"Κλαίνε τα πέτρινα σχολειά γιατί παιδιά δεν έχουν, μα στέκονται αγέρωχα τη μοναξιά αντέχουν".

Οι παραπάνω στίχοι αποτυπώνονται στο καλαίσθητο ημερολόγιο με θέμα "Τα πέτρινα σχολεία" που εξέδωσε ο Οργανισμός Πολιτιστικής Ανάπτυξης της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης Γρεβενών. "Η έκδοση του ημερολογίου 2008 φωτογραφίζει και καταγράφει τα εναπομείναντα πέτρινα σχολεία που κτίστηκαν τον προηγούμενο αιώνα, αποδίδοντας φόρο τιμής στην ιστορία και τον πολιτισμό μας", σημειώνει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο νομάρχης Γρεβενών Δημοσθένης Κουπτσίδης. Μέσα από την προσπάθεια αυτή που έγινε με την επιμέλεια του εκπαιδευτικού Γιώργου Τσουκανάρα, επιδιώκεται η μετάδοση μιας εικόνας ενός ζωντανού τόπου, επαναφέροντας στη μνήμη των παλαιοτέρων αναμνήσεις και γεγονότα από τα σχολικά τους χρόνια και παραχωρώντας τη δυνατότητα στη νέα γενιά να ανακαλύψει τη διαχρονική παρουσία και αξία των πέτρινων σχολείων.


ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

Η "ΜτΚ" ξεναγεί σήμερα τους αναγνώστες της μέσα από το καλαίσθητο ημερολόγιο στα πέτρινα σχολεία που αποτελούν έργα τέχνης:

Δημοτικό σχολείο Σπηλαίου
Ιδρύθηκε το 1935-38 και λειτούργησε μέχρι το 1946. Διέκοψε τη λειτουργία του για πέντε χρόνια και επαναλειτούργησε από το 1950 με 73 μαθητές. Έκλεισε πάλι το 1987-88 και επαναλειτουργεί από το 1989-90.

Δημοτικό σχολείο Σαμαρίνας
Ιδρύθηκε προπολεμικά το 1910. Δεν υπάρχουν στοιχεία για το πότε λειτούργησε, αλλά πάντως επαναλειτούργησε το 1950-51 με 112 μαθητές για να ξανακλείσει το 1977, οπότε είχαν μείνει τρία παιδιά.

Δημοτικό σχολείο Πολυνερίου
Ιδρύθηκε προπολεμικά αλλά σταμάτησε να λειτουργεί λόγω πολέμου. Επαναλειτούργησε το σχολικό έτος 1949-50, αλλά από το 1986 ξαναδιέκοψε τη λειτουργία του, γιατί δεν είχε μαθητές.

Δημοτικό σχολείο Κοσματίου
Ιδρύθηκε το 1926, αλλά επειδή δεν υπάρχουν αρχεία δεν είναι γνωστό πόσους μαθητές είχε ούτε μέχρι πότε λειτούργησε. Το βέβαιο είναι ότι διέκοψε τη λειτουργία του στον πόλεμο, για να επαναλειτουργήσει το 1949-50 με 66 μαθητές, αλλά έκλεισε πάλι το 1985 γιατί δεν είχε μαθητές.

Δημοτικό σχολείο Δασυλλίου
Ιδρύθηκε το 1928-29 με 60 μαθητές, έκλεισε λόγω πολέμου και επαναλειτούργησε το 1950-51, για να καταργηθεί οριστικά το 1982 ελλείψει μαθητών.

Δημοτικό σχολείο Προσβόρου
Ιδρύθηκε πριν από τον πόλεμο, αλλά διέκοψε τη λειτουργία του την περίοδο του πολέμου. Ξαναλειτούργησε το 1950-51 με 45 μαθητές και καταργήθηκε το 1982.

Δημοτικό σχολείο Λάβδας
Ιδρύθηκε προπολεμικά, έκλεισε στη διάρκεια του πολέμου, επαναλειτούργησε το 1951 με 54 παιδιά, αλλά ξανάκλεισε το 1977 και παραμένει κλειστό.

Δημοτικό σχολείο Σμίξης
Ιδρύθηκε πριν από τον πόλεμο, μετά το αναγκαστικό κλείσιμο λόγω του πολέμου ξανάνοιξε το 1950-51 με 40 μαθητές, αλλά καταργήθηκε το 1982.

Δημοτικό σχολείο Οροπεδίου
Ιδρύθηκε το 1935 με 77 μαθητές. Διέκοψε τη λειτουργία του εξαιτίας του πολέμου, επαναλειτούργησε το 1950-51 για να ξανακλείσει το 1997-98 γιατί δεν είχε παιδιά. Από το 2001 ξαναλειτουργεί.

Δημοτικό σχολείο Εκκλησιών
Ιδρύθηκε πριν από τον πόλεμο, άγνωστο ποια χρονιά και με πόσους μαθητές. Άνοιξε πάλι το 1959-60 και ξανάκλεισε το 1982, παραμένοντας από τότε κλειστό γιατί δεν έχει παιδιά.

Δημοτικό σχολείο Αγίου Κοσμά
Ιδρύθηκε προπολεμικά, επαναλειτούργησε το 1953-54 με 49 μαθητές, αλλά καταργήθηκε το 1990 και από τότε παραμένει κλειστό, καθώς δεν έχει μαθητές.

---

Οι πετράδες των Γρεβενών
Στο νομό Γρεβενών οι πρωτοπόροι τεχνίτες, σμιλεύοντας την πέτρα, δημιούργησαν θαυμαστά έργα τέχνης, όπως πέτρινα σχολεία, πέτρινες εκκλησίες και θαυμαστά πέτρινα γεφύρια, αναδεικνύοντας την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Δυστυχώς, σήμερα στα περισσότερα από τα σχολεία αυτά τα κουδούνια σίγησαν γιατί δεν έχουν παιδιά, γεγονός που δείχνει την ερήμωση και εγκατάλειψη της υπαίθρου. Να σημειωθεί ότι τα περισσότερα δημοτικά σχολεία έκλεισαν τις δεκαετίες του 1970 και 1980, ενώ μόνο ελάχιστα από αυτά ξανάνοιξαν τις δεκαετίες 1990 και 2000.