Συγκροτείται νέο ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο

Τάξη στα μεταπτυχιακά προγράμματα θα επιχειρήσει να βάλει το υπουργείο Παιδείας με την αναμόρφωση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, ώστε να καλυφθεί η πολύ μεγάλη ζήτηση.

Ηδη, στα πανεπιστήμια λειτουργούν 435 μεταπτυχιακά προγράμματα, στα οποία φοιτούν 25.000 φοιτητές. Η αύξηση είναι εντυπωσιακή: το ακαδημαϊκό έτος 2002-2003 υπήρχαν 233 μεταπτυχιακά με 12.000 φοιτητές. Σε ορισμένα προγράμματα η ζήτηση είναι τέτοια, που πολλοί υποψήφιοι βάζουν μέσο για να γίνουν δεκτοί. Και δεν κοστίζουν λίγο. Τα περισσότερα έχουν δίδακτρα, τα οποία κυμαίνονται από 7.000 έως και 14.000 ευρώ. Δεν είναι λίγοι όσοι εκφράζουν φόβους ότι το «μπουμ» των μεταπτυχιακών θα απειλήσει το κύρος τους.

Κάθε σχολή και... μεταπτυχιακό
 Κατά 87% αυξήθηκαν τα προγράμματα την τελευταία τετραετία, απειλώντας το κύρος του πρώτου πτυχίου
Του Αποστολου Λακασα

Ανοίγει διάπλατα η πόρτα των μεταπτυχιακών προγραμμάτων στους Ελληνες αποφοίτους, ώστε να καλυφθεί η όλο και αυξανόμενη ζήτηση. Ηδη, αυτή τη στιγμή στα πανεπιστήμια λειτουργούν 435 μεταπτυχιακά προγράμματα, στα οποία φοιτούν περί τους 23.000 φοιτητές. Η αύξηση είναι εντυπωσιακή με δεδομένο ότι το ακαδημαϊκό έτος 2002/2003 υπήρχαν 233 μεταπτυχιακά προγράμματα με 12.000 φοιτητές. Δηλαδή, μέσα σε μία τετραετία τα μεταπτυχιακά σημείωσαν μια αύξηση της τάξης του 87%. Ταυτόχρονα, περίπου 13.000 Ελληνόπουλα παρακολουθούν μεταπτυχιακά προγράμματα σε πανεπιστήμια του εξωτερικού –η συντριπτική πλειονότητα στη Μεγάλη Βρετανία–, ενώ στον χώρο έχουν εισέλθει από καιρό και τα διάφορα ελληνικά κολέγια τα οποία συνεργάζονται με ευρωπαϊκά ιδρύματα. Βέβαια, στην Ελλάδα ισχυρό προβάδισμα κύρους διατηρούν τα δημόσια πανεπιστήμια. Είναι χαρακτηριστικό ότι για ορισμένα προγράμματα η ζήτηση είναι τέτοια που κάποιοι υποψήφιοι βάζουν και... μέσο για να γίνουν δεκτοί. Και δεν κοστίζουν λίγο. Τα περισσότερα έχουν δίδακτρα, τα οποία κυμαίνονται από 7.000 έως και 14.000 ευρώ για το σύνολο της διάρκειάς τους, δηλαδή για 18 μήνες.

Το υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να δώσει τη δυνατότητα και στα ΤΕΙ να οργανώσουν αυτόνομα μεταπτυχιακά προγράμματα, θωρακίζοντας όμως τις διαδικασίες λειτουργίας τους. Θέτει σαφείς όρους ώστε η αύξηση των μεταπτυχιακών να μην οδηγήσει στην πράξη σε υποβάθμισή τους, όπως συνέβη με τα τμήματα που ιδρύθηκαν από το 1998 και μετά, στηριζόμενα στη λογική του «κάθε πόλη και ΤΕΙ». Τα τμήματα αυτά τώρα πλέον αναζητούν σπουδαστές για να φοιτήσουν.

Ειδικότερα, όπως ανέφερε στην «Κ» ο αρμόδιος υφυπουργός Παιδείας, Σπύρος Ταλιαδούρος, προγραμματίζεται η αναμόρφωση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου των μεταπτυχιακών σπουδών πάνω σε τρεις άξονες:

1. Αυστηρότερος έλεγχος της λειτουργίας των μεταπτυχιακών, αφού όλα τα ιδρύματα θα υποχρεωθούν να καταρτίσουν Κανονισμό Μεταπτυχιακών Σπουδών ως προϋπόθεση λειτουργίας μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Πρόκειται για μία κίνηση που ενισχύει την αυτονομία των ιδρυμάτων, από την άλλη όμως διευκολύνει και την εποπτεία τους από το αρμόδιο υπουργείο.

2. Αξιολόγηση όλων των μεταπτυχιακών προγραμμάτων, στο πλαίσιο και της αξιολόγησης των ιδρυμάτων.

