Η βία τορπιλίζει τις αλλαγές στα ΑΕΙ

Εντονες διοικητικές αρρυθμίες, απειλούνται οι πρυτανικές εκλογές του Μαΐου

Τα ελληνικά πανεπιστήμια βαλτώνουν καθημερινά σε ένα σκηνικό κομματικών σκοπιμοτήτων, αδιαφορίας και απουσίας ελέγχου. Μικρές ομάδες μελών αριστερών φοιτητικών παρατάξεων τορπιλίζουν την εύρυθμη λειτουργία των ιδρυμάτων με πράξεις βίας, καθώς με αίτημα τη μη εφαρμογή του νέου νόμου -πλαισίου, στην πράξη μπλοκάρουν τις λειτουργίες των ιδρυμάτων που βασίζονται σε διατάξεις του. Οι φοιτητικές παρατάξεις δηλώνουν ότι δεν θα επιτρέψουν να γίνουν πρυτανικές εκλογές τον Μάιο. Πρυτάνεις και πανεπιστημιακοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, ενώ το θέμα θα τεθεί στην επόμενη Σύνοδο Πρυτάνεων στα τέλη Φεβρουαρίου.

Υπό καθεστώς βίας τα πανεπιστήμια

Ορισμένες φοιτητικές παρατάξεις τορπιλίζουν την εύρυθμη λειτουργία των ιδρυμάτων, με στόχο τη μη εφαρμογή του νόμου-πλαισίου

Του Αποστολου Λακασα

«Τέλμα!». «Το σκηνικό καταρρέει». «Ολοι κάνουν ό,τι θέλουν αφού ξέρουν ότι κανείς δεν θα ελεγχθεί». Με τα λόγια αυτά περιέγραψαν πανεπιστημιακοί στην «Κ» την κατάσταση που επικρατεί στην ελληνική ανώτατη εκπαίδευση, η οποία διανύει μία από τις πλέον κρίσιμες περιόδους κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης. Την ίδια στιγμή που η πλειονότητα των φοιτητών εξακολουθεί να συμμετέχει στο εκπαιδευτικό έργο (μαθήματα, εξετάσεις) και χωρίς να υπάρχουν τα φαινόμενα των καταλήψεων της περασμένης ακαδημαϊκής χρονιάς, μικρές ομάδες μελών αριστερών φοιτητικών παρατάξεων -της Πανσπουδαστικής (ΚΚΕ) και της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς- τορπιλίζουν την εύρυθμη λειτουργία των ιδρυμάτων με πράξεις βίας. Κύρια έκφανση των φαινομένων αυτών είναι η πραξικοπηματική διάλυση συνεδριάσεων οργάνων των ιδρυμάτων (γενικές συνελεύσεις τμημάτων, σύγκλητοι), όταν διαφαίνεται ότι οι καθηγητές θα λάβουν απόφαση εφαρμογής διάταξης του νέου νόμου-πλαισίου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Γι' αυτές τις φοιτητικές παρατάξεις, ο νέος νόμος είναι το «κόκκινο πανί» και υπό το αίτημα της μη εφαρμογής του στην πράξη μπλοκάρουν τις διαδικασίες που βασίζονται σε κάθε διάταξή του. Ετσι, μειοψηφικές ομάδες είτε διακόπτουν συνεδριάσεις συγκλήτων ή εκλογές οργάνων (όπως έγινε στην εκλογή προέδρου στο Βιολογικό Κρήτης και αντιπρύτανη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο) είτε απειλούν ότι θα διακόψουν τη συνεδρίαση εκβιάζοντας ουσιαστικά αποφάσεις των καθηγητών (π.χ. κατά της αξιολόγησης όπως έγινε σε τμήματα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών), οι οποίοι υποκύπτουν μόνο και μόνο για να ολοκληρωθεί η συνεδρίαση και να ληφθούν αποφάσεις σε άλλα, άμεσα θέματα για τη λειτουργία του ιδρύματος. «Η κατάσταση δεν μπορεί να προχωρήσει άλλο έτσι» ανέφερε στην «Κ» ο πρύτανης του ΕΜΠ κ. Κ. Μουτζούρης. Η ίδια αγωνία αποτυπώνεται σε όλους τους πρυτάνεις, οι οποίοι αναμένεται να θέσουν το πρόβλημα στον υπουργό Παιδείας κ. Ευ. Στυλιανίδη στη σύνοδο πρυτάνεων που θα γίνει το διήμερο 29/2 έως 1/3 στην Κομοτηνή. Και τα δύσκολα έπονται. Το προσεχές διάστημα έχει προγραμματιστεί μια σειρά εκλογών προέδρων τμημάτων, κοσμητόρων, ενώ τον Μάιο θα γίνουν εκλογές πρυτάνεων. Οι αριστερές φοιτητικές παρατάξεις, εκπρόσωποι των οποίων μιλούν σήμερα στην «Κ», δηλώνουν ότι δεν θα επιτρέψουν την πραγματοποίηση των όποιων εκλογών. «Τι θα γίνει; Η γενική συνέλευση είναι αρμόδια να αποφασίσει για όλα τα κρίσιμα ζητήματα του ιδρύματος. Αλλιώς δεν μπορεί να λειτουργήσει τίποτε», αναφέρει στην «Κ» έμπειρος πανεπιστημιακός. Το παράδοξο είναι ότι οι φοιτητικές παρατάξεις που δεν θέλουν να εφαρμοστεί στην πράξη ο νόμος-πλαίσιο, εναντιώνονται σε μία από τις πιο δημοκρατικές ρυθμίσεις του, που είναι η καθολική ψηφοφορία των φοιτητών στις εκλογές πρυτάνεων κ.λπ. αντί της εκπροσώπησης των φοιτητών δι' εκλεκτόρων τους οποίους ορίζουν οι φοιτητικές παρατάξεις (όπως ίσχυε στον προηγούμενο νόμο). Μήπως οι μάσκες πέφτουν την ίδια στιγμή που τα προνόμια των φοιτητικών παρατάξεων ψαλιδίζονται; Ευρύτερα, τι φταίει; Η έλλειψη διοικητικής πυγμής; Η μετάλλαξη της πολιτικής σε συνθηματολογία χωρίς επιχειρήματα, η οποία εκτρέφει και τα φαινόμενα βίας; Οι ευθύνες επιμερίζονται σε όλες τις πλευρές. Στο υπ. Παιδείας, στους πανεπιστημιακούς, σε όλες τις φοιτητικές παρατάξεις. Από την άλλη, και η μεγάλη μάζα των φοιτητών που παραμένει απαθής. Ο καθένας, ανάλογα με το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί, οδηγεί το δημόσιο πανεπιστήμιο -το οποίο όλοι δηλώνουν ότι προασπίζονται- με μαθηματική ακρίβεια στην απαξίωση.

