Στο τέλος της δεκαετίας του ΄90 γίνονται αντιληπτές οι πρώτες οργανωμένες παραβατικές συμπεριφορές ανηλίκων, διαφοροποιημένες ποσοτικά και ποιοτικά από τις μέχρι τότε νεανικές ομάδες. Το φαινόμενο των συμμοριών ανηλίκων διχάζει τον επιστημονικό χώρο, αποτελεί αντικείμενο μελέτης αλλά και συγκρούσεων. Την ίδια στιγμή τα ΜΜΕ ανακαλύπτουν έναν νέο χώρο ικανό να προσφέρει θεαματικούς τίτλους, συγκινησιακές αναλύσεις και υψηλές τηλεθεάσεις. Η περίπτωση της Βέροιας, τα δεκάδες κρούσματα επιθέσεων ανηλίκων σε συνομήλικους τους, βίαιες συγκρούσεις μεταξύ αντίπαλων ομάδων. Προβολή ή υπερβολή;

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών ζήσαμε, ή για την ακρίβεια παρακολουθή σαμε, μέσα από τους τηλεοπτικούς δέκτες το τέλος της αθωότητας της παιδικής ηλικίας και την επιβεβαίωση της αποτυχίας μιας ολόκληρης κοινωνίας όχι μόνο να ελέγξει τα νεαρά μέλη της αλλά κυρίως να τα προστατεύσει. Τελικά πόσο αντιπροσωπεύει η εικόνα αυτή την ελληνική πραγματικότητα;

Ενα από τα κυριότερα δομικά χαρακτηριστικά μιας νεανικής συμμορίας, και ταυτόχρονα σημείο διαφοροποίησής της από άλλες παραβατικές νεανικές ομάδες, είναι αφενός η ύπαρξη κάποιου βαθμού οργάνωσης και αφετέρου το κίνητρο για οικονομικό όφελος τη δράση της.

Η χρήση αλλά και διακίνηση ναρκωτικών ουσιών αποτελεί, για τις περισσότερες ομάδες, μια συνηθισμένη πρακτική, βάσει της οποίας οργανώνεται η παραβατική δράση αλλά και η κοινωνική συμπεριφορά των μελών τους.

Στο πλαίσιο σχετικής έρευνας πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με μέλη νεανικών συμμοριών, τα οποία και στην πλειονότητά τους παραδέχτηκαν τη χρήση, σε περισσότερο ή λιγότερο σταθερή βάση, ελαφρών ναρκωτικών ουσιών, ενώ τα περισσότερα από αυτά φέρονται να διακινούν μικροποσότητες ανάλογων ουσιών, είτε στο εσωτερικό των ομάδων είτε έξω από αυτές.

Στο σημείο αυτό, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ομάδες στις οποίες η διακίνηση ναρκωτικών ουσιών αποτελεί την κύρια δραστηριότητά τους. Οι ομάδες αυτές εμφανίζουν υψηλό βαθμό οργάνωσης, τόσο στον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουν τη δράση τους όσο και στον τρόπο κατανομής των κερδών που επιφέρει η συγκεκριμένη δραστηριότητα στα μέλη τους. Σύμφωνα πάντα με τα όσα τα ίδια τα μέλη υποστηρίζουν, αρκετές από τις συγκρούσεις μεταξύ αντίπαλων ομάδων, που ξεκινάνε με φαινομενικά ασήμαντη αφορμή, έχουν ως αφετηρία την προσπάθεια για έλεγχο μιας ορισμένης γεωγραφικής περιοχής, η οποία και λειτουργεί ως χώρος διακίνησης των ουσιών αυτών.

Τελικά οι, μέχρι πριν από λίγους μήνες, δεκατετράχρονοι πιτσιρικάδες μεταμορφώθηκαν εν μια νυκτί σε αδίστακτους εγκληματίες και εμπόρους ναρκωτικών; Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι ανήλικοι, πριν γίνουν θύτες, υπήρξαν θύματα. Θύματα κακοποίησης, εγκατάλειψης ή απλά θύματα αδιαφορίας. Αρχικά από τους ενηλίκους, που όφειλαν να τους φροντίζουν και να τους προστατεύουν, και έπειτα από την τοπική ή/και την ευρύτερη κοινωνία, στην οποία εντάσσονται, και δρουν σε αλληλεξάρτηση μαζί της. Στην πραγματικότητα οι εικόνες βίας που εμφανίζει κάποιο ποσοστό νέων δεν είναι τίποτε άλλο από τις εμπειρίες ή τις αναπαραστάσεις βίας που εισέπραξαν στη διάρκεια του ολιγόχρονου βίου τους.

Η κυρία Θεανώ Μανουδάκη είναι κοινωνιολόγος, αντιπρόεδρος της ΜΚΟ Κοινωνικής Παρέμβασης και Σχεδιασμού «Αθηνά».