3. Δυνατότητα και στα τμήματα ΤΕΙ να οργανώνουν αυτόνομα μεταπτυχιακά προγράμματα (έως τώρα έχουν τη δυνατότητα οργάνωσης μεταπτυχιακών προγραμμάτων μόνο σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια, τα οποία έχουν και τον πρώτο λόγο), αφού όμως προηγουμένως υποβάλουν έκθεση εσωτερικής αξιολόγησής τους. Αυτό αναμένεται να λειτουργήσει και υπέρ της αξιολόγησης, αφού εάν κάποιοι δεν αξιολογηθούν θα χάσουν το «τρένο» της αναβάθμισης.

Ανοίγει πόρτες...

Πάντως στα ΑΕΙ, η «έκρηξη» στα μεταπτυχιακά προγράμματα έχει ήδη σημειωθεί απειλώντας όχι μόνο το δικό τους κύρος αλλά και το κύρος του πρώτου πτυχίου. Η άποψη ότι το μεταπτυχιακό ανοίγει περισσότερες και καλύτερες πόρτες στον ιδιωτικό τομέα, διαχέεται ταχύτατα στην ελληνική κοινωνία. Ομως, τη ζημιά την έκανε το... Δημόσιο. «Εάν το υπουργείο Εσωτερικών και Δημόσιας Διοίκησης έλεγε ότι δεν θα πριμοδοτούνται οι μεταπτυχιακοί τίτλοι στη μοριοδότηση των υποψηφίων για μια θέση στο Δημόσιο, η ζήτηση για τα μεταπτυχιακά θα έπεφτε στο μισό», ανέφερε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπ. Παιδείας.

«Είναι γεγονός ότι η επιστημονική γνώση απαξιώνεται πλέον πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι παλαιότερα. Ταυτόχρονα, απαιτείται η εξειδίκευση. Ομως, αναρωτιέμαι εάν όλα αυτά τα μεταπτυχιακά χρρειάζονται. Θεωρώ ότι η Ελλάδα δεν δικαιολογεί τόσο μεγάλο αριθμό μεταπτυχιακών προγραμμάτων», προσθέτει από την πλευρά του –μιλώντας στην «Κ»– ο πρόεδρος του διεθνούς μεταπτυχιακού προγράμματος στη Διοίκηση Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου, καθηγητής Διοικητικής Eπιστήμης στο ίδρυμα κ. Γρηγόρης Πραστάκος. «Πλέον θα παίζει ρόλο η ποιότητα για κάθε μεταπτυχιακό. Δεν μπορεί να μην υπάρχει αξιολόγησή τους», συμπληρώνει ίδιος.

«Δεν φτάνει μόνο το ένα πτυχίο»

Κάτοχοι και φοιτητές μεταπτυχιακών τίτλων συμφωνούν: Η απόκτησή τους ανοίγει νέους δρόμους στην αγορά εργασίας. Για τις πιο υψηλές θέσεις το master (αγγλική ορολογία του μεταπτυχιακού) θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ. Εστω κι αν τελικά στην πράξη αποδεικνύεται ότι οι γνώσεις που αποκτώνται κατά τις μεταπτυχιακές σπουδές λίγο βοηθούν τον κάτοχό τους στην εργασιακή ρουτίνα.

«Στη δουλειά μου δεν φτάνει μόνο το ένα πτυχίο. Γύρω υπάρχουν συνάδελφοι με πολλά πτυχία», λέει στην «Κ» η 31χρονη Ιωάννα Σακέττα, η οποία εργάζεται σε πολυεθνική καπνοβιομηχανία και ταυτόχρονα παρακολουθεί το μεταπτυχιακό με τίτλο «Μάρκετινγκ, επικοινωνία και νέες τεχνολογίες για στελέχη επιχειρήσεων» στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

«Βέβαια, ένα μεταπτυχιακό κάνει ευκολότερη την εξεύρεση πρώτης δουλειάς σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Ας μην ξεχνάμε όμως τη σημασία της ενημέρωσης πάνω στον επιστημονικό σου τομέα. Η γνώση απαξιώνεται πολύ γρήγορα πλέον», προσθέτει η κ. Σακέττα, η οποία έχει το πρώτο πτυχίο της από το Οικονομικό τμήμα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Μεταπτυχιακές σπουδές στη Μεγάλη Βρετανία επέλεξε να κάνει ο 28χρονος Τριαντάφυλλος Νικολόπουλος, αφού αποφοίτησε από το τμήμα της Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Θεωρεί ότι οι σπουδές στο εξωτερικό είναι μια σημαντική εμπειρία, ενώ τα βρετανικά ιδρύματα έχουν προγράμματα σπουδών πιο κοντά στην πραγματικότητα μιας εταιρείας.

«Εκανα μεταπτυχιακό διότι όλοι στον κλάδο μας έχουν, και δεν ήθελα να μειονεκτώ. Στην πράξη, όμως, διαπίστωσα ότι δεν χρειάζεται τόσο πολύ στη δουλειά. Απλώς είναι ένα σημαντικό χαρτί που ανοίγει την πρώτη πόρτα στην αγορά εργασίας», παρατηρεί ο ίδιος.