Ειδήσεις & Άρθρα επικαιρότητας για την εκπαίδευση

Σχολικές ώρες πολλές, αλλά χωρίς απόδοση

Σχολικές ώρες πολλές, αλλά χωρίς απόδοση
Η χαμηλή κατάταξη των Ελλήνων μαθητών στο διεθνές πρόγραμμα αξιολόγησης PISA αποκαλύπτει τις αδυναμίες της μεθόδου «παπαγαλία»

Του Αποστολου Λακασα

«Τα Eλληνόπουλα δεν πηγαίνουν στο σχολείο διότι θέλουν να μάθουν, αλλά γιατί πρέπει να περάσουν στο πανεπιστήμιο». Αυτό αναφέρουν σήμερα στην «Κ» παράγοντες της εκπαίδευσης, οι οποίοι ομονοούν ότι δεν πρέπει να μας ξαφνιάζουν τα μέτρια, για μία ακόμη φορά, αποτελέσματα της Ελλάδας στον διεθνή διαγωνισμό PISA (Διεθνές Πρόγραμμα Αξιολόγησης των Μαθητών) του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Παπαγαλία, στείρα γνώση, πλήξη, βάρος στα φροντιστήρια, έλλειψη αξιολόγησης, γραφειοκρατική διεκπεραίωση είναι ορισμένα από όσα συνθέτουν το σημερινό σχολικό τοπίο για μαθητές και εκπαιδευτικούς. Δεν λείπουν οι εξαιρέσεις, αλλά είναι για να επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Στον διαγωνισμό PISA, που έγινε το 2006, συμμετείχαν περίπου 400.000 δεκαπεντάχρονοι μαθητές από 57 χώρες, εκ των οποίων 4.871 από 1.923 σχολεία της Ελλάδας. Ο διαγωνισμός μετρά τις γνώσεις και τις δεξιότητες των 15χρονων στην κατανόηση κειμένου, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες (φυσική, χημεία, βιολογία, γεωγραφία κ.λπ.) και πώς αυτές τις γνώσεις μπορεί να τις αξιοποιήσουν στην καθημερινή τους ζωή. Η Ελλάδα το 2006, όπως και στους διαγωνισμούς του 2003 και του 2000, χάθηκε κάπου μεταξύ των πολλών μετρίων. Μεταξύ 57 χωρών στις Φυσικές Επιστήμες κατέλαβε την 38η θέση, στα Μαθηματικά την 39η θέση και στην Κατανόηση Κειμένου την 36η θέση.

Οι μεγάλες πληγές

Οι πληγές του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι πολλές και δεν σχετίζονται μόνο με τη χρηματοδότηση ούτε με τον χρόνο που αφιερώνεται στα συγκεκριμένα μαθήματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι Ελληνες μαθητές διδάσκονται 1.089 ώρες ετησίως Μαθηματικά, Γλώσσα και Φυσικές Επιστήμες, πολύ περισσότερες από τις αντίστοιχες ώρες στις πρώτες σε επιδόσεις χώρες, τη Φινλανδία και τη Νότιο Κορέα. Επίσης, η διαφορά της χρηματοδότησης ανά μαθητή σε σύγκριση με άλλες χώρες δεν δικαιολογεί τη διαφορά στις επιδόσεις. Αλλο φταίει, και αφορά την ποιότητα του συστήματος.

«Σε αντίθεση με τα ελληνικά αναλυτικά προγράμματα, το PISA εστιάζει στην αξιολόγηση της ικανότητας των μαθητών να χρησιμοποιούν τις γνώσεις και τις δεξιότητες στην καθημερινή κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή, παρά στην αξιολόγηση του βαθμού κατοχής ενός συγκεκριμένου αναλυτικού προγράμματος. Το πλαίσιο στο οποίο τίθενται οι ερωτήσεις στο ελληνικό σχολείο δεν συνδέεται με κανένα τρόπο με προβλήματα της καθημερινότητας», παρατηρεί, μιλώντας στην «Κ», η αναπληρώτρια καθηγήτρια Εκπαιδευτικής Ερευνας στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο κ. Βάσω Χατζηνικήτα, που έχει διατελέσει και εθνική διαχειρίστρια στο πρόγραμμα PISA.

«Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα χαρακτηρίζεται παραδοσιακά από μία τάση για αποστήθιση παρά για ανάπτυξη της κριτικής σκέψης», λέει στην «Κ» ο αντιπρύτανης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, αντιπρόεδρος αρμόδιος του τμήματος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο κ. Ναπολέων Μήτσης. «Και εάν -προσθέτει- το ζήτημα αυτό αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά με τα νέα αναλυτικά προγράμματα και τα βιβλία για το δημοτικό και το γυμνάσιο, η προσπάθεια αναιρείται από τη λογική του λυκείου. Εκεί η φιλοσοφία των Πανελλαδικών Εξετάσεων οδηγεί τους μαθητές στο δρόμο για την τεχνική της αποστήθισης».

Ευρύτερα, η τυπολατρία σημαδεύει όλες τις σχολικές λειτουργίες. «Το σχολείο στέκεται στη «διαδικασία», αντί να επικεντρώνει στο αποτέλεσμα. Οι συντελεστές της μάθησης κινούνται μέσα σε ένα πλαίσιο στο οποίο ανέκαθεν επικρατεί μια «γραφειοκρατική ορθότητα».

Καλός εκπαιδευτικός θεωρείται ο γραφειοκρατικά «καλυμμένος» εκπαιδευτικός. Αν τον ρωτήσει κάποιος για κάτι, τότε αυτό δεν θα είναι αν η δουλειά του έφερε αποτέλεσμα, αλλά αν «έβγαλε» τη διδακτέα ύλη», αναφέρει στην «Κ» ο καθηγητής Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και διευθυντής του Εργαστηρίου Εμπειρικής Εκπαιδευτικής Ερευνας κ. Αθανάσιος Γκότοβος. «Ισως ο «εγκλωβισμός» στις διαδικασίες μπορούσε να εξασφαλίσει ένα κάποιο αποτέλεσμα, αλλά αυτό προϋποθέτει ότι κάποιος παρακολουθεί την εφαρμογή τους. Εδώ και 30 χρόνια το ελληνικό σχολείο πορεύεται χωρίς παρακολούθηση και χωρίς εποπτεία. Ποιος απαιτεί σήμερα από ποιο δημόσιο σχολείο αποτέλεσμα και ποιος επαινεί το σχολείο εκείνο που φέρνει αποτέλεσμα;», προσθέτει ο κ. Γκότοβος.

Ουδεμία αντίδραση

Το ερώτημα είναι γιατί δεν έγινε κάτι, αφού τόσο το 2000 όσο και το 2003 οι επιδόσεις μας στο πρόγραμμα PISA ήταν εξίσου μέτριες. Επί θητείας στο υπουργείο Παιδείας της κ. Μαριέττας Γιαννάκου παρουσιάστηκε από Φινλανδούς το φινλανδικό -πρωτεύσαν- σύστημα. Ομως, η παρουσία των Σκανδιναβών δεν αξιοποιήθηκε, καθώς «κουβέντα επί της ουσίας και σε βάθος δεν ακολούθησε», όπως λέει η κ. Χατζηνικήτα.

