Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΙΟΔΡΑ

 
«Να προχωρήσουμε γρήγορα στην κατάθεση του νομοσχεδίου». Αυτή είναι η εντολή που έδωσε ο Κ. Καραμανλής στη Μαριέττα Γιαννάκου και ο περιβόητος νόμος-πλαίσιο είναι θέμα ημερών πλέον να πάρει το δρόμο για τη Βουλή. Αυτό θα συμβεί ακόμη και αυτή ή το αργότερο την επόμενη εβδομάδα. «Δεν υπάρχει λόγος να καθυστερούμε. Το ζήτημα πρέπει να κλείσει τώρα», τονίζει συνεργάτης του πρωθυπουργού. Οι λόγοι που οδήγησαν στην επίσπευση της κατάθεσης είναι οι εξής:

- Η κυβέρνηση βρήκε έναν απρόσμενο σύμμαχο στο πρόσωπο του Θ. Πάγκαλου (με τις δηλώσεις του πρώην υπουργού για το πανεπιστημιακό άσυλο) και σκοπεύει να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία και την αναταραχή που έχει προκληθεί στο εσωτερικό της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

- Δεν υπάρχει πλέον η δικαιολογία της αναμονής της ολοκλήρωσης της διαδικασίας της συνταγματικής αναθεώρησης και της ψηφοφορίας για αλλαγή του άρθρου 16, αφού το ΠΑΣΟΚ έχει αποχωρήσει από τη συζήτηση.

- Στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι το κίνημα στα πανεπιστήμια έχει «κουραστεί» από τις συνεχείς διαδηλώσεις κάθε μορφής και αυτό διευκολύνει τα περισσότερα σχέδιά τους.

- Με την κατάθεση του νομοσχεδίου η δημόσια συζήτηση θα περιστραφεί γύρω από την κυβερνητική πρωτοβουλία και θα φύγει από θέματα που προκαλούν ζημιά στην κυβέρνηση (π.χ. τα σενάρια γύρω από το θάνατο του διοικητή του ΙΚΑ Γιάννη Βαρθολομαίου).

Η Μ. Γιαννάκου έχει ήδη ολοκληρώσει την προεργασία, το σχέδιο νόμου είναι έτοιμο στο συρτάρι της και η υπουργός περιμένει απλώς το «νεύμα» του Κ. Καραμανλή για να προχωρήσει. «Από την πλευρά μου είμαι έτοιμη. Η απόφαση για τον ακριβή χρόνο είναι του πρωθυπουργού», τονίζει. Η κυβέρνηση εφαρμόζει τη μέθοδο του «σαλαμιού».

Ο νόμος-πλαίσιο, σε αντίθεση με τους προηγούμενους, δεν θα είναι ένα πολυσέλιδο κείμενο, αλλά θα περιγράφει κάποιες γενικές αρχές μέσα σε 20-25 σελίδες.

* Το κύριο χαρακτηριστικό των νέων ρυθμίσεων για την τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ότι τα περισσότερα κρίσιμα θέματα παραπέμπονται στους εσωτερικούς κανονισμούς των ΑΕΙ, οι οποίοι όμως θα διαμορφωθούν σε ένα χρόνο. Η σύνταξή τους όμως δεν θα γίνει «εν λευκώ» από τη διοίκηση του κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος, αλλά με βάση «πρότυπο κανονισμό» που θα εκδοθεί από το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας το επόμενο εξάμηνο.

* Στο θέμα του πανεπιστημιακού ασύλου η κυβέρνηση δεν θ' αλλάξει την αρχική πρότασή της. Η απόφαση για την αναγκαιότητα ή όχι επέμβασης της αστυνομίας δεν θα λαμβάνεται από ειδική επιτροπή με ομοφωνία αλλά από το Πρυτανικό Συμβούλιο με πλειοψηφία.

* Αρκετά πράγματα αλλάζουν όσον αφορά τη συμμετοχή των φοιτητών στις αποφάσεις των ΑΕΙ. Ετσι στο μέλλον επιστημονικά ζητήματα θα συζητούνται πλέον από πανεπιστημιακά όργανα με ειδική σύνθεση.

