Τι περιλαμβάνει το σχέδιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση

Για να καμφθούν οι αντιδράσεις φοιτητών-καθηγητών

Στο τελικό στάδιο της επεξεργασίας του από το υπουργείο Παιδείας βρίσκεται ο νέος νόμος-πλαίσιο για τα πανεπιστήμια, ο οποίος είναι πιθανόν να κατατεθεί ακόμη και την ερχόμενη εβδομάδα στη Βουλή. Η υπουργός Παιδείας κυρία Μαριέττα Γιαννάκου ενημέρωσε την κυβέρνηση ότι οι διατάξεις του νομοσχεδίου είναι σχεδόν έτοιμες, ώστε να συζητηθούν σε μια από τις επόμενες συνεδριάσεις της Κυβερνητικής Επιτροπής. Ο νέος νόμος θα είναι μεγαλύτερος σε όγκο από το προσχέδιο που παρουσίασε η κυβέρνηση το καλοκαίρι του 2006, αλλά λιγότερο τολμηρός, αφήνοντας ανοιχτά «παράθυρα» στις ρυθμίσεις του, ώστε να μη θιγούν κεκτημένα καθηγητών και φοιτητών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αναζωπύρωση των κινητοποιήσεων και συνθήκες ανάφλεξης στα αμφιθέατρα.

Το νομοσχέδιο δεν θα θίγει τα κεκτημένα φοιτητών και καθηγητών για να αποφύγει νέες αντιδράσεις
Νόμος-πλαίσιο με... ανοιχτά παράθυρα
Τι προβλέπεται για σπουδές, μετεγγραφές και συγγράμματα

Β. ΧΙΩΤΗΣ
Λιγότερο τολμηρός από τον αρχικό νόμο που παρουσίασε η κυβέρνηση το καλοκαίρι του 2006 και χωρίς να θεραπεύει όλα τα προβλήματα που έχουν διαπιστωθεί τα τελευταία 22 χρόνια θα είναι ο νέος νόμος-πλαίσιο για τα πανεπιστήμια που θα καταθέσει η υπουργός Παιδείας στη Βουλή, πιθανότατα την ερχόμενη εβδομάδα. Οι διατάξεις του νομοσχεδίου βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο επεξεργασίας τους από την υπουργό Παιδείας κυρία Μαριέττα Γιαννάκου, η οποία ταυτόχρονα πραγματοποιεί και έναν τελευταίο γύρο διαβουλεύσεων με εκπροσώπους της πανεπιστημιακής κοινότητας για να εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεσή τους.

«Το Βήμα» αποκαλύπτει σήμερα τις διατάξεις του νέου νόμου-πλαισίου που έχουν ήδη οριστικοποιηθεί και οι οποίες θα λάβουν την τελική έγκριση της κυβέρνησης στην επόμενη ή στη μεθεπόμενη συνεδρίαση της Κυβερνητικής Επιτροπής.

Ο κεντρικός κορμός του νομοσχεδίου βασίζεται στις προτάσεις που έχουν καταθέσει τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας και ιδίως της «επιτροπής σοφών» τον Απρίλιο του 2006. Πολλές από τις προτάσεις αυτές υιοθετούνται από την κυβέρνηση ως έχουν, άλλες υιοθετούνται σαφώς τροποποιημένες, ενώ υπάρχουν και προτάσεις που απορρίπτονται επειδή θεωρούνται πολύ τολμηρές ή επικίνδυνες να προκαλέσουν νέες κινητοποιήσεις στα αμφιθέατρα.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι σε πολλές διατάξεις δημιουργούνται παράθυρα διαφυγής για να μη θιγούν τελικά οι συντεχνίες και τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας με τις οποίες υποτίθεται ότι θα συγκρουόταν η κυβέρνηση. Το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στη Βουλή θα περιέχει περισσότερες διατάξεις από το προσχέδιο του 2006 που περιελάμβανε 30 άρθρα, αλλά θα αποφεύγει να θίξει κεκτημένα των φοιτητών ή των καθηγητών με τον φόβο πρόκλησης νέας αναταραχής και γενικευμένων κινητοποιήσεων, όπως ο σημαντικός περιορισμός της έννοιας του ασύλου ή οι προνομιακές συνθήκες απασχόλησης ορισμένων μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ).

