Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ, Ο ΤΑΜΠΟΥΡΑΣ

ΣΤΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Το παρακάτω κείμενο συντάχθηκε με αφορμή τις θέσεις που περιγράφονται στην  ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στην ιστοσελίδα www.edra.gr.

Με βάση την παραπάνω ανακοίνωση προκύπτουν ορισμένα ερωτήματα τα οποία παρακαλώ να λάβει υπόψη του το Π.Ι. αφού απαντά σε προσωπικά δημοσιεύματα (Β.Βέτσου).

1.                  Για ποιους λόγους υπήρξε καθυστέρηση 15 χρόνων, δηλαδή περισσότερο από 2 γενεές μαθητών στα μουσικά σχολεία για να καταρτισθεί νέο εβδομαδιαίο ωρολόγιο καθώς και αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών; Και αφού δεν έτυχαν της «επεξεργασίας και έγκρισης του  αρμόδιου κατά το νόμο θεσμικού οργάνου, δηλαδή του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου» γιατί δεν απεσύρθησαν ως ακατάλληλα προς διδασκαλία, ή γιατί δεν αντιπροτάθηκαν άλλα, τα οποία θα ήταν «εγκεκριμένα»;

2.                  Η Ομάδα Εργασίας από ποιους αναγνωρισμένους στο χώρο της μουσικής εκπαίδευσης ακαδημαϊκούς και εκπαιδευτικούς με ποιες διαδικασίες συστήθηκε και ποια τα κριτήρια αναγνώρισης στο χώρο μουσικής εκπαίδευσης;

Αυτά τα ερωτήματα αφορούν όλους τους ενασχολούμενος στο χώρο της μουσικής εκπαίδευσης, αφού οι περισσότεροι εξ’ αυτών δεν έλαβαν γνώση των προθέσεων του Π.Ι. να προβεί σε τέτοιου είδους τομές στο χώρο της μουσικής. Πέραν όμως αυτού, αποτελεί απαράδεκτη πρακτική να ενημερώνεται ο εκπαιδευτικός από το διαδίκτυο και όχι από την Προϊσταμένη του Αρχή, δηλαδή το ΥΠΕΠΘ, την αλλαγή στα προγράμματα μουσικής, χωρίς να αναφέρεται μάλιστα αν υπάρχει η έγκρισή του.

Προέβη λοιπόν η ανώνυμη μέχρι τώρα (διότι στην ιστοσελίδα του Π.Ι. δεν αναφέρονται πουθενά τα ονόματά τους, αλήθεια ποιοι να είναι;) Ομάδα Εργασίας στη συγχώνευση των μαθημάτων που αφορούσαν στην Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική (Βυζαντινή Εκκλησιαστική Μουσική-Δημοτικό Τραγούδι) και στο παραδοσιακό όργανο Ταμπουράς σε ένα μάθημα με τον τίτλο Ελληνικές Μουσικές Παραδόσεις.

