ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΣ, ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΤΕΕ

του Θέμη Κοτσιφάκη,

Υπεύθυνου Δημοσίων Σχέσεων ΔΣ ΟΛΜΕ,

Μέλους της Ε.Ε. της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Εκπαιδευτικών

(E.T.U.C.E. και E.I.E)

Oι αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας για το περιεχόμενο των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ) και Σχολών (ΕΠΑΣ) παρουσιάστηκαν στις 5-2-07 από την ηγεσία του.

Βασικό χαρακτηριστικό των εξαγγελιών αυτών είναι πως το ΥΠΕΠΘ εξακολουθεί να επιμένει και να προωθεί τη στροφή του μαθητικού δυναμικού στην πρόωρη κατάρτιση. Αυτό το επιδιώκει αφενός –κυρίως- με τη σύσταση ενός τετραπλού, ουσιαστικά, δίκτυου επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης μετά το γυμνάσιο (δίκτυου που αποτελείται από τα ΕΠΑΛ, τις ΕΠΑΣ, τις ΕΠΑΣ άλλων Υπουργείων όπως οι σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ, και τα μεταγυμνασιακά ΙΕΚ), και αφετέρου με τον εξοβελισμό από τα ΕΠΑΛ της πλειονότητας των ειδικοτήτων που μέχρι σήμερα υπήρχαν στα ΤΕΕ και τη μεταφορά τους  σε σχολές κατάρτισης, τις ΕΠΑΣ.

Ειδικότητες ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ

Η βίαιη προώθηση μαθητών προς την κατάρτιση προωθείται με την κατάργηση στα ΕΠΑΛ της πλειονότητας των ειδικοτήτων που λειτουργούν σήμερα στα ΤΕΕ και την ένταξή τους αποκλειστικά μόνο στις ΕΠΑΣ ή και ορισμένων από αυτές μόνο στα ΙΕΚ. Έτσι ουσιαστικά η επιλογή από τον απόφοιτο της Α΄ τάξης  ανάμεσα στα ΕΠΑΛ ή τις ΕΠΑΣ είναι νοθευμένη, αφού ειδικότητες που πιθανόν επιθυμεί θα προσφέρονται μόνο στις ΕΠΑΣ. Με αυτό τον τρόπο επιχειρείται η βίαιη προώθηση μαθητών προς την κατάρτιση. Οι μαθητές μάλιστα που θα επιθυμούν τις ειδικότητες αυτές και θα ακολουθήσουν αναγκαστικά τη διαδρομή των ΕΠΑΣ αποκλείονται από την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Πιο αναλυτικά, καταργούνται τρεις τομείς στη Β΄ τάξη των ΕΠΑΛ σε σχέση με τους λειτουργούντες στα σημερινά ΤΕΕ (συγκεκριμένα, δεν παρέχονται από τα ΕΠΑΛ οι τομείς Κλωστοϋφαντουργίας-Ένδυσης, Χημικών Εργαστηριακών Εφαρμογών και Αισθητικής –Κομμωτικής). Μειώνονται, επίσης, από 42 σε 18 οι ειδικότητες  που θα προσφέρονται στους μαθητές της Γ΄ τάξης των ΕΠΑΛ σε σχέση με όσες παρέχονταν μέχρι σήμερα στο Β΄ κύκλο των ΤΕΕ.

Οι εξαγγελίες του ΥΠΕΠΘ τροποποιούν μερικώς τη σχετική Υπουργική Απόφαση του περασμένου Αυγούστου. Συγκεκριμένα, κάτω από τις διαμαρτυρίες των εκπαιδευτικών προστέθηκαν η ειδικότητα των βοηθών Νοσηλευτών και αυτή των Γραφικών Τεχνών από τον τομέα Εφαρμοσμένων Τεχνών. Συνοδεύτηκαν όμως με την αφαίρεση της ειδικότητας Βοηθών Φαρμακείου, που είχε ήδη ενταχθεί στα ΕΠΑΛ με Υπουργική Απόφαση.