«Το χειρότερο δεν είναι οι χαμηλές επιδόσεις. Πολύ πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι, ενώ αυτό το γνωρίζουμε επίσημα εδώ και χρόνια, δεν αντιδρούμε. Είναι ήδη αξιοπρόσεκτο ότι το τρίτο κατά σειράν καμπανάκι του ΟΟΣΑ για τα κατορθώματα της ελληνικής εκπαίδευσης μας χάλασε τον ύπνο του δικαίου. Προς το παρόν, τουλάχιστον. Γιατί δεν αποκλείεται αύριο να το ξεχάσουμε ή να το περάσουμε ανώδυνα με κανένα ταξίδι αξιωματούχων στη Φινλανδία για να δουν από κοντά τον πραγματικό αριστούχο και να αντιγράψουν μοντέλα», προσθέτει ο κ. Γκότοβος. Και καταλήγει: «Θα ήθελα πολύ να είμαι αισιόδοξος, αλλά όλα τα σημάδια είναι αντίθετα. Το σχολείο σέρνεται, οι αρμόδιοι ασχολούνται με τη διανομή, η κοινωνία είναι αφοσιωμένη στο θέαμα. Είναι τόσο βαθύς ο λήθαργος, που είναι πολύ αμφίβολο αν η ελληνική εκπαίδευση καταφέρει να ξυπνήσει σύντομα...»

Hμερομηνία :  9/12/07   

Copyright:  http://www.kathimerini.gr

Αξιολόγηση της αξιοποίησης των γνώσεων

Θέματα που αξιολογούν τις θεωρητικές γνώσεις του μαθητή, αλλά και τη δυνατότητά του να τις αξιοποιεί λύνοντας πρακτικά προβλήματα τίθενται στους διαγωνισμούς PISA. Δεν ζητείται από τους μαθητές να δώσουν τον ορισμό μιας έννοιας. Αντίθετα, δίνονται τα δεδομένα και οι μαθητές καλούνται να τα εφαρμόσουν λύνοντας την άσκηση.

Μαθηματικά. Στον διαγωνισμό του 2003 δόθηκε μια άσκηση που αφορούσε τα ταχυδρομικά τέλη. Η άσκηση έλεγε ότι «τα ταχυδρομικά τέλη στη χώρα Ζεντ υπολογίζονται σύμφωνα με το βάρος των αντικειμένων (που στρογγυλοποιείται προς το πλησιέστερο γραμμάριο). Ακολουθούσε πίνακας που έδειχνε τα τέλη (π.χ. μέχρι 20g - το τέλος είναι 0,46 ζεντ, από 21g έως 50g 0,69 ζεντ κ.ο.κ.). Μια από τις δύο ερωτήσεις που δόθηκαν στους μαθητές είναι ότι «η Ιωάννα θέλει να στείλει σε έναν φίλο της δύο αντικείμενα που ζυγίζουν 40 και 80 γραμμάρια αντίστοιχα. Λαμβάνοντας υπόψη τα ταχυδρομικά τέλη στη χώρα Ζεντ, να βρείτε εάν είναι φθηνότερο να στείλει τα δύο αντικείμενα σε ένα πακέτο ή να στείλει τα δύο αντικείμενα σε δύο χωριστά πακέτα». Επίσης, τους ζητούσε να δείξουν τους υπολογισμούς τους για κάθε μια αποστολή.

Φυσικές Επιστήμες. Στους μαθητές δόθηκε ως κείμενο ένα προσαρμοσμένο άρθρο της «Κ» για το μαγνήσιο. Λέει το άρθρο: «Το μαγνήσιο είναι ένα σημαντικό συστατικό σχεδόν για κάθε λειτουργία του ανθρώπινου σώματος. Οι λειτουργίες περίπου 350 ενζύμων εξαρτώνται από το μαγνήσιο. Η ανεπάρκεια μαγνησίου μπορεί να προκαλέσει παθήσεις όπως καρδιοπάθεια, υπέρταση, διαβήτη, άσθμα, παχυσαρκία, ημικρανία, μυϊκούς πόνους, κράμπες, κατάθλιψη κ.λπ. Εκτός από τη φτωχή διατροφή, η λήψη ή απορρόφηση μαγνησίου μπορεί να επηρεαστεί από τις δίαιτες για αδυνάτισμα, την κατανάλωση “μαλακού” νερού που δεν περιέχει μέταλλα, τις εντερικές παθήσεις, τον αλκοολισμό κ.ά...». Και το κείμενο συνεχίζει δίνοντας πληροφορίες για τις πλούσιες τροφές σε μαγνήσιο και για τους τρόπους απώλειας μεγάλων ποσοτήτων μαγνησίου από τον οργανισμό.

Στους μαθητές ετέθη, μεταξύ άλλων το εξής ερώτημα: «Για τον ανθρώπινο οργανισμό η ημερήσια απαραίτητη ποσότητα μαγνησίου είναι 600 μιλιγκράμ (600 mg). Η Μαρία που είναι αθλήτρια πίνει κάθε μέρα περίπου 3 λίτρα μεταλλικό νερό. Το νερό αυτό περιέχει 62 mg μαγνησίου ανά λίτρο. Μπορεί μόνο από το νερό να καλύψει τις ανάγκες της σε μαγνήσιο; Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου». Σε άλλη ερώτηση αναφέρεται ότι «ο Φώτης, που είναι και αυτός αθλητής, πίνει μόνο νερό της βρύσης που δεν έχει σχεδόν καθόλου μαγνήσιο». Στους μαθητές δίνεται το καθημερινό διαιτολόγιο του Φώτη (πρωινό: 1 κούπα γάλα, 50g δημητριακά ολικής αλέσεως, 1 κούπα χυμό πορτοκάλι / μεσημερινανό: 50g τυρί κ.ά. / βραδινό: 200g κ.ά) και τους ζητείται να απαντήσουν αιτιολογημένα εάν ο Φώτης παίρνει από τις τροφές αυτές την απαραίτητη ποσότητα μαγνησίου.


