στρόφιγγα» της χρηματοδότησης των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών από κρατικά και κοινοτικά κονδύλια θα κλείσει και τα ιδρύματα θα πρέπει να στραφούν σε άλλες πηγές εσόδων όπως δωρεές, χορηγίες και δίδακτρα... Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται «έκρηξη» στον αριθμό των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών και το υπουργείο Παιδείας επιθυμεί να κάνει ένα «συμμάζεμα» με το νομοσχέδιο που προωθεί προς ψήφιση στη Βουλή το προσεχές διάστημα.

Αντιφάσεις
Πολλά από τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών είναι άριστα οργανωμένα, φαίνεται όμως ότι αρκετά είναι ευκαιριακά και προσαρμοσμένα στις γνώσεις και τις δεξιότητες των διδασκόντων. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, κατά το τρέχον ακαδημαϊκό έτος (2007-2008) λειτουργούν συνολικά 452 μεταπτυχιακά προγράμματα είτε αυτόνομα από Τμήματα Πανεπιστημίων είτε σε συνεργασία με Τμήματα ΤΕΙ. Από αυτά, 184 χρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό, 114 από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΠΕΑΕΚ) του Γ ΚΠΣ, ενώ 154 προγράμματα λειτουργούν με δίδακτρα και ιδίους πόρους. Μέχρι στιγμής στη διαδικασία της αξιολόγησης των ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης, έχουν εισέλθει 125 Τμήματα Πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Μέλη της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας Ανώτατης Εκπαίδευσης εκτιμούν, μάλιστα, πως για να ολοκληρωθεί η διαδικασία της αξιολόγησης στο σύνολο των 480 Τμημάτων θα χρειαστούν ακόμη τρία έως τέσσερα χρόνια. Τι θα γίνει έως τότε με τη χρηματοδότηση των μεταπτυχιακών προγραμμάτων τους;

Οι διαδικασίες με τις οποίες θα γίνει η αξιολόγηση

Α φάση
Η πρώτη φάση της διαδικασίας περιλαμβάνει την αυτοαξιολόγηση των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων με ερωτηματολόγια που προσαρμόζονται στις ανάγκες και συμπληρώνονται από τους διδάσκοντες, τους φοιτητές και τους διοικητικούς υπαλλήλους των τμημάτων.

Β φάση
Οι εξωτερικοί αξιολογητές βάσει του μητρώου της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας θα κληθούν να δώσουν μια τρίτη άποψη για τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία των Τμημάτων. Στη συνέχεια θα συντάξουν έκθεση όπου θα αναλύονται οι ανάγκες των τμημάτων.

Γ φάση
Τα πορίσματα της αξιολόγησης (εσωτερικής και εξωτερικής) θα καταλήξουν στην Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση, η οποία και θα συντάξει μια συγκεντρωτική έκθεση που θα παρουσιάσει στο ελληνικό κοινοβούλιο προς το τέλος του 2008.

Δ φάση
Η έκθεση θα αναδείξει τα επιτεύγματα των ελληνικών ιδρυμάτων και, παράλληλα, θα εντοπίσει τις αδυναμίες τους καταλήγοντας σε συγκεκριμένες προτάσεις για τις δράσεις που θα πρέπει να αναλάβουν: πρώτον το Τμήμα, δεύτερον το ίδρυμα και τρίτον η Πολιτεία.