* Τα πανεπιστήμια θα συνάπτουν τετραετή «προγραμματική συμφωνία» με το υπουργείο Παιδείας. Η χρηματοδότησή τους δεν θα είναι δεδομένη όπως σήμερα, αλλά σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτάται από την υλοποίηση αυτής της συμφωνίας. Επίσης, θα προβλέπονται ενδιάμεσα στάδια ελέγχου.

Στο μέγαρο Μαξίμου γνωρίζουν ότι η κατάθεση του νομοσχεδίου θα ρίξει «λάδι στη φωτιά» των κινητοποιήσεων. Πιστεύουν όμως ότι έχουν εξασφαλίσει τη συναίνεση ή έστω την ανοχή αρκετών από το χώρο των καθηγητών και των πρυτανικών αρχών, ενώ υπολογίζουν ότι το φοιτητικό κίνημα ύστερα από μια αρχική αντίδραση, στη συνέχεια θα παρουσιάσει σημάδια κόπωσης. Υπολογίζουν ότι θα βοηθήσει και το γεγονός ότι πολλές κρίσιμες ρυθμίσεις παραπέμπονται στο μέλλον μέσω των εσωτερικών κανονισμών, οπότε σημαντικές αποφάσεις θα ληφθούν μετά τις εκλογές.

--------------------------------------------------------------------------------

Κρίσιμο ραντεβού στα τυφλά

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΝΟΥΡΗ

Φοιτητές, πανεπιστημιακοί, καθηγητές μέσης εκπαίδευσης, δάσκαλοι, αλλά και ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ συγκροτούν το μέτωπο κατά των κυβερνητικών επιλογών στο χώρο της παιδείας και συναντιούνται σε ένα νέο συλλαλητήριο την Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου. Τότε γίνεται στη Βουλή η πρώτη ψηφοφορία για την αναθεώρηση του συντάγματος.

Ετσι, και την επόμενη εβδομάδα περισσότερα από 300 τμήματα ΑΕΙ θα είναι κατειλημμένα από τους φοιτητές, όπως και τα μεγάλα ΤΕΙ, η ΠΟΣΔΕΠ έχει κηρύξει νέα πενθήμερη απεργία, η Ομοσπονδία των καθηγητών ΤΕΙ 48ωρη, οι ΟΛΜΕ και ΔΟΕ 24ωρη την Πέμπτη.

Πάντως, η 22α Φεβρουαρίου είναι ημερομηνία-ορόσημο, όπου θα μετρηθούν οι αντοχές του φοιτητικού κινήματος. Η επίσπευση της κατάθεσης του νομοσχεδίου ενισχύει τη συσπείρωσή του και απομακρύνει σκέψεις για αλλαγή του βηματισμού που είχαν διατυπωθεί κυρίως από πανεπιστημιακούς για να αρθεί το αδιέξοδο.

Σε κάθε περίπτωση τον παλμό τον δίνουν οι φοιτητές, καθώς οι καταλήψεις τους ωθούν τους καθηγητές στα πανεπιστήμια να ψηφίζουν απεργίες, αφού έτσι κι αλλιώς οι σχολές δεν λειτουργούν.

Ηδη ανάμεσα σε συλλόγους πανεπιστημιακών υπάρχουν κινήσεις για το σταμάτημα της απεργίας. Στα μέλοι του ΔΕΠ του Οικονομικού Πανεπιστημίου πλειοψήφησε η πρόταση για άμεσο άνοιγμα των τμημάτων.

«Η αναθεώρηση του άρθρου 16 λειτουργούσε αποπροσανατολιστικά στη συζήτηση των πραγματικών προβλημάτων των ΑΕΙ και συσπειρωτικά για τις κινητοποιήσεις», επισημαίνει ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου, Γιώργος Παγουλάτος. «Τώρα που το ενδεχόμενο της αναθεώρησης απομακρύνεται μπορεί να γίνει ουσιαστική συζήτηση για το νόμο-πλαίσιο με τα ιδρύματα όμως ανοιχτά».