«Εξετασιοκεντρικό» και αποτυχημένο

Του Μανωλη Κουτουζη*

Το ελληνικό σχολείο (τα αναλυτικά προγράμματα, τα διδακτικά εγχειρίδια) δεν συνδέει τη γνώση που διδάσκεται με την εφαρμογή της. Οι δοκιμασίες του PISA όμως επικεντρώνονται στην εφαρμογή της γνώσης σε προβλήματα της καθημερινής ζωής. Αυτός ο «ακαδημαϊκός» προσανατολισμός, στο βαθμό που αποτελεί συνειδητή επιλογή, δεν είναι κάτι ιδιαίτερα αρνητικό. Ομως τα αποτελέσματα στο PISA αναδεικνύουν και μια σειρά προβλημάτων του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Επισημαίνω μερικά από αυτά. Τελικά στο ελληνικό σχολείο δεν διδάσκεται ούτε η ακαδημαϊκή γνώση. Στο Γυμνάσιο, και ιδιαίτερα στο Λύκειο, διδάσκεται ό,τι είναι χρήσιμο για τις (πανελλαδικές και άλλες) εξετάσεις. Ο προσανατολισμός λοιπόν δεν είναι «ακαδημαϊκός» αλλά «εξετασιοκεντρικός». Τα σχολεία σε πολλές περιπτώσεις λειτουργούν με τους όρους των φροντιστηρίων, με την ανοχή αν όχι με την ενίσχυση των γονέων. Σε συνέχεια του παραπάνω, το άγχος για την «κάλυψη» της ύλης (για να μπορούν οι μαθητές να δώσουν εξετάσεις!). Η εμπέδωση και η μεταφορά της γνώσης (απαιτήσεις του PISA) απαιτούν χρόνο. Ποιος όμως είναι ο διαθέσιμος χρόνος στα σχολεία που μπορεί να αξιοποιηθεί προς αυτή την κατεύθυνση; Η αρχική παιδαγωγική κατάρτιση της πλειονότητας των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη. Πώς περιμένουμε από τους εκπαιδευτικούς να «διδάξουν διαφορετικά» όταν δεν τους έχουμε προετοιμάσει καν να διδάξουν; Ο διαγωνισμός του ΑΣΕΠ βέβαια δεν μπορεί να θεωρηθεί μέτρο προς αυτή την κατεύθυνση. Εως τώρα η επιμορφωτική πολιτική των εκπαιδευτικών είναι αποσπασματική, αναποτελεσματική και, εν πολλοίς, αντιφατική.

Τα αρνητικά αποτελέσματα στο PISA αποτελούν πρώτης τάξεως αφορμή για αναθεώρηση των πρακτικών στο ελληνικό σχολείο. Μπορούν τελικά να αποτελέσουν «ευκαιρία» επανεξέτασης προτεραιοτήτων και πολιτικών.

* Ο κ. Μανώλης Κουτούζης είναι ερευνητής στο Κέντρο Εκπαιδευτικής Ερευνας.

Εχουμε κάνει τη ζωή των παιδιών κόλαση

Του Στρατου Στρατηγακη*

Τα αποτελέσματα βρίσκονται σε συμφωνία με αυτό που εμείς οι καθηγητές ζούμε καθημερινά στην τάξη. Ολοι οι καθηγητές, στο σχολείο και το φροντιστήριο, βλέπουμε κάθε χρόνο το επίπεδο γνώσης των μαθητών μας να χαμηλώνει. Η εκπαίδευση νοσεί βαριά. Τα παιδιά ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο. Οι αιτίες είναι πολλές. Η μόρφωση, που πριν από 20 χρόνια αποτελούσε εγγύηση επιτυχίας στη ζωή, δεν ελκύει κανέναν πια. Οι στρατιές των άνεργων πτυχιούχων και οι «αρπαχτές» που κάνουν διάφοροι γύρω μας, απομακρύνουν τα παιδιά από τη γνώση, που σταμάτησε να είναι αξία ζωής. Κι όσοι όμως μαθητές προσπαθούν να μάθουν, συναντούν ανυπέρβλητα εμπόδια. Τα παιδιά μας στην ηλικία των 15 ετών, που γίνεται ο διαγωνισμός PISA, κάνουν μάθημα τις περισσότερες διδακτικές ώρες από όλους τους συνομηλίκους τους μαθητές των υπόλοιπων χωρών, μαθήματα που δεν τα ενδιαφέρουν. Και το απόγευμα τρέχουν στις δραστηριότητες, που τους τρώνε όλο το χρόνο, κάνοντας ξανά αυτά που έπρεπε να κάνουν στο σχολείο. Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά Πληροφορική, Αθλητισμός, Μουσική και άλλα. Δε μένει σχεδόν καθόλου χρόνος για διάβασμα, πού να προλάβεις να ζήσεις κιόλας, με τα προβλήματα της εφηβείας να φουντώνουν. Κατάκοπα το βράδυ προσπαθούν κάτι να διαβάσουν, για να μπαλώσουν την κατάσταση. Δεν νιώθουν τη χαρά της ανακάλυψης της γνώσης, δεν δουλεύουν μόνοι τους για να δοκιμάσουν, να κάνουν λάθος και να κατακτήσουν τη γνώση, γιατί δεν έχουν χρόνο. Το αποτέλεσμα είναι ότι μετατρέπονται σε θεατές της γνώσης, που παρελαύνει μπροστά τους χωρίς να τους συγκινεί. Αποτυγχάνουν λοιπόν στο διαγωνισμό PISA κι εμείς οι μεγάλοι ψάχνουμε να βρούμε τι φταίει, χωρίς να κοιτάμε ότι έχουμε κάνει τη ζωή των παιδιών μας κόλαση…

* Ο κ. Στρατής Στρατηγάκης είναι μαθηματικός σε λύκειο της Αττικής.

Το τέλος ενός πρότυπου σχολείου
Το πείραμα στο 132ο δημοτικό της Γκράβας, η δουλειά των δασκάλων, η ανταπόκριση των παιδιών και η αξιολόγηση του υπουργείου

Του Τακη Καμπυλη

Η Στέλλα Πρωτονοτάριου δεν το εκφράζει ως προσωπικό της στοίχημα, αν και θα είχε κάθε λόγο. Οπως και να το κάνουμε, το 132ο δημοτικό στην Γκράβα ήταν άλλο σχολείο προτού αναλάβει ως διευθύντρια μερικά χρόνια πριν και ήδη είναι άλλο μόλις ένα μήνα μετά την «αντικατάστασή της». Ξαναγύρισε στο χθες.

Η -πλέον- πρώην διευθύντρια του 132ου δεν μιλάει για «σοκ», αλλά είναι σαφές πως οι νευρώνες της δημόσιας παιδείας έχουν αυτήν τη λειτουργία. Να αγγίζεις το όνειρο και να ξαναβουλιάζεις στον εφιάλτη του αναλυτικού προγράμματος που στην ουσία του μένει ίδιο και απαράλλαχτο από το 1935. Οπως και οι αντιλήψεις της διοίκησης.

Η τελευταία της κουβέντα στη συζήτηση με την «Κ» ήταν και η πιο ενδεικτική για το μέγεθος αυτού του σοκ. Η ίδια το συναρτά με την ατομική της ευθύνη απέναντι στα «παιδιά της». Ηταν ένα περιστατικό που της διηγήθηκε ψυχολόγος του ΚΕΘΕΑ: «Ο Χ είχε μπλέξει με τα ναρκωτικά. Είχε εγκαταλείψει το σχολείο. Λίγα χρόνια μετά, ένα βράδυ, γύρισε μόνος του. Βρήκε το θρανίο του, κάθησε, και τον βρήκαν το άλλο πρωί. Η αυτοκτονία του στο θρανίο «του» δείχνει τη σχέση που είχε αναπτύξει με το σχολείο. Την ευθύνη που καταλόγιζε σ' αυτό».