Αυτό το γαϊτανάκι του ράβε-ξήλωνε δηλώνει και την προχειρότητα των σχεδιασμών του ΥΠΕΠΘ. Πρόκειται για εξαγγελίες και σχεδιασμούς που ανακοινώνονται χωρίς να έχει προηγηθεί καμία σοβαρή και ουσιαστική σχετική μελέτη, χωρίς να αναφέρεται ποια είναι τα κριτήρια γι’ αυτές τις επιλογές.  Είναι δε χαρακτηριστικό πως το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο στη σχετική εισήγησή του προς το ΥΠΕΠΘ πρότεινε 13 τομείς στη Β΄ τάξη ΕΠΑΛ και 23 ειδικότητες στη Γ΄τάξη ΕΠΑΛ. 

Στις ΕΠΑΣ εξαγγέλθηκε πως θα λειτουργήσουν 33 (!!) ειδικότητες με εντελώς διαφορετικούς στόχους αλλά και εκπαιδευτικό περιεχόμενο και επίπεδο.  Είναι φανερό ότι για αρκετές από αυτές τις ειδικότητες, που οδηγούνται στις ΕΠΑΣ, δεν ευσταθεί το επιχείρημα του ΥΠΕΠΘ όπως καταγράφεται στη εισηγητική έκθεση του ν. 3475/06 και σε δελτίο τύπου του ΥΠΕΠΘ, ότι «οι Επαγγελματικές σχολές (ΕΠΑΣ), απευθύνονται σε μαθητές οι οποίοι επιθυμούν να φοιτήσουν σε ειδικότητες που δεν απαιτούν ισχυρή θεωρητική υποστήριξη, αλλά επικεντρώνονται κυρίως στην πρακτική εξάσκηση, ώστε οι απόφοιτοί τους να εντάσσονται άμεσα στην αγορά εργασίας ως ειδικευμένοι τεχνίτες». Έτσι, συνωστίζονται ειδικότητες που απαιτούν ισχυρή θεωρητική υποστήριξη και έχουν αντιστοιχία με ειδικότητες και επαγγέλματα  στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (όπως, π.χ., Οδοντοτεχνίτες, Φυσικοθεραπευτές, Αισθητικοί, Συντηρητές Έργων Τέχνης, Οινοποιοίας κ.ά.) με ειδικότητες στενής κατάρτισης (π.χ. μαγειρικής, τυροκομίας, ξυλογλυπτικής κ.ά.), αλλά και με άλλες που αποτελούν ουσιαστικά εξειδικεύσεις ειδικοτήτων που παρέχονται στα ΕΠΑΛ (π.χ. η ειδικότητα  εργαλειομηχανών CNC των ΕΠΑΣ αποτελεί εξειδίκευση της ειδικότητας της Γενικής Μηχανολογίας των ΕΠΑΛ).

Σύμφωνα, επίσης, με τις ίδιες εξαγγελίες, καταργούνται οριστικά ορισμένες ειδικότητες από το δημόσιο σχολείο, καθώς δεν προβλέπεται να λειτουργούν ούτε στα ΕΠΑΛ ούτε στις ΕΠΑΣ (διατροφής-διαιτολογίας, κοινωνικών φροντιστών, ηλεκτρολόγων αυτοκινήτων, κτιριακών έργων), με σοβαρές αρνητικές συνέπειες για την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και ειδικότερα για το εργασιακό καθεστώς των εκπαιδευτικών αντίστοιχων ειδικοτήτων.

Η πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση

Όπως ήδη είχαμε επισημάνει, με το νέο νόμο για την ΤΕΕ (ν. 3475/06) περιοριζόταν δραματικά ακόμα και αυτή η μέχρι σήμερα, κουτσουρεμένη πρόσβαση των αποφοίτων της ΤΕΕ στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αφού αφενός οι απόφοιτοι των Επαγγελµατικών Σχολών (ΕΠΑ.Σ.) αποκλείονταν τελείως από την πρόσβαση σε ΑΕΙ και ΑΤΕΙ και αφετέρου για τους απόφοιτους του ΕΠΑ.Λ. η πρόσβαση σε Α.Ε.Ι. – Α.Τ.Ε.Ι γινόταν εξαιρετικά δύσκολη και μάλλον θεωρητικά μόνον δυνατή. Με αυτό το νόμο (ν. 3475) καταργήθηκαν για πρώτη φορά και τα ειδικά ποσοστά που προβλέπονταν σε όλες τις μέχρι τότε νομοθετικές ρυθμίσεις για την πρόσβαση των αποφοίτων της ΤΕΕ στην τεχνολογική τριτοβάθμια εκπαίδευση (ΑΤΕΙ).