Η συσπείρωση της ΠΟΣΔΕΠ παρ' όλα αυτά είναι εξαιρετικά υψηλή. Σ' αυτό συντελούν οι απαράδεκτες επιθέσεις από την αστυνομία και προσωπικά τον υπουργό Δημόσιας Τάξης, αλλά και η κλήση από τον προϊστάμενο της εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών του προέδρου και του αντιπροέδρου της, προκειμένου να τους απευθύνει νουθεσίες ο Αττικάρχης ενόψει συλλαλητηρίων.

Αλλαγή πορείας

«Καταγγέλλουμε την αντιδημοκρατική πολιτική της κυβέρνησης ενάντια στα συνταγματικά δικαιώματα με συστηματικές επιθέσεις στο πανεπιστημιακό άσυλο, με την αμφισβήτηση της συμμετοχής σε νόμιμες διαδηλώσεις, με συκοφαντίες και καταγραφή φορέων και προσώπων, ως δήθεν υπεύθυνων διάπραξης έκνομων πράξεων», τονίζεται σε ανακοίνωση της ομοσπονδίας.

Η αλλαγή πλεύσης του ΠΑΣΟΚ ανατρέπει κάπως τα δεδομένα και στο εσωτερικό του φοιτητικού κινήματος που εκφράζεται κυρίως με τη διαφοροποίηση της ΠΚΣ που πρόσκειται στο ΚΚΕ. Ενώ μέχρι τώρα η Πανσπουδαστική συμμετείχε τόσο στις συνελεύσεις των φοιτητικών συλλόγων όσο και στα συντονιστικά των καταλήψεων έχοντας κοινό πλαίσιο με τα ΕΑΑΚ και το Δίκτυο (ΣΥΝ) τώρα αλλάζει στάση. Στις συνελεύσεις ορισμένων σχολών «κατεβάζει» δικό της πλαίσιο και προτείνει μαζί με τη φιλοκυβερνητική ΔΑΠ τη διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών στις 14 Μαρτίου.

Με την ημερομηνία αυτή διαφωνούν οι υπόλοιπες δυνάμεις του κινήματος των καταλήψεων που περιμένουν δημοσιοποίηση του νόμου-πλαισίου τις επόμενες ημέρες και την ψήφισή του το Μάρτιο.

«Δεν μπορεί να γίνουν εκλογές σε μια περίοδο που το κίνημα θα βρίσκεται στο αποκορύφωμά του και θα δίνουμε τη μεγάλη μάχη για την υπεράσπιση του ασύλου και εναντίον των αντιδραστικών διατάξεων που περιλαμβάνει ο νόμος-πλαίσιο», υπογραμμίζει ο φοιτητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, Δημήτρης Κατσαγάνης.

--------------------------------------------------------------------------------

Τριάντα χρόνια στα συλλαλητήρια

Της ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ

Καθηγητές πανεπιστημίου πρωταγωνιστούν στις κινητοποιήσεις εδώ και ένα χρόνο. Πολλοί απ' αυτούς έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις διαδηλώσεις φοιτητών και καθηγητών πριν από 25 χρόνια.

Οι καθηγητές Αλκης Ρήγος και Λάζαρος Απέκης.
Ορισμένοι έχουν ακόμη τις ίδιες απόψεις και συνεχίζουν να βρίσκονται στους δρόμους διαδηλώνοντας. Αλλοι σιωπούν κι άλλοι έχουν διαφοροποιηθεί.

*Ολοι όμως θυμούνται το νόμο-πλαίσιο του 1982 που εξακολουθεί να διέπει τα πανεπιστήμια. Ενα νόμο που ήρθε έπειτα από απεργίες 100 ημερών του τότε διδακτικού προσωπικού, καταλήψεις των σχολών από τους φοιτητές για ένα ολόκληρο χειμώνα και τρία νομοθετήματα, που αποσύρθηκαν το έναν μετά το άλλο. Εκτοτε ο νόμος υπέστη αρκετές μεταλλάξεις, από υπουργικές αποφάσεις και μέτρα, λειτούργησε όμως επί 25 χρόνια, ενώ ακόμη και τώρα το υπουργείο Παιδείας δεν τολμά να αλλάξει τις βασικές διατάξεις και τη φιλοσοφία του.