Η Στέλλα Πρωτονοτάριου βρέθηκε στη δημοσιότητα για ασυνήθιστο λόγο. Επειδή είχε φτιάξει ένα ρόδο σ' ένα σχολικό συγκρότημα σαν αυτό της Γκράβας. Η χούντα ήταν περήφανη για το τερατούργημά της, αυτό το τεράστιο σχολικό γκέτο στο 5ο δημοτικό διαμέρισμα. Κυψέλη, Πατήσια, Γαλάτσι, κ.λπ., περιοχές με προβλήματα. Ενα ακόμη ήταν η Γκράβα. Και πώς να μην είναι (ήταν). Ξεκίνησε με 12.000 μαθητές να περιφέρονται στους διαδρόμους ανάμεσα στα σχολικά κτίρια. Σήμερα, δραστήριοι σύλλογοι γονέων κατάφεραν να περιορίσουν τον αριθμό στο μισό. Και σύμφωνα με τον Ανδρέα Θεολόγου από τον σύλλογο γονέων το όραμα είναι σήμερα να γκρεμίσουν κτίρια μέσα στην Γκράβα για να φτιάξουν ένα πάρκο ή ένα κέντρο διαφορετικό.

Οι γονείς στήριξαν την Στέλλα Πρωτονοτάριου. Το ίδιο και οι δάσκαλοι. Οσο για τους μαθητές, εδώ οι νευρώνες του συστήματος σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Πέρυσι, διαβεβαιώνει η Αλεξάνδρα Ανδρούσου (επίκουρη καθηγήτρια Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών), «στην εορτή κλεισίματος για τις καλοκαιρινές διακοπές ήρθαν και πρώην μαθητές του δημοτικού που ειναι πια στο Γυμνάσιο. Ηρθαν για να ξαναζήσουν το κλίμα που δημιούργησε η διευθύντρια και δέκα δάσκαλοι. Εχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τους μαθητές στο τέλος της χρονιάς να καίνε τα βιβλία, αλλά εκεί στην Γκράβα είδαμε τους μαθητές να αγαπάνε το κλίμα του σχολείου».

Τα πράγματα με την Στέλλα Πρωτονοτάριου και τους δέκα δασκάλους είναι τόσο εντυπωσιακά που εθισμένος κανείς στην καχυποψία ψάχνει να βρει το ψεγάδι. Τον λάκκο. Πώς γίνεται δύο πανεπιστήμια (Αθήνας και ΑΠΘ) να κάνουν περίπου μάθημα για το 132ο Γκράβας, να βραβεύεται η δουλειά των παιδιών του σε διεθνείς διαγωνισμούς, αλλά με μια απλή διαδικασία της διοίκησης όλα να ξαναβουλιάζουν στη μονοτονία και στην αταραξία;

Προσευχή για όλους

«Καλέ θεούλη

εμείς είμαστε καλά.

Κάνε εσύ καλέ θεούλη,

νάχουν όλα τα παιδάκια,

ένα ποταμάκι γάλα,

μπόλικα αστεράκια,

μπόλικα τραγούδια.

Κάνε εσύ καλέ θεούλη,

Νάναι όλα καλά,

Ετσι που κι εμείς

Να μην νοιώθουμε ντροπή

Για την τόση μας χαρά»

Το ποίημα, το «πρωινό άστρο» που έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος για την κόρη του, αντικατέστησε πριν από ενάμιση χρόνο το «πάτερ ημών» της πρωινής προσευχής. «Βλέπαμε», λέει η Στέλλα Πρωτονοτάριου, «την αμηχανία πολλών παιδιών. Αρκετά παιδιά δεν συμμετείχαν γιατί υπήρχε σύγκρουση σε αυτό που πίστευαν και μετέφεραν από την οικογένειά τους και σ’ αυτό που συνέβαινε εκείνη τη στιγμή. Η διευθύντρια και οι δάσκαλοι βρήκαν τη λύση του ποιήματος - προσευχής και μετά, άλλα παιδιά έκαναν τον σταυρό τους και άλλα όχι.

Ελάχιστοι γονείς αντέδρασαν, οι υπόλοιποι είχαν εμπιστοσύνη στο σχολείο τους. Μόνο ένας ιερέας τηλεφώνησε στη διευθύντρια και την απείλησε ότι θα την καταγγείλει στην Ιερά Σύνοδο.

Την πρώτη μέρα, ο νέος διευθυντής άρπαξε το μικρόφωνο από τα χέρια του μαθητή και επέβαλε την ολική επαναφορά… Οι δάσκαλοι απογοητευμένοι αποχώρησαν. Δεν ήταν πια το σχολείο τους. Τα παιδιά δεν φάνηκε να καταλαβαίνουν. Ποιος θα τους εξηγήσει;

Νέα πρόκληση με ριζικά νέες πρακτικές

Της Θαλειας Δραγωνα*

Το ελληνικό σχολείο τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, με την προσωρινή ή μόνιμη εγκατάσταση οικονομικών μεταναστών και προσφύγων, καλείται να διαχειριστεί έναν όλο και αυξανόμενο ανομοιογενή ως προς τη γλώσσα, τη θρησκεία, την εθνότητα μαθητικό πληθυσμό. Η εθνοπολιτισμική ποικιλία προκαλεί την ιδέα της εθνικής ομοιογένειας που στοιχειώνει το φαντασιακό της κοινωνίας μας, προκαλώντας κάθε φορά μικρότερες ή μεγαλύτερες εντάσεις. Το ζήσαμε με έναν τρόπο με την ταραχή που δημιουργήθηκε με αφορμή του αποσυρθέντος βιβλίου της Ιστορίας. Επιπλέον, στα παιδιά των μεταναστών και προσφύγων σημειώνονται πολύ υψηλά ποσοστά σχολικής αποτυχίας.

Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί παρά να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί την ετερογένεια των σχολικών τάξεων, για να εξασφαλίσει ίσες προϋποθέσεις για επιτυχημένη σχολική και αργότερα κοινωνική ένταξη. Εξάλλου η προσδοκία είναι η εκπαίδευση να συμβάλλει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση των πολιτισμικών και κοινωνικών συγκρούσεων. Το σχολικό σύστημα τρόμαξε με την παρουσία των «άλλων» (μεταναστών και προσφύγων) που ήρθαν να «διαταράξουν» την ομοιογένεια των σχολικών τάξεων. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι η ομοιογένεια των σχολικών τάξεων αποτελεί φαντασιωτική κατασκευή. Οι σχολικές τάξεις είναι παντού ανομοιογενείς. Οι μαθητές διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την κοινωνικoοικονομική προέλευση, τη γλώσσα που συχνά είναι άλλη από την επίσημη μορφή της εθνικής γλώσσας, το φύλο, τις επικοινωνιακές, συναισθηματικές και μαθησιακές ανάγκες, τους ρυθμούς μάθησης, τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Την απουσία οικειότητας με την κουλτούρα, την απόσταση από την πρότυπη γλώσσα ο σχολικός θεσμός την εκλαμβάνει σαν «απουσία κουλτούρας» και «γλωσσική ανικανότητα» με αποτέλεσμα να αξιολογούνται αυτά τα παιδά σαν άτομα με χαμηλότερες ικανότητες «για γράμματα», οδηγώντας σε μαζική σχολική αποτυχία. Με αυτή την έννοια, η διαχείριση της ετερογένειας σε εκπαιδευτικό επίπεδο δεν είναι ζήτημα που τίθεται περιστασιακά. Είναι μόνιμη συνιστώσα της εκπαιδευτικής πολιτικής και απαιτεί όχι μόνο ριζικά νέες παιδαγωγικές πρακτικές, αλλά και να κοιτάξουμε βαθύτερα το «κρυμμένο πρόσωπο» της ταυτότητάς μας που λέει και η Kristeva.

* Η Θάλεια Δραγώνα είναι βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ, καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας.


Και μετά ήρθε το Κράτος...

Ολα έδειχναν ότι το πείραμα, τα πειράματα οδηγούσαν κάπου αλλού. Πού; «Δεν προλάβαμε να μάθουμε», λένε οι δάσκαλοι. «Είχαμε βέβαια κάποιες προφορικές –πάντα– υποδείξεις από τη διοίκηση, αλλά σε όσα χαρτιά τους κάναμε και τους ενημερώναμε για τα προγράμματα ζητώντας τις παρατηρήσεις του υπουργείου δεν πήραμε ούτε μία απάντηση. Οταν μάλιστα είδαμε πως και οι Ελληνες γονείς είχαν πλέον πειστεί ότι τα πράγματα είχαν αλλάξει… εφησυχάσαμε. Τα παιδιά περνούσαν καλά, οι γονείς το έβλεπαν και έμεναν ευχαριστημένοι, τα πανεπιστήμια μάς επιβράβευαν και μας έδιναν από συμβουλές μέχρι κουράγιο. Γιατι να πάει το μυαλό μας στο κακό»;

Το μυαλό τους δεν πήγε, πήγε όμως το υπουργείο. Στις κρίσεις διευθυντών φάνηκε πως το παιχνίδι είχε στηθεί: Στην αξιολόγηση η διευθύντρια βρέθηκε, πολύ χαμηλά, πολύ περισσότερο απ’ όπου είχε βρεθεί επτά χρόνια πριν. Και βρέθηκε κατά σύμπτωση και ένας άλλος υποψήφιος που ζήτησε τη θέση και αξιολογήθηκε κατά μία μονάδα περισσότερη από την κ. Στέλλα Πρωτονοτάριου.

«Σοκαριστήκαμε», λένε οι δάσκαλοι. «Μας ήταν αδιανόητο να καταλάβουμε γιατί τέτοια μεθόδευση. Οταν όμως ήρθε ο καινούργιος διευθυντής καταλάβαμε. Το πρώτο που ζήτησε ήταν να ξεχάσουμε αυτό που κάναμε. Ολα… Τα παιδιά σοκαρίστηκαν… Αποδιοργανώθηκαν».

«Λίγες μέρες μετά», λέει η Στέλλα Πρωτονοτάριου, «δάσκαλοι βρήκαν ακαθαρσίες στις τάξεις. Δεν είχε ξαναγίνει αυτό. Τα παιδιά μου είχαν αποδιοργανωθεί…».

Η μεγάλη περιπέτεια στην Γκράβα

Γιατί ενόχλησε η Στέλλα Πρωτονοτάριου και ποιους; Η ίδια έχει τις απαντήσεις. Είναι η δουλειά της, «η δουλειά μας», διορθώνει. «Ηταν συλλογική.»

Η μεγάλη περιπέτεια στην Γκράβα ξεκίνησε περίπου πριν από επτά χρόνια. Το ένα πρόβλημα είναι η συνύπαρξη παιδιών διαφορετικών ηλικιών. Απο ηλικίες δημοτικού μέχρι ΙΕΚ. Το άλλο πρόβλημα είναι (ήταν) τα παιδιά μεταναστών. Ετσι πιστευόταν μέχρι το πείραμα του 132ου.

Στην αυλή οι βιαιότητες ήταν συχνές. Ναι, ανάμεσα στα παιδιά του Δημοτικού. «Ο “Αλέξης” και ο “Ασλάν” στην αυλή», λέει η κ. Πρωτονοτάριου, «τσακώνονταν πολλές φορές. Τι νόημα, τι αποτέλεσμα θα είχε απλώς να τα φωνάξουμε και να τους πούμε να μην το ξανακάνουν; Επίσης, τα παιδιά από την Αλβανία ντρέπονταν να το δηλώσουν, όλα ήταν “βορειοηπειρώτες”».

Στο σχολείο, όταν ανέλαβε η Στέλλα Πρωτονοτάριου, από τα 105 παιδιά περίπου τα 80 ήταν παιδιά μεταναστών: «Μετρήσαμε 12 εθνότητες». Μέτρησαν οι δάσκαλοι και κάτι άλλο: «Τον φόβο των Ελλήνων γονέων. Οτι τα παιδιά τους δεν πρόκειται να μάθουν γράμματα σε τέτοιο περιβάλλον». Δεν ήταν αδικαιολόγητος ο φόβος, αλλά οι φόβοι όταν δεν αντιμετωπίζονται στοιχειώνουν. Και για να αντιμετωπιστούν χρειάζεται να σηκώσουν τα μανίκια. Ολοι. Αυτό έγινε στο 132ο.

«Είναι ήδη γνωστό από τη δεκαετία του 1970», λέει ο Γιώργος Τσιάκαλος, καθηγητής Παιδαγωγικής στο ΑΠΘ «ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον αποκτούν μεγαλύτερες δεξιότητες. Είναι επίσης γνωστό ότι τα παιδιά που ξεκόβουν απότομα από τη μητρική τους γλώσσα, δύσκολα έχουν καλές επιδόσεις και στα –εν προκειμένω– Ελληνικά. Οπότε αυτό κρατάει πίσω ολόκληρο το σχολείο. Δεν είναι τυχαίο που το Ευρωπαϊκό Βιογραφικό Σημείωμα (μηχανισμός αξιολόγησης) δίνει ιδιαίτερο βάρος στο βιογραφικό όσων έχουν μεγαλώσει, δουλέψει σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον».

