Βαρετό και ανεπαρκές το σχολείο για τους μαθητές

Κούραση, πλήξη, πίεση και άγχος νιώθουν πάνω από τους μισούς μαθητές όταν βρίσκονται στο σχολείο, σύμφωνα με έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου σε 4.164 μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς. Ακόμη και ο τρόπος μάθησης στο σχολείο δεν είναι ελκυστικός για το 72% (!) των μαθητών του λυκείου. Πολύ φυσική αντίδραση, αν αναλογιστούμε τη βία που αυξάνει καθημερινά την απαξίωση του σχολείου, που δεν μπορεί να ακολουθήσει την εποχή και να μιλήσει στη γλώσσα των παιδιών, γι αυτά που τα απασχολούν και τα προβληματίζουν.

Παρά τα βήματα, που γίνονται πολύ αργά, το σχολείο επιμένει να ζητά απομνημόνευση, να μην αφήνει τους μαθητές να νιώσουν τη χαρά της ανακάλυψης, να απαντά σε ερωτήματα που ποτέ δεν έθεσαν οι μαθητές. Ετσι, η καθημερινή ερώτηση που αντιμετωπίζουμε στην τάξη από τους μαθητές: «πού θα μου χρειαστούν, κύριε, αυτά που με μαθαίνετε;», αποδεικνύει τα προηγούμενα.

Oλα αυτά συμβαίνουν σε σχολεία που είναι αισθητικά άσχημα σύμφωνα με το 67% των μαθητών λυκείου, σχολεία που επιμένουν να λειτουργούν τον 21ο αιώνα με βάρδιες, θα συμπληρώσουμε εμείς.

Το πρόβλημα είναι ότι το σχολείο δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του 66% των μαθητών λυκείου. Κρίνεται δηλαδή ανεπαρκές από τους μαθητές του, που δε γνωρίζουν άλλο σχολείο από αυτό που έχουν, μπορούν, όμως, να φανταστούν πώς θα το ήθελαν.

Oι καινοτομίες

Oι παράγοντες που δυσχεραίνουν την υλοποίηση των καινοτόμων προγραμμάτων είναι κυρίως η ελλιπής χρηματοδότηση, σύμφωνα με τους διευθυντές, η έλλειψη επαρκούς υλικοτεχνικής υποδομής και το ανελαστικό αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών, σύμφωνα με τους σχολικούς συμβούλους.

Τα φροντιστήρια

«Ποιοι είναι οι παράγοντες που οδηγούν τους μαθητές στην παρακολούθηση φροντιστηριακών μαθημάτων;», είναι η ερώτηση που τέθηκε σε γονείς και μαθητές γυμνασίου και λυκείου.

Oι γονείς απαντούν οι υψηλοί στόχοι, η απόκτηση τίτλων σπουδών -πτυχία ξένων γλωσσών και πληροφορικής προφανώς εννοούν- και ο όγκος της διδακτέας ύλης.

Oι μαθητές του γυμνασίου και του λυκείου απαντούν ότι παρακολουθούν φροντιστηριακά μαθήματα γιατί έχουν υψηλούς στόχους, είναι ανεπαρκείς οι διδάσκοντες και μεγάλος ο όγκος της διδακτέας ύλης.

Oι υψηλοί στόχοι σημαίνουν ότι υπάρχουν οι εισαγωγικές εξετάσεις και η βάση του 10 απέναντί τους, που πρέπει να ξεπεράσουν για να βρεθούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, πόσο μάλλον η επιτυχία σε περιζήτητη σχολή.

Ποιος φταίει;

Oι γονείς σε ποσοστό μικρότερο του 50% πιστεύουν ότι το σχολείο ικανοποιεί τις προσδοκίες τους, εντάσσει ομαλά τους αλλοδαπούς μαθητές στο σχολικό περιβάλλον, συμβάλλει στην επαγγελματική σταδιοδρομία των μαθητών, διαπαιδαγωγεί τους μαθητές και ενισχύει το ενδιαφέρον των μαθητών για το περιεχόμενο των μαθημάτων. Δηλαδή, περισσότεροι από τους μισούς γονείς πιστεύουν ότι το σχολείο δεν πετυχαίνει κανέναν από τους στόχους του.

