ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ

Χρήστος Κάτσικας - Κώστας Θεριανός
Κατανοώντας το σχολείο στον καπιταλισμό
ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Σε καμιά κοινωνία μέχρι τις μέρες μας ο καθημερινός άνθρωπος δεν πολιορκούνταν σε τέτοιο βαθμό από κάθε λογής «κοινωνικά ιερογλυφικά», εικονικές πραγματικότητες και ανεπιστημόνητα μυθολογήματα.

Και δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η μεγαλύτερη συσσώρευση τέτοιων μύθων παρατηρείται εκεί όπου κατά κύριο λόγο διακυβεύεται για την κυρίαρχη τάξη πραγμάτων η συνέχιση της κυριαρχίας, με άλλα λόγια στη διαδικασία της παραγωγής και στους όρους και χώρους κοινωνικής αναπαραγωγής, δηλαδή στο χώρο της εκπαίδευσης.

Από αυτή την άποψη το «ξεσκέπασμα» των μύθων, ο κλονισμός των «βεβαιοτήτων» ή με άλλα λόγια η «απομυθοποίηση» της λειτουργίας των εκπαιδευτικών θεσμών είναι το πρώτο βήμα της κριτικής συνειδητοποίησης των αντιφάσεων του σχολείου και της κοινωνίας. Παράλληλα, αποτελεί το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για την άρθρωση μιας «αντίπαλης πρότασης» στο χώρο της εκπαίδευσης. Μιας πρότασης που δεν μπορεί να είναι «καθαρή θεωρία», αλλά θα προκύπτει διαρκώς μέσα από τη συνολική και καθημερινή πάλη του εκπαιδευτικού κινήματος. Όμως, το πρώτο βήμα για να μπει κάποιος στη διαδικασία του να αλλάξει το σχολείο και την κοινωνία είναι να απομυθοποιήσει την υπαρκτή εκπαιδευτική πραγματικότητα, να σκεφθεί διαφορετικά σε σχέση με την εκπαίδευση και την κοινωνία, να δει τα «πράγματα» και την «καθημερινότητα» με μια άλλη ματιά. 

Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, αντλώντας τις μεθοδολογικές του σταθερές από τους χώρους της κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης και της εκπαιδευτικής πολιτικής, πραγματεύεται τον τρόπο ανάδυσης, τη λειτουργία και τη σκοπιμότητα μιας σειράς μυθολογημάτων που αφθονούν και αναπαράγονται κατά κόρον από την ηγεμονεύουσα ιδεολογία αναφορικά με την εκπαιδευτική πραγματικότητα. Στόχος του;  να αποδομήσει  τους σημαντικότερους εκπαιδευτικούς μύθους συμβάλλοντας στην κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του σχολείου στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία.

Όπως σωστά έχει επισημανθεί ο μύθος δεν αρνιέται τα πράγματα αλλά τα «εξαγνίζει», τα «αθωώνει», δίνοντας τους διαστάσεις «αιώνιες» και «φυσιολογικές». Οι εκπαιδευτικοί μύθοι δεν είναι πολιτικά ουδέτεροι και αθώοι. Είναι το αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου τρόπου κατανόησης της πραγματικότητας, ο οποίος απορρέει από την καθημερινότητα και τις αντιφάσεις του υπαρκτού σχολείου σε συνδυασμό με τη συστηματική επίδραση των ιδεολογικών μηχανισμών του κράτους που προσπαθούν να εμπεδώσουν στην κοινή γνώμη ότι η δεδομένη εκπαιδευτική, και κατ’ επέκταση κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, είναι η μόνη εφικτή. Επιταχυντικός και ενισχυτικός συντελεστής στη διαμόρφωση αυτού του απλού και άμεσου τρόπου κατανόησης της πραγματικότητας, σύμφωνα πάντα με τις αναπαραστάσεις που επιβάλλει η κυρίαρχη ιδεολογία, είναι η αδυναμία της «εναλλακτικής» πρότασης για το σχολείο και την κοινωνία να παρέμβει ουσιαστικά και να κατακτήσει την πολιτική και ιδεολογία.

Τέλος, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι αυτή η διαδικασία της κριτικής συνειδητοποίησης δεν είναι ατομική αλλά συλλογική. Γιατί τα καλύτερα όνειρα είναι αυτά που τα βλέπουμε όλοι μαζί όταν είμαστε «ξύπνιοι».