Ομως άλλο να το λες και άλλο να το κάνεις. Διότι το πρόβλημα ήταν πιο σύνθετο: «Θυμάμαι», λέει η Στέλλα Πρωτονοτάριου «το παράπονο μιας μητέρας, Αλβανίδας. Αυτή έμενε στο σπίτι και δεν μιλούσε Ελληνικά. Με τον γιο της μιλούσε Αλβανικά. Με το σχολείο ο μικρός άρχισε τα Ελληνικά και πολλές φορές μιλούσε τα βράδια με τον πατέρα του στα Ελληνικά και δεν τους καταλάβαινε».

Οι δάσκαλοι κάθησαν μια μέρα όλοι μαζί και το συζήτησαν. Ευτυχώς, ουδείς τους πίστευε σε παρθενογενέσεις. Εψαξαν λοιπόν να δουν τι γίνεται στο εξωτερικό, απευθύνθηκαν σε πανεπιστήμια και στη βιβλιογραφία. Οι άμεσοι στόχοι τους ήταν το τέλος της βίας μεταξύ των παιδιών από διαφορετικές εθνοτικές ομάδες και η συμμετοχή των γονέων στη σχολική κοινωνία. Να μπουν κι αυτοί στο παιχνίδι.

Το πρόγραμμα που ξεκίνησαν με την ομάδα σχολικής αγωγής του ΚΕΘΕΑ είχε στόχο να φέρει τα παιδιά να καταλάβουν καλύτερα το ένα το άλλο και κυρίως τους φόβους τους. Να νιώσουν –όπως λέει η Στέλλα Πρωτονοτάριου– πόσο τυχερά είναι επειδή μπορούν να μάθουν πολλά πράγματα το ένα στο άλλο.

Οι χαρούμενες φατσούλες των παιδιών, ενάμιση χρόνο μετά, έγιναν ταινία με θέμα «Τα παιχνίδια από διάφορες χώρες». Τα παιδιά βρήκαν την αυτοεκτίμησή τους μαθαίνοντας στους φίλους τους παιχνίδια της πατρίδας τους. Η ταινία πήρε το πρώτο βραβείο σε διεθνές φεστιβάλ. Και η αυτοεκτίμηση ανέβηκε στα ύψη.

Εχουμε κάνει τη ζωή των παιδιών κόλαση

Του Στρατου Στρατηγακη*

Τα αποτελέσματα βρίσκονται σε συμφωνία με αυτό που εμείς οι καθηγητές ζούμε καθημερινά στην τάξη. Ολοι οι καθηγητές, στο σχολείο και το φροντιστήριο, βλέπουμε κάθε χρόνο το επίπεδο γνώσης των μαθητών μας να χαμηλώνει. Η εκπαίδευση νοσεί βαριά. Τα παιδιά ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο. Οι αιτίες είναι πολλές. Η μόρφωση, που πριν από 20 χρόνια αποτελούσε εγγύηση επιτυχίας στη ζωή, δεν ελκύει κανέναν πια. Οι στρατιές των άνεργων πτυχιούχων και οι «αρπαχτές» που κάνουν διάφοροι γύρω μας, απομακρύνουν τα παιδιά από τη γνώση, που σταμάτησε να είναι αξία ζωής. Κι όσοι όμως μαθητές προσπαθούν να μάθουν, συναντούν ανυπέρβλητα εμπόδια. Τα παιδιά μας στην ηλικία των 15 ετών, που γίνεται ο διαγωνισμός PISA, κάνουν μάθημα τις περισσότερες διδακτικές ώρες από όλους τους συνομηλίκους τους μαθητές των υπόλοιπων χωρών, μαθήματα που δεν τα ενδιαφέρουν. Και το απόγευμα τρέχουν στις δραστηριότητες, που τους τρώνε όλο το χρόνο, κάνοντας ξανά αυτά που έπρεπε να κάνουν στο σχολείο. Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά Πληροφορική, Αθλητισμός, Μουσική και άλλα. Δε μένει σχεδόν καθόλου χρόνος για διάβασμα, πού να προλάβεις να ζήσεις κιόλας, με τα προβλήματα της εφηβείας να φουντώνουν. Κατάκοπα το βράδυ προσπαθούν κάτι να διαβάσουν, για να μπαλώσουν την κατάσταση. Δεν νιώθουν τη χαρά της ανακάλυψης της γνώσης, δεν δουλεύουν μόνοι τους για να δοκιμάσουν, να κάνουν λάθος και να κατακτήσουν τη γνώση, γιατί δεν έχουν χρόνο. Το αποτέλεσμα είναι ότι μετατρέπονται σε θεατές της γνώσης, που παρελαύνει μπροστά τους χωρίς να τους συγκινεί. Αποτυγχάνουν λοιπόν στο διαγωνισμό PISA κι εμείς οι μεγάλοι ψάχνουμε να βρούμε τι φταίει, χωρίς να κοιτάμε ότι έχουμε κάνει τη ζωή των παιδιών μας κόλαση…

* Ο κ. Στρατής Στρατηγάκης είναι μαθηματικός σε λύκειο της Αττικής.

Επόμενοι στη σειρά οι γονείς

Η διευθύντρια και οι δάσκαλοι δεν άφησαν τίποτα στην τύχη. Τα δύο πανεπιστήμια ενημερώνονταν με σχολαστικότητα για όλα όσα συνέβαιναν στο σχολείο. Πρέπει να ήταν εντυπωσιακά αν κρίνει κανείς από τα λόγια της Αλεξάνδρας Ανδρούσου: «Αυτό το σχολείο δεν ήταν μόνο πρότυπο. Ηταν σχεδόν πειραματικό. Ολα όσα διδάσκουμε στους φοιτητές της Παιδαγωγικής, εκεί γίνονταν πράξη».

«Μας ζητούσαν», λέει ο Γ. Τσιάκαλος, «από άλλα σχολεία λεπτομέρειες για το “πείραμα της Γκράβας”. Ηδη, χάρη σ’ αυτούς αντίστοιχη πρωτοβουλία εκδηλώνεται σήμερα και σε σχολείο της Λάρισας».

Μαθήματα γλώσσας

Αλλά οι δέκα δάσκαλοι και η διευθύντρια είχαν κι άλλα στο μυαλό τους. Ηθελαν να βάλουν στο παιχνίδι και τους γονείς. Ελληνες και αλλοδαπούς. Και ξεκίνησαν –εθελοντικά πάντα, κανείς δεν μπορεί να πει ότι ξεκοκάλισαν κάποιο κοινοτικό πρόγραμμα– ένα νέο διμέτωπο αγώνα. Οργάνωσαν δύο απογεύματα τη βδομάδα μάθημα μητρικής γλώσσας για τους αλλοδαπούς μαθητές και μάθημα ελληνικών για τους αλλοδαπούς γονείς. Τότε έσπασε ο πάγος.

Αλλά το σημαντικότερο ήταν άλλο, σύμφωνα με την εκτίμηση της Αλεξάνδρας Ανδρούσου: «Η συνύπαρξη –τις ίδιες ώρες στο ίδιο σχολείο σε μάθημα– γονέων και παιδιών. Οι δάσκαλοι έκαναν μαθήματα ελληνικών στους γονείς. Και σιγά σιγά το κλίμα άλλαξε».