Με τις πρόσφατες εξαγγελίες του ΥΠΕΠΘ παρουσιάζεται μια θετική, καταρχάς, βελτίωση στο θέμα αυτό: η πρόβλεψη ποσοστού για την πρόσβαση των αποφοίτων των ΕΠΑΛ στα ΑΤΕΙ μέσα από ένα δεύτερο δρόμο πανελλαδικών εξετάσεων μεταξύ των αποφοίτων των ΕΠΑΛ. Μεταφέρονται, όμως, και στο νέο σύστημα οι στρεβλώσεις του σημερινού συστήματος πρόσβασης (περιορισμένες θέσεις και μόνο στα ΑΤΕΙ για τους απόφοιτους της ΤΕΕ, πρόσβαση μόνο σε αντίστοιχες ειδικότητες, βαθμολογική βάση κ.λπ.), με αποτέλεσμα να αποκλείονται και στο μέλλον χιλιάδες απόφοιτοι των ΕΠΑΛ από τα ΑΤΕΙ, παρά το γεγονός ότι ενδέχεται να επιτυγχάνουν βαθμολογία ακόμη και αρκετά πάνω από τη βαθμολογική βάση.

Να σημειώσουμε, επίσης, πως το ΥΠΕΠΘ δεν δεσμεύτηκε πως το ειδικό αυτό ποσοστό θα είναι αναλογικό του μαθητικού δυναμικού. Υπενθυμίζουμε πως μέχρι τώρα το ΥΠΕΠΘ απέρριπτε κάθε σχετική πρόταση (βλ. σχετική πρόταση της ΟΛΜΕ). Τώρα, κάτω από το βάρος της πραγματικότητας, αναγκάζεται να τροποποιήσει στο σημείο αυτό τον πρόσφατο νόμο. Αυτό αποδεικνύει την ορθότητα των προτάσεων και των εκτιμήσεων των εκπαιδευτικών και της ΟΛΜΕ.

Μεταλυκειακό έτος ειδίκευσης

Αυτή την απλή και ρεαλιστική πρόταση της ΟΛΜΕ, δηλαδή τη λειτουργία Μεταλυκειακού  Έτους Ειδίκευσης  στα Επαγγελματικά Λύκεια,  «.. που θα αξιοποιεί την υποδομή και το εκπαιδευτικό προσωπικό των ΕΠΑΛ και θα μπορεί να περιλαμβάνει το σύνολο των ειδικοτήτων που παρέχονται σήμερα, αλλά και όποια άλλη κριθεί αναγκαίο να δημιουργηθεί με βάση τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας, και θα καταργεί – ενσωματώνει σε αυτό κάθε άλλη μορφή επαγγελματικής μεταλυκειακής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΙΕΚ, ΚΕΚ κ.λπ.).», το Υπουργείο ακόμα μια φορά την απορρίπτει.

Το έτος εαυτό θεωρούμε πως είναι απαραίτητο για τους παρακάτω πολύ σημαντικούς λόγους:

