Μάικλ Γουντ: Αναζητώντας τα Γαυγάμηλα

Ένας από τους διασημότερους Βρετανούς ιστορικούς ακολουθεί την πορεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου έως το πεδίο της «κρισιμότερης μάχης της αρχαιότητας».

Του ανταποκριτή μας στο Λονδίνο, Θανάση Γκαβού

Ο Μάικλ Γουντ είναι από τους πλέον αναγνωρίσιμους ιστορικούς στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς οι γνώσεις του και οι ανακαλύψεις του συχνά αποτυπώνονται σε τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ των οποίων επιμελείται την παραγωγή μαζί με τη σύζυγό του. Κατά τρόπο φαινομενικά παράδοξο για Βρετανό, η ιστορική προσωπικότητα που τον συγκινεί περισσότερο είναι ο Μέγας Αλέξανδρος, ένας άνδρας «ικανός να αγαπηθεί και να μισηθεί πολύ», όπως λέει ο ίδιος.

Μιλώντας σε εκδήλωση της Ένωσης Μακεδόνων Ηνωμένου Βασιλείου στο Λονδίνο, ο Βρετανός ιστορικός παρουσίασε για πρώτη φορά το οπτικό υλικό της αναζήτησης του ακριβούς σημείου που αποτέλεσε το 331 π.Χ. το πεδίο της Μάχης των Γαυγαμήλων. Ο στρατός του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατατρόπωσε τους στρατιώτες του Δαρείου ΙΙΙ, σηματοδοτώντας την αρχή του τέλους της μεγάλης περσικής αυτοκρατορίας και την απρόσκοπτη διάδοση του ελληνισμού στα βάθη της Ασίας, μέχρι και την Ινδία.

Η αναζήτηση του Μάικλ Γουντ απέδωσε τελικά καρπούς, λίγο ανατολικά από τη Μοσούλη του βορείου Ιράκ, κοντά στην περιοχή Τελ Γκομέλ (Γαυγάμηλα) που σημαίνει 'ράχη καμήλας', από το σχήμα του βουνού στην άκρη της αχανούς πεδιάδας όπου διεξήχθη η μάχη. Το οπτικό υλικό θα αποτελέσει τη βάση ενός μεγαλύτερου ντοκιμαντέρ, ενώ ο κ. Γουντ έχει ήδη ακολουθήσει την πορεία του στρατού του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε προηγούμενη παραγωγή.

Ο κ. Γουντ εξήγησε στο kathimerini.gr πώς ξεκίνησε αυτή την περιπέτεια.

"Το περασμένο καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ για την Ινδία, έλαβα ένα τηλεφώνημα από το διοικητή των βρετανικών δυνάμεων στο Ιράκ. Δήλωσε, όπως οι περισσότεροι στρατιωτικοί, σαγηνεμένος από το χαρακτήρα, τα επιτεύγματα και την κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου και με ρώτησε αν θέλω να επισκεφθώ το Ιράκ - με το οποίο έχω παλιά, ιδιαίτερη σχέση - ώστε να βρούμε μαζί την τοποθεσία της μάχης των Γαυγαμήλων. Σκέφτηκα ότι κανείς δεν έχει ανακαλύψει την τοποθεσία αυτή, υπάρχουν μόνο εικασίες, κάποιες πιο βάσιμες από άλλες. Τα Γαυγάμηλα ήταν η μητέρα όλων των πολέμων της αρχαιότητας, με τον Αλέξανδρο να νικά το Δαρείο και να διαδίδει στη συνέχεια τον ελληνισμό μέχρι την Ινδία».

Πώς φτάσατε μέχρι την ακριβή τοποθεσία;

"Ακολουθούσα ως πηγές τους αρχαίους Έλληνες ιστορικούς, έστω και αν ήταν μεταγενέστεροι της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτοί είχαν συγκεντρώσει πολλά στοιχεία από μαρτυρίες μελών της ομάδας εκστρατείας του Αλέξανδρου. Είναι εντυπωσιακό πώς οι περιγραφές των εδαφών βρίσκουν αντιστοιχία μέχρι σήμερα στα βουνά, τους λόφους, τις λίμνες, τα ποτάμια».

Ποια ήταν η πρώτη σας σκέψη όταν συνειδητοποιήσατε ότι βρίσκεστε όντως στο πεδίο μάχης των Γαυγαμήλων;