Τα δύο πανεπιστήμια παρακολουθούσαν με ανυπόκριτο ενθουσιασμό αυτά που γίνονταν πίσω από τους τοίχους του 132ου. «Οι δάσκαλοι», λέει ο Γιώργος Τσιάκαλος «έκαναν με σχολαστικότητα αυτό που ζητάει η διοίκηση, το υπουργείο: Πραγματική αξιολόγηση. Οχι στα λόγια. Η διαρροή των μαθητών σταμάτησε, οι επιδόσεις βελτιώθηκαν. Ολων, και των Ελλήνων. Για μία ακόμη φορά αποδείχτηκε –στην Ελλάδα για πρώτη φορά– ότι η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας βοηθά όλους τους μαθητές, όχι μόνο τους αλλοδαπούς».

Οι εθνικές γιορτές

Ενώ τα πανεπιστήμια έστελναν συνεχώς φοιτητές να παρακολουθήσουν τα νέα δεδομένα στο 132ο και ζητούσαν από τους δασκάλους να μεταφέρουν την εμπειρία τους στα δικά τους αμφιθέατρα, ξεκίνησε μια νέα υπέρβαση. Οι εθνικές γιορτές. «Προβληματιστήκαμε πολύ», λέει η Στέλλα Πρωτονοτάριου. «Θέλαμε η εθνική γιορτή να αφορά όλους τους μαθητές, όχι μόνο τους Ελληνες».

Η λύση που βρέθηκε π.χ. για την 28η Οκτωβρίου ήταν η γιορτή να έχει σαν θέμα τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και την ανθρώπινη εμπειρία από αυτόν. Οι προετοιμασίες για την εθνική γιορτή άρχιζαν πολύ νωρίτερα. Στα παιδιά, σε όλα τα παιδιά, μοιράζονταν ρόλοι. Και μέσα από τους ρόλους ο ένας έμπαινε στα ερωτήματα και τις βεβαιότητες του άλλου.

Η Ελλάδα ήταν πάντα πολύ πίσω στις σχολικές μεταρρυθμίσεις. Οταν ολόκληρη η Ευρώπη είχε εγκαταλείψει την Ερβαρτιανή παιδαγωγική και είχε στραφεί στο σχολείο Εργασίας, σύλληψη του μεγάλου Αμερικανού φιλοσόφου Τ. Ντιούι, στην Ελλάδα τα πράγματα κυλούσαν αργά. Πολύ αργά. Οι μεγάλοι Ελληνες παιδαγωγοί του μεσοπολέμου έκαναν τεράστιες προσπάθειες αλλά κι αυτή και οι επόμενες «μεταρρυθμίσεις» ουδέποτε ολοκληρώθηκαν, όπως κατέληξε ο Αλέξης Δημαράς το 1974 και όπως συμπέρανε δέκα χρόνια μετά και η Αννα Φραγκουδάκη (καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αθήνας).

Για παράδειγμα, τα Πειραματικά σχολεία στην Ελλάδα, αν και ιδρύθηκαν κατά απομίμηση του Πειραματικού σχολείου του Ντιούι με σκοπό την έρευνα, έχουν μεταμορφωθεί –με την επιλογή των μαθητών τους– απλώς σε σχολεία αριστούχων, παρά σε πειραματικά, όπου εφαρμόζεται κάποιο ερευνητικό πρόγραμμα.

Επόμενοι στη σειρά οι γονείς

Η διευθύντρια και οι δάσκαλοι δεν άφησαν τίποτα στην τύχη. Τα δύο πανεπιστήμια ενημερώνονταν με σχολαστικότητα για όλα όσα συνέβαιναν στο σχολείο. Πρέπει να ήταν εντυπωσιακά αν κρίνει κανείς από τα λόγια της Αλεξάνδρας Ανδρούσου: «Αυτό το σχολείο δεν ήταν μόνο πρότυπο. Ηταν σχεδόν πειραματικό. Ολα όσα διδάσκουμε στους φοιτητές της Παιδαγωγικής, εκεί γίνονταν πράξη».

«Μας ζητούσαν», λέει ο Γ. Τσιάκαλος, «από άλλα σχολεία λεπτομέρειες για το “πείραμα της Γκράβας”. Ηδη, χάρη σ’ αυτούς αντίστοιχη πρωτοβουλία εκδηλώνεται σήμερα και σε σχολείο της Λάρισας».

Μαθήματα γλώσσας

Αλλά οι δέκα δάσκαλοι και η διευθύντρια είχαν κι άλλα στο μυαλό τους. Ηθελαν να βάλουν στο παιχνίδι και τους γονείς. Ελληνες και αλλοδαπούς. Και ξεκίνησαν –εθελοντικά πάντα, κανείς δεν μπορεί να πει ότι ξεκοκάλισαν κάποιο κοινοτικό πρόγραμμα– ένα νέο διμέτωπο αγώνα. Οργάνωσαν δύο απογεύματα τη βδομάδα μάθημα μητρικής γλώσσας για τους αλλοδαπούς μαθητές και μάθημα ελληνικών για τους αλλοδαπούς γονείς. Τότε έσπασε ο πάγος.

Αλλά το σημαντικότερο ήταν άλλο, σύμφωνα με την εκτίμηση της Αλεξάνδρας Ανδρούσου: «Η συνύπαρξη –τις ίδιες ώρες στο ίδιο σχολείο σε μάθημα– γονέων και παιδιών. Οι δάσκαλοι έκαναν μαθήματα ελληνικών στους γονείς. Και σιγά σιγά το κλίμα άλλαξε».

Τα δύο πανεπιστήμια παρακολουθούσαν με ανυπόκριτο ενθουσιασμό αυτά που γίνονταν πίσω από τους τοίχους του 132ου. «Οι δάσκαλοι», λέει ο Γιώργος Τσιάκαλος «έκαναν με σχολαστικότητα αυτό που ζητάει η διοίκηση, το υπουργείο: Πραγματική αξιολόγηση. Οχι στα λόγια. Η διαρροή των μαθητών σταμάτησε, οι επιδόσεις βελτιώθηκαν. Ολων, και των Ελλήνων. Για μία ακόμη φορά αποδείχτηκε –στην Ελλάδα για πρώτη φορά– ότι η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας βοηθά όλους τους μαθητές, όχι μόνο τους αλλοδαπούς».

Οι εθνικές γιορτές

Ενώ τα πανεπιστήμια έστελναν συνεχώς φοιτητές να παρακολουθήσουν τα νέα δεδομένα στο 132ο και ζητούσαν από τους δασκάλους να μεταφέρουν την εμπειρία τους στα δικά τους αμφιθέατρα, ξεκίνησε μια νέα υπέρβαση. Οι εθνικές γιορτές. «Προβληματιστήκαμε πολύ», λέει η Στέλλα Πρωτονοτάριου. «Θέλαμε η εθνική γιορτή να αφορά όλους τους μαθητές, όχι μόνο τους Ελληνες».

