ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ

Ο μηχανισμός της Ελεύθερνας

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ

Χρονολογείται από το 365 μ.Χ., υστερορωμαϊκής ή πρώιμης βυζαντινής εποχής

Ενα μικρό κυλινδρικό σώμα, κοίλο, σιδερένιο, σφυρήλατο και επενδυμένο εξωτερικά με χάλκινα φύλλα, ύψους περίπου 5 εκατοστών και διαμέτρου 7 εκατοστών, και μια βαριά σφυρήλατη, σιδερένια αλυσίδα με δέκα κρίκους, ολικού μήκους περίπου 50 εκατοστών, εξαρτημένη από την οροφή του μηχανισμού. Στο εσωτερικό του ο μηχανισμός διαθέτει κατακόρυφους άξονες, μερικούς εδραζόμενους στον πυθμένα, ασύμμετρα διαζώματα με διαφορετικό πάχος, θαλάμους που επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω ανοιγμάτων και ένα ιδιόμορφο ελικοειδές έλασμα.

Απόψε ώρα 6.30 πραγματοποιείται στην αίθουσα διαλέξεων του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ), Καραγιώργη Σερβίας 4, εκδήλωση που διοργανώνει η Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) με θέμα «Ο Μηχανισμός της Ελεύθερνας» και εισηγητές τον αρχαιολόγο καθηγητή Πέτρο Θέμελη, που ανακάλυψε το μηχανισμό, και τους καθηγητές και μηχανικούς Δημήτρη Καλλιγερόπουλο και Σουλτάνα Βασιλειάδου, που διερεύνησαν τη μορφή και τη λειτουργία του.

Η ανασκαφή στην αρχαία Ελεύθερνα, μια πόλη σημαντική που η Ιστορία της ξεκινά από τη Μινωική Εποχή και φτάνει μέχρι το Βυζάντιο, άρχισε το 1985. Τη διεύθυνση του ανατολικού τομέα ανέλαβε ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης, ενώ των άλλων δύο τομέων οι καθηγητές Νίκος Σταμπολίδης και Αθανάσιος Καλπαξής. Ο μηχανισμός βρέθηκε το 1997 στην ανασκαφή του ανατολικού τομέα, στο χώρο του μικρού ρωμαϊκού λουτρού, που ονομάζεται Μικρό Βαλανείο, καταπλακωμένος από τα ερείπια της οροφής ενός δωματίου, πιθανόν αποθήκης, η καταστροφή του οποίου οφείλεται σε έναν μεγάλο σεισμό.

Φωτογραφήθηκε και ερευνήθηκε συστηματικά από τους μελετητές Καλλιγερόπουλο και Βασιλειάδου, ακτινογραφήθηκε με φορητό ακτινολογικό μηχάνημα από τον τεχνολόγο ακτινολόγο Θεόδωρο Πάνου και αναλύθηκε με ακτινογράφηση και αξονική τομογράφηση στο ακτινολογικό εργαστήριο του Γενικού Νοσοκομείου Ρεθύμνου. Η έρευνα που θα αποκαλύψει τελικά τη χρήση και τη λειτουργία του μηχανισμού συνεχίζεται.