Oι γονείς των μαθητών και οι μαθητές του λυκείου πιστεύουν ότι υπεύθυνοι για την κατάσταση των σχολείων είναι κατά σειράν το εκπαιδευτικό σύστημα και το εκπαιδευτικό πλαίσιο - εξετάσεις. Ακολουθούν οι εκπαιδευτικοί και οι ιδιαιτερότητες της σχολικής μονάδας.

Η αξιολόγηση

«Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών εξυπηρετεί τη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης;». Αυτό το ερώτημα τέθηκε στους σχολικούς συμβούλους, τους γονείς, τους διευθυντές και φυσικά τους εκπαιδευτικούς. Το μικρότερο ποσοστό θετικών απαντήσεων έδωσαν οι εκπαιδευτικοί (61%). Αν αυτό σας φαίνεται περίεργο, έχει την εξήγησή του. Πέρα από το φόβο του κρινόμενου, που είναι λογικό να υπάρχει, το κύριο ζήτημα είναι ποιος κρίνει. Ακόμη δεν έχει κοπάσει ο θόρυβος που ξέσπασε για την επιλογή των στελεχών της εκπαίδευσης (προϊστάμενοι, διευθυντές, σχολικοί σύμβουλοι). Oι καταγγελίες για την προώθηση των «ημετέρων» έδιναν κι έπαιρναν για μήνες. Το ίδιο συμβαίνει δεκαετίες τώρα. Αυτοί θα είναι οι κριτές των εκπαιδευτικών. Αναμενόμενη, λοιπόν, η άρνηση. Σε άλλη ερώτηση για την καταλληλότερη μορφή αξιολόγησης, οι εκπαιδευτικοί προτείνουν τη συλλογική εσωτερική αυτοαξιολόγηση της μονάδας, αποδεικνύοντας την έλλειψη εμπιστοσύνης στους ανωτέρους τους.

Αντίθετα, τα στελέχη της εκπαίδευσης είναι πιο δεκτικά στη δική τους αξιολόγηση, ίσως γιατί νιώθουν μεγαλύτερη σιγουριά. Κι όμως οι γονείς και οι μαθητές λυκείου έδειξαν ποιος έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη για το κατάντημα της εκπαίδευσης.

Το εκπαιδευτικό σύστημα, το νομοθετικό πλαίσιο και το εξεταστικό και ακολουθούν οι διδάσκοντες. Επ αυτού δεν υπάρχει ερώτηση. Δε διερευνήθηκε, δηλαδή, κατά πόσο στην αξιολόγηση πρέπει να περιληφθεί και το τι διδάσκεται, πόσες ώρες την εβδομάδα, για ποιο λόγο διδάσκεται, πώς διδάσκεται, από ποιους διδάσκεται κι ακόμη γιατί δε διδάσκονται κάποια άλλα αντικείμενα. Δεν υπήρχαν καν σχετικές ερωτήσεις προς τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές στην έρευνα.

Αν υποψιάζεστε, λοιπόν, ότι η προωθούμενη αξιολόγηση, με τον τρόπο που θα εφαρμοστεί, θα λειτουργήσει εκβιαστικά προς τους αξιολογούμενους, μάλλον έχετε δίκιο. Εγώ, πάντως, εξακολουθώ να πιστεύω ότι η αξιολόγηση είναι απαραίτητη σε κάθε δραστηριότητα του δημόσιου τομέα, όπου δαπανώνται χρήματα του κοινωνικού συνόλου. Αρα και στα σχολεία αλλά και σε ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα, όμως, από την κορυφή του κι όχι μόνο στον «τελευταίο τροχό της αμάξης» που είναι οι εκπαιδευτικοί.