Οπως θα τονίζεται πάντως στην εισηγητική έκθεση του νέου νόμου, θα διασφαλίζονται στα δημόσια πανεπιστήμια έννοιες όπως η οικονομική ευχέρεια, περισσότερες ελευθερίες και η δυνατότητα σύνταξης εσωτερικών κανονισμών από τα ίδια τα πανεπιστήμια που θα εγγυώνται την αναβάθμιση της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης. Με τον τρόπο αυτόν η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να εκπέμψει το μήνυμα ότι βασική προτεραιότητά της είναι η αναβάθμιση των δημοσίων πανεπιστημίων, την ίδια στιγμή που μάχεται στη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος για την καθιέρωση των μη κρατικών ΑΕΙ.

Από τις περίπου 35 διατάξεις που θα υπάρχουν στον νέο νόμο-πλαίσιο έχουν ήδη οριστικοποιηθεί οι περισσότερες από αυτές και έχουν λάβει την έγκριση του Πρωθυπουργού. Πρόκειται κυρίως για τις διατάξεις που πυροδότησαν την ένταση στα πανεπιστήμια το καλοκαίρι του 2006 και οι οποίες τροποποιούνται τώρα κατά τρόπο που να μην προκαλούν πλέον σαντιδράσεις. Αυτές είναι:

Μετεγγραφές
Η επιτροπή προτείνει την πλήρη κατάργηση των μετεγγραφών φοιτητών από περιφερειακά πανεπιστήμια σε ΑΕΙ των αστικών κέντρων, αλλά η κυβέρνηση θεωρεί ότι για κοινωνικούς λόγους η ρύθμιση αυτή δεν μπορεί να καταργηθεί. Θα υπάρχουν όμως πρόνοιες περιορισμού τους και αυστηρές ρήτρες ελέγχου για τους δικαιούχους αλλά και για τις επιτροπές που θα τις εγκρίνουν.

Χρόνος σπουδών
Οσον αφορά τον χρόνο σπουδών των φοιτητών, αρχικώς το νομοσχέδιο προέβλεπε χρόνο φοίτησης ν+2 χρόνια, δηλαδή προσαύξηση κατά 50% του προβλεπόμενου χρόνου σπουδών, για να εκλείψει το φαινόμενο των «αιωνίων φοιτητών». Η «επιτροπή σοφών» προτείνει ο χρόνος σπουδών να αυξηθεί σε 2ν, δηλαδή να διπλασιαστεί από τον προβλεπόμενο χρόνο σπουδών. Τελικώς θα υιοθετηθεί η πρόταση της επιτροπής και μελετάται το ενδεχόμενο η ρύθμιση να ισχύσει μόνο για τους νεοεισαγόμενους φοιτητές και όχι για όσους βρίσκονται ήδη στα πανεπιστήμια.

Βαθμίδες
Θα διατηρηθούν οι τέσσερις καθηγητικές βαθμίδες (λέκτορας, επίκουρος, αναπληρωτής καθηγητής, καθηγητής), με την υποχρέωση μονιμοποίησης μόνο στις δύο υψηλότερες. Δεν θα υπάρξουν όμως σημαντικές αλλαγές στο καθεστώς απασχόλησης των μελών ΔΕΠ και ιδίως στο καθεστώς μερικής απασχόλησης που προκαλεί το φαινόμενο των αποκαλούμενων «αλεξιπτωτιστών καθηγητών». Το μόνο που θα προβλέπεται είναι η διαπίστωση της τακτικής παρουσίας τους στα αμφιθέατρα και όχι μόνο στην αρχή και στο τέλος κάθε εξαμήνου, αλλά με διάταξη που θα αφήνει ανοιχτά παράθυρα καταστρατήγησης της σχετικής ρύθμισης.