«Οι πράξεις μας στηρίζονται σε αποφάσεις της γενικής συνέλευσης των φοιτητών. Ζητούν να μην εφαρμοστεί ο νέος νόμος-πλαίσιο». Αυτό ισχυρίζονται οι εκπρόσωποι των αριστερών φοιτητικών παρατάξεων (κυρίως της Πανσπουδαστικής και της ΕΑΑΚ) που διακόπτουν βίαια όποια συνεδρίαση επιχειρεί να λάβει απόφαση που στηρίζεται σε ρύθμιση του νέου νόμου. Μπροστά στο διοικητικό χάος που προκαλείται από την αδυναμία λήψης αποφάσεων, οι φοιτητές προτείνουν να εφαρμοστεί ο προηγούμενος νόμος.

- «Προσπαθούν με το “έτσι θέλω” να εφαρμόσουν τον νόμο. Το φοιτητικό κίνημα έχει δηλώσει ότι θα αγωνιστεί για να μην εφαρμοστεί. Αρα, η διακοπή μιας σχετικής συνεδρίασης στηρίζεται σε απόφαση των φοιτητών. Πρώτα από όλα κουβεντιάζουμε με τους φοιτητές. Σε επίπεδο πολιτικής αντιπαράθεσης δίνεται η μάχη των απόψεων και των θέσεων της κάθε παράταξης», αναφέρει στην «Κ» ο κ. Μπάμπης Καββαδίας, μέλος της Πανσπουδαστικής (ΚΚΕ) στη Νομική Αθηνών. «Πολλά ζητήματα του νόμου είναι μετέωρα. Στις 13 Μαρτίου εκδικάζεται στο ΣτΕ προσφυγή για αντισυνταγματικότητα της διάταξης για τον νέο τρόπο εξέλιξης των πανεπιστημιακών. Επίσης, υπάρχουν πολλές αναφορές για αντισυνταγματικότητα και άλλων σημείων του νόμου. Ας εφαρμόσουν τον παλιό, έως ότου και εάν θεραπευτούν οι αντιφάσεις του νέου» λέει.