Η λύση που βρέθηκε π.χ. για την 28η Οκτωβρίου ήταν η γιορτή να έχει σαν θέμα τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και την ανθρώπινη εμπειρία από αυτόν. Οι προετοιμασίες για την εθνική γιορτή άρχιζαν πολύ νωρίτερα. Στα παιδιά, σε όλα τα παιδιά, μοιράζονταν ρόλοι. Και μέσα από τους ρόλους ο ένας έμπαινε στα ερωτήματα και τις βεβαιότητες του άλλου.

Η Ελλάδα ήταν πάντα πολύ πίσω στις σχολικές μεταρρυθμίσεις. Οταν ολόκληρη η Ευρώπη είχε εγκαταλείψει την Ερβαρτιανή παιδαγωγική και είχε στραφεί στο σχολείο Εργασίας, σύλληψη του μεγάλου Αμερικανού φιλοσόφου Τ. Ντιούι, στην Ελλάδα τα πράγματα κυλούσαν αργά. Πολύ αργά. Οι μεγάλοι Ελληνες παιδαγωγοί του μεσοπολέμου έκαναν τεράστιες προσπάθειες αλλά κι αυτή και οι επόμενες «μεταρρυθμίσεις» ουδέποτε ολοκληρώθηκαν, όπως κατέληξε ο Αλέξης Δημαράς το 1974 και όπως συμπέρανε δέκα χρόνια μετά και η Αννα Φραγκουδάκη (καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αθήνας).

Για παράδειγμα, τα Πειραματικά σχολεία στην Ελλάδα, αν και ιδρύθηκαν κατά απομίμηση του Πειραματικού σχολείου του Ντιούι με σκοπό την έρευνα, έχουν μεταμορφωθεί –με την επιλογή των μαθητών τους– απλώς σε σχολεία αριστούχων, παρά σε πειραματικά, όπου εφαρμόζεται κάποιο ερευνητικό πρόγραμμα.

Αξιολόγηση της αξιοποίησης των γνώσεων

Θέματα που αξιολογούν τις θεωρητικές γνώσεις του μαθητή, αλλά και τη δυνατότητά του να τις αξιοποιεί λύνοντας πρακτικά προβλήματα τίθενται στους διαγωνισμούς PISA. Δεν ζητείται από τους μαθητές να δώσουν τον ορισμό μιας έννοιας. Αντίθετα, δίνονται τα δεδομένα και οι μαθητές καλούνται να τα εφαρμόσουν λύνοντας την άσκηση.

Μαθηματικά. Στον διαγωνισμό του 2003 δόθηκε μια άσκηση που αφορούσε τα ταχυδρομικά τέλη. Η άσκηση έλεγε ότι «τα ταχυδρομικά τέλη στη χώρα Ζεντ υπολογίζονται σύμφωνα με το βάρος των αντικειμένων (που στρογγυλοποιείται προς το πλησιέστερο γραμμάριο). Ακολουθούσε πίνακας που έδειχνε τα τέλη (π.χ. μέχρι 20g - το τέλος είναι 0,46 ζεντ, από 21g έως 50g 0,69 ζεντ κ.ο.κ.). Μια από τις δύο ερωτήσεις που δόθηκαν στους μαθητές είναι ότι «η Ιωάννα θέλει να στείλει σε έναν φίλο της δύο αντικείμενα που ζυγίζουν 40 και 80 γραμμάρια αντίστοιχα. Λαμβάνοντας υπόψη τα ταχυδρομικά τέλη στη χώρα Ζεντ, να βρείτε εάν είναι φθηνότερο να στείλει τα δύο αντικείμενα σε ένα πακέτο ή να στείλει τα δύο αντικείμενα σε δύο χωριστά πακέτα». Επίσης, τους ζητούσε να δείξουν τους υπολογισμούς τους για κάθε μια αποστολή.

Φυσικές Επιστήμες. Στους μαθητές δόθηκε ως κείμενο ένα προσαρμοσμένο άρθρο της «Κ» για το μαγνήσιο. Λέει το άρθρο: «Το μαγνήσιο είναι ένα σημαντικό συστατικό σχεδόν για κάθε λειτουργία του ανθρώπινου σώματος. Οι λειτουργίες περίπου 350 ενζύμων εξαρτώνται από το μαγνήσιο. Η ανεπάρκεια μαγνησίου μπορεί να προκαλέσει παθήσεις όπως καρδιοπάθεια, υπέρταση, διαβήτη, άσθμα, παχυσαρκία, ημικρανία, μυϊκούς πόνους, κράμπες, κατάθλιψη κ.λπ. Εκτός από τη φτωχή διατροφή, η λήψη ή απορρόφηση μαγνησίου μπορεί να επηρεαστεί από τις δίαιτες για αδυνάτισμα, την κατανάλωση “μαλακού” νερού που δεν περιέχει μέταλλα, τις εντερικές παθήσεις, τον αλκοολισμό κ.ά...». Και το κείμενο συνεχίζει δίνοντας πληροφορίες για τις πλούσιες τροφές σε μαγνήσιο και για τους τρόπους απώλειας μεγάλων ποσοτήτων μαγνησίου από τον οργανισμό.

Στους μαθητές ετέθη, μεταξύ άλλων το εξής ερώτημα: «Για τον ανθρώπινο οργανισμό η ημερήσια απαραίτητη ποσότητα μαγνησίου είναι 600 μιλιγκράμ (600 mg). Η Μαρία που είναι αθλήτρια πίνει κάθε μέρα περίπου 3 λίτρα μεταλλικό νερό. Το νερό αυτό περιέχει 62 mg μαγνησίου ανά λίτρο. Μπορεί μόνο από το νερό να καλύψει τις ανάγκες της σε μαγνήσιο; Να δικαιολογήσεις την απάντησή σου». Σε άλλη ερώτηση αναφέρεται ότι «ο Φώτης, που είναι και αυτός αθλητής, πίνει μόνο νερό της βρύσης που δεν έχει σχεδόν καθόλου μαγνήσιο». Στους μαθητές δίνεται το καθημερινό διαιτολόγιο του Φώτη (πρωινό: 1 κούπα γάλα, 50g δημητριακά ολικής αλέσεως, 1 κούπα χυμό πορτοκάλι / μεσημερινανό: 50g τυρί κ.ά. / βραδινό: 200g κ.ά) και τους ζητείται να απαντήσουν αιτιολογημένα εάν ο Φώτης παίρνει από τις τροφές αυτές την απαραίτητη ποσότητα μαγνησίου.













Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Αποστολή σελίδας   Εκτυπώσιμη μορφή σελίδας   Προσθήκη σελίδας στα Αγαπημένα 
Πείτε τη γνώμη σας για το άρθρο
©1998-2024, Έδρα Εκπαίδευσης, Ι.Π.Ε.Τ.
 
Επιστροφή
Δημοσιεύθηκε την: 09.12.2007 12:30:01
 
Αναγνώσθηκε 1162 φορές