Ο Αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος Γκουτζίνης είναι πτυχιούχος του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από το 1990 ως το 1992 εργάσθηκε ερευνητικά ως Ειδικός Μεταπτυχιακός Υπότροφος  του Τομέα Ηθικής και Κοινωνιολογίας της ίδιας Σχολής, από την οποία και έλαβε με άριστα τον Μεταπτυχιακό του Τίτλο με ειδίκευση στην Ποιμαντική, για την εργασία του με θέμα: «Θεολογικές προϋποθέσεις και ποιμαντική της μετανοίας στον Ιερό Χρυσόστομο».

 Το 1995 εκάρη μοναχός και στη συνέχεια χειροτονήθηκε Διάκονος και Πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου κ.κ. Παντελεήμονα, ο οποίος  και τον προεχείρισε σε Αρχιμανδρίτη και Πνευματικό. Από τις αρχές του 1996 διακονεί στη Μητρόπολη Ξάνθης από τη θέση του Ιεροκήρυκος. Διετέλεσε ηγούμενος της Ιεράς Μονής Παναγίας Αρχαγγελιωτίσσης και καθηγητής στην Εκκλησιαστική Σχολή καθώς και. στο 1ο Λυκειο και  4ο Γυμνάσιο Ξάνθης. Το 1999 εκπροσώπησε την Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης στο 3ο Συνέδριο Ορθοδόξων Θεολογικών Σχολών στην Αγία Πετρούπολη. Την ίδια χρονιά μετέβη με υποτροφία του Ορθόδοξου Πατριαρχικού Ινστιτούτου «Πατριάρχης Αθηναγόρας» στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϋ της Καλιφόρνια, όπου ειδικεύτηκε στην Ποιμαντική Ψυχολογία.  Είναι υποψήφιος διδάκτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ  με αντικείμενο την ποιμαντική στη φοιτητική κοινότητα. . Είναι Αντιπρόεδρος του Δ.Σ.  του Κέντρου Ενημέρωσης Πρόληψης Νομού Ξάνθης. Το 2001 ίδρυσε τον Οργανισμό Νεότητας και Πολιτισμού της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια και έχει δώσει διαλέξεις τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδος. Είναι καθηγητής της Αγγλικής και ομιλεί ακόμη Γαλλικά και Τουρκικά, ενώ αρθρογραφεί περιστασιακά  στον εκκλησιαστικό, τοπικό και αθηναϊκό τύπο.