Ο Λεωνίδας Λουλούδης
*Ο Λάζαρος Απέκης, είναι ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Καθηγητών, που έγινε «Λεωνίδας», στις ανακοινώσεις της Αστυνομίας, η οποία τον «φωτογραφίζει» ως... υπεύθυνο για τα όποια επεισόδια γίνονται στις πορείες. Είναι ένας πράος και μειλίχιος άνθρωπος, χαμηλών τόνων, αν και ακτιβιστής όπως λένε εκείνοι που τον ξέρουν καλά. Ο ρόλος του είναι καθοριστικός στην παράταξη των «Συσπειρώσεων», μέσα στην Ομοσπονδία. Σ' αυτή την παράταξη συμμετέχουν καθηγητές από τον ΣΥΝ, από την εξωκοινοβουλευτική αριστερά, από πρωτοβουλίες όπως η Γένοβα κ.λπ.

Στις μεγάλες κινητοποιήσεις του 1978, νεαρός τότε βοηθός στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, συμμετείχε ενεργά. «Τότε», λέει, «διεκδικούσαμε το νέο πανεπιστήμιο με βασικό στόχο να καταργηθεί το μεσαιωνικό καθεστώς της έδρας και να δημιουργηθεί το δημοκρατικό πανεπιστήμιο με συλλογικές ακαδημαϊκές λειτουργίες. Σήμερα αγωνιζόμαστε να παραμείνει η δομή του δημοκρατικού πανεπιστημίου, που λειτουργεί μέσα σε καθεστώς ελευθερίας στη διδασκαλία, την έρευνα και τη διακίνηση ιδεών». Και τότε στους δρόμους αλλά και τώρα ο Λάζαρος Απέκης συμμετέχει στα συλλαλητήρια, γιατί όπως τονίζει «κανένας στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς συλλογικούς αγώνες. Το ίδιο το πανεπιστήμιο ως θεσμός είναι συνυφασμένο με τη δυναμική υπεράσπισή του από τα μέλη της κοινότητάς του απέναντι σε εσωτερικές και εξωτερικές επιθέσεις. Δεν γίνονται αλλαγές με επιτροπές παραγόντων που διαβουλεύονται με την εκάστοτε εξουσία».

*Ενας άλλος καθηγητής, ο Αλκης Ρήγος, ήταν 28 ετών το 1978. Σήμερα καθηγητής και τότε βοηθός στο Πάντειο. Πρωτοστατούσε στις διαδηλώσεις εναντίον της αυθεντίας της έδρας, υπέρ της μονιμοποίησης των διδασκόντων. Αιτήματα του φοιτητικού και πανεπιστημιακού κινήματος από το 1978 μέχρι το 1982. Σχεδόν τριάντα χρόνια στα συλλαλητήρια, θεωρεί ότι υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά:

«Είναι η αγωνιστικότητα, η διάρκεια των κινητοποιήσεων, αλλά και η αυτονομία τους από κομματικούς ελέγχους. Η διαφορά είναι ότι τότε είχαμε να ανατρέψουμε ένα αντιδραστικό καθεστώς: Της αυθεντίας του καθηγητή, τόσο σε επιστημονικό όσο και σε διοικητικό επίπεδο. Ο στόχος ήταν να πάμε σ' ένα συνδιοικούμενο πανεπιστήμιο. Τότε πηγαίναμε να ανατρέψουμε καταστάσεις. Τώρα υπερασπιζόμαστε το δημόσιο πανεπιστήμιο και εκπαίδευση».

Ο Γιάννης Πανούσης.
*Στην ίδια ηλικία και ο Λεωνίδας Λουλούδης. Στις απεργίες του 1978 ήταν βοηθός στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο. Σήμερα είναι αντιπρύτανης του ίδιου ιδρύματος. Είναι σκληρός και επικριτικός: « Τότε υπήρχε συγκροτημένος λόγος και στόχος. Κατάργηση της έδρας και θέσπιση του ενιαίου φορέα διδασκόντων. Τα χρόνια πέρασαν κι έγινε ο νόμος-πλαίσιο. Οι διευκολύνσεις που δόθηκαν προς τους φοιτητές έφτασαν την κατάσταση στην απόλυτη χαλαρότητα. Εχουμε φοιτητές που δίδουν 100 φορές ένα μάθημα κι άλλους που στο τελευταίο έτος χρωστούν μάθημα του πρώτου. Εχουμε πρυτάνεις μέσω κομματικών συναλλαγών. Εχουμε τη δικτατορία του ενός συγγράμματος. Τραγελαφικά πράγματα.