- «Το μεγαλύτερο φαινόμενο βίας είναι η ψήφιση του αντιδραστικού νόμου-πλαισίου, με τη συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών και των πανεπιστημιακών εναντίον του. Με το σύνολο σχεδόν των σχολών κατειλημμένων, με αποφάσεις μαζικών γενικών συνελεύσεων», αναφέρει στην «Κ» το μέλος της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αριστερής Κίνησης (ΕΑΑΚ) κ. Δημήτρης Γράψας. «Οι φοιτητές -και κατά τη γνώμη μας ευρύτερα οι εργαζόμενοι- δεν θέλουν την εφαρμογή του νόμου-πλαισίου, γιατί δεν θέλουν ένα πανεπιστήμιο στρατώνα και σούπερ μάρκετ των επιχειρήσεων. Διεκδικούν τα μορφωτικά και εργασιακά δικαιώματα της νέας γενιάς. Την ένταση προωθούν εκείνοι που προσπαθούν να εφαρμόσουν τον νόμο κυριολεκτικά με τη βία και τους εκβιασμούς. Παραμένουμε ανυποχώρητοι στο δημοκρατικό αίτημα της κατάργησής του. Μέχρι τότε δεν πρόκειται να εφαρμοστεί» προσθέτει, τονίζοντας ότι «το φοιτητικό κίνημα στηρίζεται στη δημοκρατία των συνελεύσεων των φοιτητικών συλλόγων». Ως προς τις εκλογές ακαδημαϊκών οργάνων, συμπληρώνει: «Δεν θεωρούμε ότι μας εκφράζουν οι πρυτανικές αρχές. Εμείς δεν στέλνουμε εκπροσώπους σε αυτές τις διαδικασίες».

- «Είναι αδιέξοδο αυτό που δημιουργούν στα ιδρύματα. Είναι θέμα παιδείας κάθε φοιτητικής παράταξης το πώς πολιτεύεται» λέει από την πλευρά του στην «Κ» ο γραμματέας της ΔΑΠ-ΝΔΦΚ κ. Μάνος Κασελάκης. «Κάποια στιγμή και οι φοιτητικές παρατάξεις που υιοθετούν τέτοιες τακτικές παίρνουν τα μηνύματα από τους φοιτητές. Αυτές οι κινήσεις μόνο από τους ίδιους φοιτητές μπορούν να απομονωθούν. Μας θλίβουν όλα αυτά, σεβόμαστε τους θεσμούς, αλλά δεν μπορούμε να γίνουμε σωματοφύλακες της όποιας διαδικασίας ούτε έχουμε χρέος να το κάνουμε» καταλήγει ο κ. Κασελάκης.

- «Η βία εκφράζεται μέσα από πολιτικούς τραμπουκισμούς που έχουν στόχο να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα της κυβέρνησης, όπως για παράδειγμα έκανε η ΔΑΠ στο κίνημα κατά του νόμου-πλαισίου. Η ΔΑΠ έχει καθημερινή πρακτική να μπλοκάρει μέσω βίας κάθε είδους απόφαση που δεν την εξυπηρετεί» ανέφερε στην «Κ» ο εκπρόσωπος της ΠΑΣΠ κ. Χρόνης Κουσαλίδης.

- «Εάν υπάρχουν αποφάσεις συνελεύσεων για ακύρωση του νόμου-πλαισίου στην πράξη, οι πρωτοβουλίες για διακοπή συνεδριάσεων είναι νομιμοποιημένες από τους φοιτητές» συμπληρώνει από την πλευρά του στην «Κ» ο γραμματέας της νεολαίας του Συνασπισμού κ. Δημήτρης Τζανακόπουλος.