Συνήγορος των ΑΕΙ
Θεσπίζεται ο θεσμός του συνηγόρου των ΑΕΙ, κατά το πρότυπο του Συνηγόρου του Πολίτη, που θα παρεμβαίνει για ζητήματα δεοντολογίας, τήρησης της νομιμότητας και επίλυσης των διαφορών μεταξύ των μελών του κάθε ιδρύματος.

Μεταπτυχιακά
Θα υπάρχει σαφής πρόβλεψη στον νέο νόμο για την αναβάθμιση των μεταπτυχιακών προγραμμάτων, αν και θα ακολουθήσει ειδικός νόμος για τις μεταπτυχιακές σπουδές που θα ψηφιστεί από τη Βουλή το φθινόπωρο. Επίσης θεσπίζονται ανταποδοτικές υποτροφίες και εκπαιδευτικά δάνεια για τους φοιτητές.

Μάνατζερ
Εισάγεται ο θεσμός του μάνατζερ και τα πανεπιστήμια, κατά το πρότυπο των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, όπου ο πρύτανης ασκεί διοικητικά και εκπαιδευτικά καθήκοντα, ενώ θα υπάρχει εκτελεστικός διευθυντής Οικονομικών Υποθέσεων που θα ασκεί την οικονομική διαχείριση και θα ελέγχει την εκτέλεση του προϋπολογισμού του πανεπιστημίου. Για την πρόσληψη των μάνατζερ θα θεσπιστούν ιδιαίτερα υψηλά προσόντα, ενώ θα κληθούν και ειδικοί από το εξωτερικό. Είναι πιθανόν σε κάθε πανεπιστήμιο να υπάρχουν περισσότεροι του ενός μάνατζερ με διαφορετικές αρμοδιότητες.

Εσωτερικός κανονισμός
Θα προβλέπεται η κατάρτιση εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας των πανεπιστημίων αλλά μετά τις προσεχείς εθνικές εκλογές για να αποφευχθούν κραδασμοί και εντάσεις άμεσα. Μέσω των κανονισμών αυτών θα είναι δυνατόν να διασφαλίζεται η παρουσία των καθηγητών στις αίθουσες διδασκαλίας αλλά και η προστασία της περιουσίας του κάθε ιδρύματος.

Τρόπος εκλογής
Τροποποιείται το καθεστώς εκλογής του πρύτανη και των αντιπρυτάνεων αλλά από εκλεκτορικό σώμα το οποίο δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί επειδή συνεχίζονται οι διαβουλεύσεις με τους φοιτητές και τους καθηγητές. Κατά πάσα πιθανότητα πάντως θα προβλέπεται καθολική ψηφοφορία προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών στις πρυτανικές εκλογές σε ξεχωριστή κάλπη, όπως προτείνει η «επιτροπή σοφών».

Συγγράμματα
Θεσπίζεται πρόγραμμα διανομής συγγραμμάτων, καταργείται το ένα σύγγραμμα και θεσπίζεται πλουραλισμός στην επιλογή των συγγραμμάτων για να αποφευχθούν προβλήματα του παρελθόντος.

Το πρυτανικό συμβούλιο θα αποφασίζει την άρση
Για τις ακαδημαϊκές ελευθερίες και το άσυλο, η αρχική διάταξη προέβλεπε ότι αρμόδιο όργανο θα είναι το πρυτανικό συμβούλιο ή η διοικούσα επιτροπή του ιδρύματος με δικαίωμα ψήφου όλων των μελών τους. Η απόφαση για άρση του ασύλου θα λαμβανόταν κατά πλειοψηφία. Σύμφωνα με τη νέα ρύθμιση, η απόφαση για την άρση του ασύλου θα λαμβάνεται από το πρυτανικό συμβούλιο, το οποίο θα αποτελείται από τον πρύτανη, τους αντιπρυτάνεις και εκπροσώπους των φοιτητών και οι αποφάσεις θα λαμβάνονται κατά πλειοψηφία.