Α. Για να χορηγεί το δημόσιο σχολείο το πτυχίο επαγγελματικού επιπέδου γ, και όχι τα ΙΕΚ, τα ΚΕΚ και κυρίως οι ιδιώτες.  Είναι γνωστό ότι, σύμφωνα με τη με την νέα οδηγία 36/2005 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θα πρέπει μέχρι τον Οκτώβρη του 2007 να κυρωθεί και από τη χώρα μας, για την απόκτηση του πτυχίου επαγγελματικού επίπεδο γ απαιτείται πλέον ένα έτος μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Β. Με την αναγκαία αύξηση των μαθημάτων γενικής παιδείας στο ΕΠΑΛ, οι ώρες επαγγελματικής εκπαίδευσης των μαθητών που θα σπουδάζουν σε αυτό είναι ελάχιστες, όχι μόνο σε σχέση με τις υπάρχουσες στα ΤΕΕ αλλά κυρίως με τις απαιτούμενες για την πλήρη ειδίκευση των μαθητών των ΕΠΑΛ, ώστε με τις γνώσεις που αποκτούν από το Επαγγελματικό Λύκειο να μπορούν να ανταποκριθούν στοιχειωδώς στια ανάγκες του μελλοντικού τους επαγγέλματος. Η εκπαίδευσή τους, λοιπόν, θα είναι ανεπαρκής και θα οδηγεί επί της ουσίας σε λειψά επαγγελματικά δικαιώματα και η περαιτέρω ειδίκευση – κατάρτισή τους θα είναι αναγκαία. Είναι, βέβαια, γεγονός πως υπάρχει η αναγκαιότητα να επαναπροσδιοριστεί ποιο είναι στις σημερινές συνθήκες το περιεχόμενο της «γενικής παιδείας».

Γ. Αν δεν θεσμοθετηθεί το Μεταλυκειακό Έτος Ειδίκευσης, η ιδιωτικοποίηση μεγάλου τμήματος της ΤΕΕ, θα καταστεί πραγματικότητα, αφού οι απόφοιτοι των EΠAΛ, αλλά και των EΠAΣ, θα οδηγούνται στα IEK, ΚΕΚ κ.λπ. προκειμένου να αποκτήσουν το πτυχίο αυτό και για τους δύο παραπάνω αναφερόμενους λόγους.  Βέβαια, το γεγονός πως η κυβέρνηση ωθεί όλο και περισσότερους νέους στα ΙΕΚ φαίνεται και από το γεγονός πως θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά με το νόμο 3475/06, και μάλιστα με την προσχηματική επίκληση των «ισότιμων απολυτηρίων», η απαγόρευση σε  αποφοίτους των Γενικών Λυκείων να εγγραφούν στο Επαγγελματικό Λύκειο για απόκτηση ειδικότητας, καθώς και στους αποφοίτους μιας ειδικότητας του ΕΠΑΛ να ξαναεγγραφούν σε αυτό για απόκτηση δεύτερης ειδικότητας. Και το θέμα είναι ακόμα σοβαρότερο, αν λάβει κανείς υπόψη του πως σχεδιάζεται από την κυβέρνηση να δώσει στα ΙΕΚ (προφανώς και στα ιδιωτικά και κυρίως σε αυτά) ως bonus για την αύξηση των κερδών τους, πέραν του πολύ σημαντικού αυτού τμήματος της επαγγελματικής εκπαίδευσης (πτυχίο επιπέδου γ), και το δικαίωμα εισαγωγής των αποφοίτων τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θεσμοθετώντας ένα σύστημα πιστωτικών μονάδων.

Μαθητικό δυναμικό ΤΕΕ και ΕΠΑΛ

Δραματική μείωση παρουσιάζει το μαθητικό δυναμικό στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα, οι μαθητές στην Α΄ τάξη του ΕΠΑΛ τη φετινή χρονιά (2006-07) ήταν 21.622, δηλ. κατά 64,4% λιγότεροι σε σχέση με τη σχολική χρονιά 1999-2000 και κατά 48,7% λιγότεροι σε σχέση με τους μαθητές της Α΄ τάξης των ΤΕΛ και των ΤΕΣ τη σχολική χρονιά 1995-96, δηλ. πριν ακόμα από τη «μεταρρύθμιση Αρσένη».

Επίσης, είναι χαρακτηριστικό πως εφέτος είχαμε τη χειρότερη, σε βάρος της ΤΕΕ, αναλογία γενικής και τεχνικής εκπαίδευσης τουλάχιστον της τελευταίας δωδεκαετίας.&a