Της Ευγενιας Μπουρνοβα*

Τα ΑΕΙ βρίσκονται αντιμέτωπα με μια πρωτόγνωρη επίθεση που καταπατά βασικούς κανόνες ακαδημαϊκής λειτουργίας και διοικητικής αυτοτέλειας. Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και σε άλλα ΑΕΙ, διδάσκοντες εγκαλούνται από Οικονομικούς Επιθεωρητές του υπ. Οικονομικών για νόμιμες αποφάσεις οργάνων στα οποία μετείχαν, και που ελήφθησαν προς όφελος των ιδρυμάτων. Αμφισβητείται έτσι το δικαίωμα των ΑΕΙ να καθορίζουν τους σκοπούς διάθεσης των πόρων που συγκεντρώνουν μόνα τους, κερδίζοντας από ανταγωνιστικά προγράμματα. Με τις μεθοδεύσεις αυτές, η πολιτική ηγεσία προσπαθεί να καταστήσει τα ΑΕΙ απλές κρατικές υπηρεσίες, ελέγχοντας κάθε σημαντική πτυχή του έργου τους. Επίσης, η κυβέρνηση διατηρεί μια κατάσταση ασάφειας ως προς το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο: τα ΑΕΙ δυσλειτουργούν εξαιτίας της νεφελώδους κατάστασης και ενός μη εφαρμόσιμου νόμου και βρισκόμαστε στα όρια της διάλυσης των διοικητικών οργάνων. Το ερώτημα είναι τι κάνουν οι πανεπιστημιακοί και τα ακαδημαϊκά τους όργανα μπροστά σ’ αυτή την πρωτοφανή και βαθιά κρίση. Αν η κυβέρνηση προκαλεί την αποδιοργάνωση, τα ΑΕΙ οφείλουν να υπερασπιστούν τη δημοκρατική τους λειτουργία και την αυτοτέλειά τους. Με πρόσχημα τη μη εφαρμογή διατάξεων του νέου νόμου και με την ανοχή ελάχιστων πανεπιστημιακών, διάφορες φοιτητικές παρατάξεις στρέφονται ανοικτά κατά των συλλογικών οργάνων, επιχειρώντας με τη βία ή την απειλή βίας να εκβιάσουν αποφάσεις ή να ακυρώσουν συλλογικές λειτουργίες. Οι συμπεριφορές αυτές που επιδιώκουν κυρίως να ακυρώσουν τη δημοκρατική και μαζική συμμετοχή όλων των φοιτητών στην εκλογή οργάνων. Γι’ αυτό η πανεπιστημιακή κοινότητα πρέπει να αντιμετωπίσει με τρόπο αποφασιστικό τόσο τις μεθοδευμένες και συστηματικές παρεμβάσεις της πολιτικής ηγεσίας, όσο και τις εκρήξεις βίας στο εσωτερικό τους που υποσκάπτουν τις θεμελιώδεις αρχές πάνω στις οποίες οικοδομείται το δημόσιο πανεπιστήμιο.

* Η Ευγενία Μπουρνόβα είναι αναπλ. καθηγήτρια Παν. Αθηνών

Της Ευγενιας Μπουρνοβα*

Τα ΑΕΙ βρίσκονται αντιμέτωπα με μια πρωτόγνωρη επίθεση που καταπατά βασικούς κανόνες ακαδημαϊκής λειτουργίας και διοικητικής αυτοτέλειας. Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και σε άλλα ΑΕΙ, διδάσκοντες εγκαλούνται από Οικονομικούς Επιθεωρητές του υπ. Οικονομικών για νόμιμες αποφάσεις οργάνων στα οποία μετείχαν, και που ελήφθησαν προς όφελος των ιδρυμάτων. Αμφισβητείται έτσι το δικαίωμα των ΑΕΙ να καθορίζουν τους σκοπούς διάθεσης των πόρων που συγκεντρώνουν μόνα τους, κερδίζοντας από ανταγωνιστικά προγράμματα. Με τις μεθοδεύσεις αυτές, η πολιτική ηγεσία προσπαθεί να καταστήσει τα ΑΕΙ απλές κρατικές υπηρεσίες, ελέγχοντας κάθε σημαντική πτυχή του έργου τους. Επίσης, η κυβέρνηση διατηρεί μια κατάσταση ασάφειας ως προς το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο: τα ΑΕΙ δυσλειτουργούν εξαιτίας της νεφελώδους κατάστασης και ενός μη εφαρμόσιμου νόμου και βρισκόμαστε στα όρια της διάλυσης των διοικητικών οργάνων. Το ερώτημα είναι τι κάνουν οι πανεπιστημιακοί και τα ακαδημαϊκά τους όργανα μπροστά σ’ αυτή την πρωτοφανή και βαθιά κρίση. Αν η κυβέρνηση προκαλεί την αποδιοργάνωση, τα ΑΕΙ οφείλουν να υπερασπιστούν τη δημοκρατική τους λειτουργία και την αυτοτέλειά τους. Με πρόσχημα τη μη εφαρμογή διατάξεων του νέου νόμου και με την ανοχή ελάχιστων πανεπιστημιακών, διάφορες φοιτητικές παρατάξεις στρέφονται ανοικτά κατά των συλλογικών οργάνων, επιχειρώντας με τη βία ή την απειλή βίας να εκβιάσουν αποφάσεις ή να ακυρώσουν συλλογικές λειτουργίες. Οι συμπεριφορές αυτές που επιδιώκουν κυρίως να ακυρώσουν τη δημοκρατική και μαζική συμμετοχή όλων των φοιτητών στην εκλογή οργάνων. Γι’ αυτό η πανεπιστημιακή κοινότητα πρέπει να αντιμετωπίσει με τρόπο αποφασιστικό τόσο τις μεθοδευμένες και συστηματικές παρεμβάσεις της πολιτικής ηγεσίας, όσο και τις εκρήξεις βίας στο εσωτερικό τους που υποσκάπτουν τις θεμελιώδεις αρχές πάνω στις οποίες οικοδομείται το δημόσιο πανεπιστήμιο.

* Η Ευγενία Μπουρνόβα είναι αναπλ. καθηγήτρια Παν. Αθηνών