"Αρχικά πρέπει να πω ότι πάντοτε έτρεφα τρυφερά αισθήματα για το Ιράκ και είχα κάνει πολλά γυρίσματα στη χώρα. Εργάστηκα πολύ με φιλανθρωπικές οργανώσεις στο Ιράκ και πιστεύω ότι αυτό που συμβαίνει τώρα εκεί είναι πολύ μεγάλη τραγωδία. Αποδέχθηκα την πρόσκληση (του Βρετανού στρατηγού) να πάω επειδή δεν μπορούσα να πάω στο Ιράκ την περίοδο της εξουσίας του Σαντάμ, γιατί βρισκόμουν στη μαύρη λίστα του καθεστώτος. Επομένως ήθελα να πάω αρχικά για να δω το Ιράκ, να ξαναδώ κάποιους φίλους, πώς ήταν η κατάσταση στη χώρα μετά από χρόνια εργασίας με οργανώσεις αρωγής. Επίσης επειδή πάντα με συνέπαιρνε ο Αλέξανδρος. Ήταν μια φανταστική ευκαιρία. Δεν ήμουν σίγουρος τι ακριβώς θα κάναμε. Πήγαμε μέχρι την Ινδία κινηματογραφώντας χωρίς να ξέρουμε τι θα κάναμε το υλικό. Αλλά όλα αυτά ήταν σημαντικά ιστορικά γεγονότα, συνταρακτικά γεγονότα. Άρα το να στέκομαι ακριβώς στο σημείο που διαδραματίστηκαν, ειδικά ενώ εκεί μαίνεται ένας σύγχρονος πόλεμος, ήταν ένα πολύ δυνατό συναίσθημα που διέγειρε τη φαντασία. Όταν έκανα το ταξίδι κουβαλώντας τους Έλληνες ιστορικούς στα χέρια μου όλα ζωντάνεψαν. Πράγματα που δε βγάζουν κανένα νόημα διαβάζοντάς τα στο Λονδίνο γίνονται πραγματικότητα, γιατί καταλαβαίνεις ότι όλοι αυτοί έγραφαν για πραγματικά γεγονότα σε πραγματικές τοποθεσίες. Μόνο όταν βρεθείς στην πραγματική τοποθεσία γίνονται όλα σαφή. Ήταν λοιπόν φανταστικά. Ναι, ήταν φανταστικά».

Πώς ενδιαφερθήκατε τόσο πολύ για τον Αλέξανδρο;

"Ο Αλέξανδρος με ενδιέφερε από τότε που ήμουν παιδί. Όταν ήμουν στο σχολείο τη δεκαετία του '60 διάβασα σε ένα περιοδικό την καταγραφή της εμπειρίας δύο Αμερικανών δημοσιογράφων που επιχείρησαν να ακολουθήσουν την πορεία του. Τότε, την περίοδο του σοβιετικού κομμουνισμού, ήταν αδύνατο να ταξιδέψουν μέσα από τα εδάφη της κεντρικής Ασίας, το σημερινό Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν. Έκαναν όμως αρκετά μεγάλο τμήμα της διαδρομής και το βρήκα πολύ ενδιαφέρον. Μετά από χρόνια, όταν δούλευα για την τηλεόραση σκέφτηκα ότι η πορεία του Αλέξανδρου θα μπορούσε να γίνει μια υπέροχη παραγωγή. Την ιδέα την είχα αρκετά πριν, αλλά ήταν στα μέσα της δεκαετίας του '80 που προσπάθησα να το κάνω, μα τα προβλήματα ήταν πολλά. Η ιρανική επανάσταση, μετά ο πόλεμος στο Αφγανιστάν με την εισβολή της Ρωσίας, ήταν απολύτως αδύνατο. Αλλά αργότερα, στα μέσα της δεκαετίας του '90, αν και υπήρχαν προβλήματα με τους Ταλιμπάν, η ολοκλήρωση της πορείας ήταν δυνατή. Επομένως την κάναμε».

Άλλαξε η γνώμη σας για τον Αλέξανδρο μετά από αυτό το ταξίδι;

"Όχι, για την ακρίβεια όχι. Επειδή είναι ένας μοναδικός χαρακτήρας. Άλλοι τον έβρισκαν αξιαγάπητο, άλλοι τον μισούσαν. Ακόμα και άνθρωποι που βρίσκονταν κοντά του τον αγαπούσαν ή τον μισούσαν. Ήταν πολύ σαγηνευτικός ως χαρακτήρας και υπήρχαν άνθρωποι που περνούσαν από την κόλαση για να είναι μαζί του. Υπήρχαν στιγμές στα ινδικά οροπέδια που από το πολύ χιόνι άνθρωποι τυφλώνονταν και εκείνος ανεβοκατέβαινε στα βουνά για τους εμψυχώσει και τον αγαπούσαν γι΄ αυτό. Αλλά ταυτόχρονα εκμεταλλευόταν ανθρώπους, γιατί πάνω από όλα ήταν πολεμιστής, σκότωνε ανθρώπους. Αμφότερες οι πλευρές του χαρακτήρα του είναι συναρπαστικές. Επομένως δεν άλλαξε η γνώμη μου. Οι άντρες του πολέμου είναι επικίνδυνοι άνθρωποι στην ιστορία. Είναι ένα πολύ επικίνδυνο άτομο και δε θα ήθελα να είμαι στην πλευρά των αντιπάλων του. Μα την ίδια στιγμή είναι απόλυτα συναρπαστικός».

www.kathimerini.gr