»Επιτέλους, ήρθε ο καιρός ν' αλλάξουν. Εμείς οι υποτιθέμενοι αριστεροί έπρεπε να πούμε φτάνει. Και όμως, είμαστε η πρωτοπορία της συντήρησης. Ιδιαίτερα οι αριστεροί θα έπρεπε να θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο. Αλλά οι λεγόμενοι αριστεροί δεν θέλουν ν' αλλάξει τίποτα. Δεν ξέρω αν είμαι βολεμένος ή όχι. Ξέρω όμως ότι κοιμάμαι ήσυχος τα βράδυα. Αν και αγαπώ αυτή τη δουλειά, που όμως δεν μπορώ να κάνω. Γιατί είμαι αντιπρύτανης σ' ένα χάος».

*Ενας από τους αρχιτέκτονες του νόμου-πλαισίου του 1982 είναι ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιάννης Πανούσης. Σήμερα είναι μεταξύ των καθηγητών που επεξεργάζονται με πρωτοβουλία του πανεπιστημίου σχέδιο νόμου με τη φιλοδοξία να γίνει βάση διαλόγου.

«Δεν βλέπω ομοιότητες στο τότε και στο σήμερα», λέει. «Απλώς υπάρχει ένα αμπαλάζ, μια προσομοίωση, ως προς τους τρόπους, δηλαδή τις κινητοποιήσεις, όχι όμως και στο περιεχόμενο. Τότε υπήρχε ένα κλειστό σύστημα εξουσίας, που ήταν στην αιχμή των αιτημάτων. Σήμερα, ποιο είναι το αίτημα; Υπάρχει ένα γενικευμένο "όχι". Ενα αντιαίτημα. Ο νόμος-πλαίσιο του 1982 έχει ολοκληρωθεί σε διάφορα επίπεδα. Τώρα θέλει αλλαγή της βασικής του φιλοσοφίας. Μίαν άλλη συνολική άποψη. Και δεν εννοώ τις προτάσεις Γιαννάκου.

 
»Δεν μπορείς όμως να κριτικάρεις συνεχώς. Δεν μπορείς να μην αλλάζεις τίποτα, ακόμη και όταν βλέπεις ένα Ιδρυμα να μη λειτουργεί ή να καίγεται. Εδώ καλλιεργείται το greek dream, παίρνουμε πτυχίο όπως και όποτε θέλουμε και μετά μπαίνουμε στην κρεατομηχανή της αγοράς την οποία κατηγορούμε, αλλά τελικά υπηρετούμε.

»Οι φοιτητές δεν συνδιοικούν σήμερα πλέον. Η τάση ορισμένων φοιτητικών μορφωμάτων είναι να διοικήσουν κατά το δοκούν. Κι απ' την άλλη πλευρά, το ίδιο το σύστημα δεν ενδιαφέρεται να λύσει τα προβλήματα, γιατί απλούστατα παίζει το παιχνίδι της εξουσίας, το παιχνίδι των εκλογών. Η υπόθεση έχει φύγει από τα χέρια του πανεπιστημιακού κινήματος. Κι όλα αυτά χωρίς κανόνες. Ολα είναι ή άσπρα ή μαύρα. Ή χάνουμε ή κερδίζουμε. Κι αυτό έχει δηλητηριάσει τις σχέσεις εσωτερικά μέσα στα πανεπιστήμια, που έχουν διασπασθεί σε αλληλοσυγκρουόμενες ομάδες. Φοβάμαι πως μόνο ένα τραγικό γεγονός θα σταματήσει αυτό το αδιέξοδο.

Η λύση ίσως θα ήταν να κάνουμε όλοι πίσω. Να βάλουμε κάτω τις προτάσεις μας και με ψυχραιμία να τις συζητήσουμε».