      Ποια είναι λοιπόν η καινοτομία στο πεπαλαιωμένο και ακατάλληλο προς διδασκαλία πρόγραμμα μαθημάτων αφού μέχρι τώρα, αυτό είναι το ισχύον καθεστώς στα Μουσικά Σχολεία εκτός της ονομασίας; Ουδεμία! Το μάθημα του ταμπουρά διδάσκεται μέχρι σήμερα ομαδικά και το ίδιο επαγγέλλεται και το Π.Ι. Αντίθετα η συγχώνευση του μαθήματος της Βυζαντινής Μουσικής με αυτό του Δημοτικού Τραγουδιού, αποτελεί μέγα σφάλμα και μάλιστα αντιτίθεται στον αρχικό σχεδιασμό του ΥΠΕΠΘ, το οποίο είναι και το μόνο αρμόδιο όργανο για την οργάνωση και δομή των Μουσικών Σχολείων βάσει του Ν.1824/88. Στην Γ/θμια Εκπ/ση αυτοί οι τομείς είναι διαχωρισμένοι και ονομάζονται Κατευθύνσεις (βλέπε Πανεπιστήμιο Μακεδονίας: www.uom.gr). Αυτές οι Κατευθύνσεις (Βυζαντινής και Δημοτικής Μουσικής), όσο και αν είναι συγγενείς από θεωρητικής πλευράς, άλλο τόσο διαφέρουν και απέχουν, όπως φαίνεται και από την ονομασία τους. Το ευτύχημα της αμιγούς ύπαρξης του μαθήματος Βυζαντινής Μουσικής (με 4 ώρες στην Α’ και Β’ και 3 στη Γ’ Γυμνασίου) προφανώς ενοχλεί ορισμένους για ευνόητους ή μη λόγους. Είναι θλιβερό το φαινόμενο για άλλη μια φορά, να αναμιγνύονται ανόμοια πράγματα – εν προκειμένω μαθήματα- εν είδει ποτ-πουρί, αφού είναι της μόδας και να προσφέρονται αλμυρά και γλυκά μαζί, με αποτέλεσμα ο εσθίων να μη γνωρίζει τι ακριβώς είναι αυτό που τρώει και ούτε να μπορεί να ξεχωρίσει το αλμυρό από το γλυκό. Το γεγονός ότι μέχρι τώρα οι εργαζόμενοι (οι πάλαι ποτέ αναπληρωτές) ωρομίσθιοι στα Μουσικά Σχολεία με ειδικότητα στα παραδοσιακά όργανα έπρεπε να κατέχουν τίτλο Βυζαντινής Μουσικής, δεν κατοχυρώνει το Π.Ι. να πράττει το ίδιο και με τη διαχείριση των μαθημάτων. Αντίθετα δείχνει την απομάκρυνσή της επιστημονικής θεώρησης της Μουσικής ως μαθήματος που διδάσκεται σε ειδικά για αυτή σχολεία. Προφανώς οι «αναγνωρισμένου κύρους» μουσικοί το γνωρίζουν αυτό.

3.                  Ο τίτλος “Υποχρεωτικό Όργανο Επιλογής”, επιβεβαιώνει – αν και με ασάφεια, η υποχρεωτική επιλογή;- τα γραφόμενα της ΠΕΑΩΜΔΕ και άρα δικαίως εξέφρασε τους φόβους της για την επερχόμενη εξαγγελία, οι οποίοι και επαληθεύθηκαν. Καταργείται λοιπόν ο ταμπουράς ως υποχρεωτικό όργανο και επομένως ο μαθητής ο οποίος έχει έφεση στα έγχορδα παραδοσιακά όργανα, ενώ είχε την ευκαιρία να μάθει παράλληλα και τον ταμπουρά χωρίς να παρακωλύεται η μαθητεία του στο όργανο επιλογής του, περιορίζεται σε ένα και μόνο όργανο. Αυτό ίσως δεν θα ήταν μεμπτό, αν το Π.Ι. μεριμνούσε για ανάλογη συμπεριφορά προς το μάθημα της Βυζαντινής Μουσικής. Αν δηλαδή, διαχώριζε την κατεύθυνση που θα ακολουθούσε ο μαθητής αποκλειστικά σε  Ευρωπαϊκή και Ελληνική, τότε θα είχε σοβαρούς λόγους ύπαρξης η «καινοτομία». Από την άλλη, είναι αποδεκτό από το Π.Ι., στη Γ’ Λυκείου να διδάσκεται το μάθημα της Αρμονίας επί 7 ώρες την εβδομάδα! Φευ!!! Αν αυτό φαίνεται ως ακριβοδίκαιη εκπαιδευτική πολιτική με όραμα, τότε κάποιος έχει πολύ μυωπία και δεν λέει να φορέσει γυαλιά…

4.                  Σχετικά με τη μέθοδο η οποία αναφέρεται, θα ήθελα να δηλώσω ότι ως διδάξας επί 5 διδακτικά έτη σε Μ. Σχολεία το μάθημα του ταμπουρά, σε καμία εγκύκλιο-οδηγία του ΥΠΕΠΘ, δεν αναφέρεται η εν λόγω μέθοδος ως η μοναδική εγκεκριμένη, ή η μοναδική συνιστώμενη προς διδασκαλία. Προς τι λοιπόν η αναφορά στη συγκεκριμένη μέθοδο και μάλιστα στην ανανέωσης της άδειας αυτής από τους συγγραφείς; Πότε το Π.Ι. προέβη σε πρόταση υποβολής μεθόδων ταμπουρά προς τους εκπαιδευτικούς και γιατί δεν έτυχαν μέχρι τώρα εγκρίσεως;

