Ποιος ο μπαμπάς του Internet; Μα, ο... Cy-Borges

Η ερώτηση υποφέρει από χρόνιο... σουξέ. Ποιος «ανακάλυψε» το Internet; Ενας επιστήμονας που έπαιζε με την τεχνολογία τηλεμεταφοράς δεδομένων στο εργαστήριο ιδιωτικής εταιρείας υπολογιστών και ταμειακών μηχανών; Μια παρέα Αμερικανών κοινωνιολόγων, που έμπλεξαν ένα τσούρμο διαπανεπιστημιακές τηλεφωνικές γραμμές με πειραματικά ακόμα μόντεμ; 'Η -όπως θέλει και η δημοφιλέστερη εκδοχή- οι στρατοκράτες του αμερικανικού Πενταγώνου, που έψαχναν στα 60'ς ένα εναλλακτικό δίκτυο επικοινωνιών;

Η σωστή απάντηση είναι... «Χόρχε Λουίς Μπόρχες»! Ο Αργεντινός συγγραφέας, που γεννήθηκε έναν μόλις χρόνο πριν το κοντέρ γράψει 1900 και πέρασε είκοσι ολόκληρα χρόνια στο μουχλιασμένο περιβάλλον των βιβλιοθηκών με τα υπερφορτωμένα από «αναλογική» πληροφορία ράφια. Ο άνθρωπος που έστησε τις περισσότερες από τις ιστορίες του σε ένα προτεχνολογικό παρελθόν και μια εποχή πολύ πριν από την επιστημονική απομαύγευση των πάντων ήταν, σύμφωνα με πολλούς σημερινούς αναλυτές, ο πρώτος που στο μυαλό του γεννήθηκε η ιδέα τού ψηφιακά γεφυρωμένου κόσμου της πληροφορίας σε έναν παγκόσμιο ιστό. Αυτό που σήμερα ασυναίσθητα αποκαλούμε world -wide -web ή απλώς www.

Από καθηγητές λογοτεχνίας μέχρι τον μάγιστρο της σημειολογίας Ουμπέρτο Εκο διάβασαν στο έργο αυτού που λάτρεψε την έντυπη ενσάρκωση του λόγου, τη μορφή που αποκτά σταδιακά το ψηφιακό μέλλον. Στο πρόσφατο «Borges 2.0: From Text to Virtual Words» («Μπόρχες 2.0: Από το Κείμενο στον Εικονικό Κόσμο») η συγγραφέας του Πέρλα Σασούν Χένρι εξερευνά τη σχέση που το αποκεντρωμένο Διαδίκτυο, του YouTube, του Wikipedia και των μπλογκ -το αποκαλούμενο Internet 2.0- έχει με τις ιστορίες του Μπόρχες «...όπου ο αναγνώστης γίνεται από παθητικός μέτοχος, ενεργητικός παράγοντας». Η κυρία Σασούν Χένρι, βοηθός καθηγήτρια στο τμήμα μελέτης γλωσσών της Ναυτικής Ακαδημίας των Ηνωμένων Πολιτειών, περιγράφει τον Μπόρχες σαν έναν απεσταλμένο «από τον παλιό κόσμο με ένα μελλοντολογικό όραμα». Ενα ακόμη έργο, μια συλλογή δοκιμίων πάνω στο ίδιο θέμα, από το Buknell University Press, θα κυκλοφορήσει αυτό τον χρόνο με τον προβοκατόρικο τίτλο «Cy-Borges», παίζοντας με το όνομα του συγγραφέα και τους κυβερνοργανισμούς ή «σάιμποργκ».
Στον πυρήνα αυτής της... ανακάλυψης, ιστορίες του Μπόρχες όπως «Η Βιβλιοθήκη της Βαβέλ», το «Τλον, Ούκμπαρ, Ορμπις Τέρτιους» ή το «Φούνες ο Μνήμων». Μέσα στις σελίδες τους και με τρόπο παραμυθένιο περιγράφονται όλα τα χαρακτηριστικά του ψηφιακού παράλληλου σύμπαντος, που τυλίγει σήμερα σαν δίχτυ τον πλανήτη. Ανθρωποι με απεριόριστη μνήμη, απέραντες βιβλιοθήκες, συνεργατικές εγκυκλοπαίδειες που άναρχα αναπτύσσονται συνεχώς, εικονικοί κόσμοι που ξεπηδάνε μαγικά από τις χάρτινες σελίδες και «πύλες» (όπως portals) που διαμεσολαβούν τον πλανήτη και συχνά τον ελέγχουν.

Είναι χαρακτηριστικό πως ο εκδοτικός New Directions, που είχε εκδώσει τα παραπάνω διηγήματα του πριν από περίπου σαράντα χρόνια στην Αμερική, στη συλλογή με τίτλο «Λαβύρινθος», σήμερα τα επανεκδίδει. Μόνο που αυτήν τη φορά την εισαγωγή δεν υπογράφει, όπως στην πρώτη έκδοση, ο Αντρέ Μορουά της Academie Francaise, αλλά ο πάπας της κυβερνοπάνκ λογοτεχνίας και άρχοντας των τεχνολογικών δυστοπιών του μέλλοντος Ουίλιαμ Γκίμπσον!

Χαρακτηριστικότερος όμως όλων είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Μπόρχες προέβλεψε την κυριότερη ασθένεια της ψηφιακής εποχής. Την πλημμύρα πληροφορίας, καθώς την ίδια στιγμή που τα μόντεμ αδειάζουν όλη την ανθρώπινη γνώση, εξατμίζουν και τον ελεύθερο χρόνο που μένει για να της αφιερώσουμε. Οταν το 1955 του προσφέρθηκε η θέση του διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Αργεντινής, είχε σχεδόν τυφλωθεί. Διασκεδάζοντας την άχαρη μοίρα του με τρομερό χιούμορ, είχε γράψει στο «Ποίημα των Δώρων», «...κανείς να μη διαβάσει αυτολύπηση ή μομφή σε αυτή τη διακήρυξη της δύναμης του Θεού, που με τόσο μεγαλειώδη ειρωνεία μού χάρισε όλα τα βιβλία και μαζί το σκοτάδι σε ένα του μόνο άγγιγμα».

ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΒΑΓΓΕΛΑΤΟΣ