5.                  Περνώντας ειδικότερα στα περιεχόμενα του στόχου του μαθήματος της Βυζαντινής Μουσικής, αναφέρεται η «σύνθεση βυζαντινού εκκλησιαστικού μέλους». Για όσους γνωρίζουν το μάθημα και το βαθμό δυσκολίας εκμάθησης του συστήματος παρασημαντικής από τους μαθητές, το να εισαχθεί η «σύνθεση του βυζαντινού εκκλησιαστικού μέλους» ως κεφάλαιο διδασκαλίας, δεν είναι άλλο, από το να χειριστεί ένας ανειδίκευτος εργάτης έναν υπολογιστή με λειτουργικό σύστημα Linux. Το ίδιο ισχύει και για την ορθογραφία της Βυζαντινής Μουσικής. Στα λεγόμενα «αδιαβάθμητα» κέντρα σπουδών, ωδεία, τα οποία είναι και τα μοναδικά τα οποία παρέχουν τίτλο αναγνωρισμένο από το ΥΠ.ΠΟ. το μάθημα της ορθογραφίας διδάσκεται στο τελευταίο έτος. Ουδέν περαιτέρω σχόλιον!!!

6.                  Όσο αφορά την Γ’ τάξη του Γυμνασίου, το πρακτικό μέρος που προτείνεται, είναι αδύνατο να διδαχθεί, για τον απλό λόγο, ότι η ύλη από τις προηγούμενες χρονιές απέχει αρκετά επίπεδα χαμηλότερα από την προτεινόμενη, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η εφαρμογή της στην πράξη.

Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι είναι πρόδηλο, ότι με βάση τη διαχείρηση του μαθήματος της Βυζαντινή Μουσική, το Π.Ι. ή συνεργάζεται με μη ενδεδειγμένους συμβούλους, ή σκοπίμως (;) πράττει ό,τι πράττει. Αυτό δεν είναι πρόθεση εμπαιγμού, αλλά στηρίζεται σε γεγονότα. Συγκεκριμένα, η έγκριση από το Π.Ι. βιβλίου Βυζαντινής Μουσικής ως του πλέον κατάλληλου προς διδασκαλία στα Μ. Σχολεία, ενώ βρίθει λαθών και όταν μάλιστα τα περισσότερα εντοπίζονται από τους μαθητές, αποτελεί τη μεγαλύτερη απόδειξη των υποστηριζόμενων του γράφοντος. Εν τέλει, το Π.Ι. στην προσπάθειά του να εκπονήσει νέα προγράμματα και οδηγίες θα έπρεπε να λάβει σοβαρά υπόψη του το μέγεθος των επιπτώσεων της επικείμενης απόφασης, η οποία θα συρρικνώσει θεσμικά ακόμη περισσότερο την ήδη συρρικνωμένη Παραδοσιακή Μουσική.

Οφείλει επομένως το Π.Ι. να αναθεωρήσει τις σκέψεις του σε θέματα εθνικού εκπαιδευτικού χαρακτήρα και κυρίως να λάβει υπόψη του γνώμες και απόψεις των ίδιων των διδασκόντων με διάφανες διαδικασίες προκειμένου να αποφευχθούν δυσάρεστες και επιβλαβείς συνέπειες κυρίως στους μαθητές και να αφήσει τους επαΐοντες καθηγητές οι οποίοι γνωρίζουν την Πράξη του μαθήματος να πορευτούν κατά πως ξέρουν εκείνοι.

                                                               Μιλτιάδης Παππάς

                                                               Καθηγητής Βυζ. Μουσικής

                                                               Άρχων Α΄ Δομέστικος

                                                               της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας

                                                               papmilt@sch.gr