Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΝΟΥΡΗ

Η αναθεώρηση του άρθρου 16 συμβαδίζει φέτος με τη Σαρακοστή, καθώς οι ημερομηνίες συζήτησης και ψηφοφορίας στο Κοινοβούλιο έχουν επιλεγεί αμέσως μετά τις αργίες της συγκεκριμένης περιόδου, οπότε τα τριτοβάθμια ιδρύματα θα βρίσκονται σε διακοπές.

 
Το εκπαιδευτικό κίνημα, ωστόσο, υπόσχεται ότι οι κινητοποιήσεις εναντίον της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων δεν θα χαρακτηριστούν από σαρακοστιανή εγκράτεια.

*Την προηγούμενη εβδομάδα οι καταλήψεις σε σχολές ΑΕΙ και ΤΕΙ ξεπέρασαν τις 200 έπειτα από συνελεύσεις που παρ' ότι συγκλήθηκαν αμέσως μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων, θύμιζαν σε μαζικότητα την περσινή άνοιξη.

«Αισθανόμαστε ότι οι μέχρι σήμερα κινητοποιήσεις αποπνέουν την ατμόσφαιρα του ανολοκλήρωτου, αφού ούτε οι φοιτητές το καλοκαίρι ήταν οι τελικοί νικητές ούτε οι δάσκαλοι πρόσφατα οι τελικοί ηττημένοι. Κι αυτό μας κάνει να θεωρούμε ότι οι σημαντικότεροι αγώνες είναι μπροστά μας», τονίζει ο φοιτητής του Πανεπιστημίου Πειραιά Δ. Κατσαγάνης.

*Πάντως σε ορισμένες σχολές η χειμερινή εξεταστική περίοδος αρχίζει από αύριο και στις περισσότερες από την επόμενη Δευτέρα, οπότε το κίνημα των καταλήψεων αναμένεται να χαλαρώσει. Οι φοιτητικοί σύλλογοι προσανατολίζονται σε μια προσωρινή ανακωχή ούτως ώστε να μη χαθεί η εξεταστική, καθώς οι διαβεβαιώσεις και μάλιστα από το στόμα του ίδιου του πρωθυπουργού ότι οι μεταρρυθμίσεις στα πανεπιστήμια θα ολοκληρωθούν στην παρούσα κυβερνητική θητεία, προοιωνίζονται μια θερμή άνοιξη.

Εξεταστική και συλλαλητήρια

«Σε κάθε περίπτωση το φοιτητικό κίνημα θα δώσει βροντερό παρών τις ημέρες των ψηφοφοριών για το άρθρο 16 που έχουν προσδιοριστεί στο τέλος Φεβρουαρίου και Μαρτίου», υπενθυμίζει ο εκπρόσωπος του Δικτύου, Γ. Μπάρκας.

*Οι φοιτητικοί σύλλογοι ασκούν πιέσεις στις συγκλήτους ώστε να καταρτιστεί το πρόγραμμα των εξετάσεων σε ημερομηνίες που να μην εμποδίζουν την κάθοδο σε κινητοποιήσεις. Δεν αποκλείεται η εξεταστική περίοδος να διακοπεί με καταλήψεις, για να ολοκληρωθεί αργότερα.

*Την επόμενη Τετάρτη έχει προγραμματιστεί νέο συλλαλητήριο, απεργία της ΠΟΣΔΕΠ καθώς και κλείσιμο από τις συγκλήτους των πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης, Κρήτης και Πάτρας, ενώ δεκάδες σχολές θα βρίσκονται υπό κατάληψη. «Οι ημερομηνίες συζήτησης και ψηφοφοριών στη Βουλή για την αναθεώρηση του άρθρου 16 έχουν επιλεγεί με χειρουργική ακρίβεια ώστε να συμπίπτουν με μεγάλες αργίες», σημειώνει ο γραμματέας της ΠΟΣΔΕΠ, Γ. Μαΐστρος.

«Αμέσως μετά τα Χριστούγεννα, πριν καλά καλά ανοίξουν τα ιδρύματα, έγινε η πρώτη συζήτηση. Η δεύτερη έχει προγραμματιστεί από 15 έως 22 Φεβρουαρίου, δηλαδή την τελευταία εβδομάδα της Αποκριάς, ενώ η ψηφοφορία στην ολομέλεια θα γίνει την επομένη της Καθαράς Δευτέρας και η επαναληπτική ψηφοφορία μετά την 25η Μαρτίου. Να υποθέσουμε ότι είναι τυχαία όλα αυτά;» αναρωτιέται.

*Αλλά και οι καθηγητές της μέσης εκπαίδευσης βρίσκονται σε κινητικότητα αυτό το διάστημα. Ηδη έχουν προγραμματιστεί γενικές συνελεύσεις των ΕΛΜΕ σε όλη τη χώρα, ενώ στις 27 Ιανουαρίου θα συνέλθει η γενική συνέλευση των προέδρων, στην οποία θα αποφασιστεί το πρόγραμμα δράσης. «Θα τεθεί ασφαλώς το σύνολο των διεκδικήσεών μας με αιχμή το άρθρο 16 του Συντάγματος», τονίζει ο γραμματέας της ΟΛΜΕ, Γρ. Καλομοίρης.

ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΟΥΝ ΤΩΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Οδός Λευκωσίας, αριθμός 16

Της ΜΑΡΙΝΑΣ ΜΑΝΗ
 
Τα μη κρατικά πανεπιστήμια αχνοφαίνονται στον κοινωνικό ορίζοντα, αφού Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ συμφώνησαν στην αναθεώρηση του άρθρου 16. Τα ερωτήματα όμως για το πώς θα λειτουργούν αυτού του τύπου τα ΑΕΙ είναι πολλά, καθώς τα δυο μεγάλα κόμματα δεν έχουν ταυτόσημες απόψεις στο θέμα αυτό.

Στην αριστερά αλλά και πολλοί στο ΠΑΣΟΚ υποψιάζονται ότι ήδη ανοίγει ο δρόμος για «καθαρόαιμα» ιδιωτικά πανεπιστήμια με κίνητρο το κέρδος. Ετσι, αναδεικνύεται «θέμα-κλειδί» ο εκτελεστικός νόμος που θα ψηφιστεί μετά τις εκλογές για να εφαρμόσει το νέο «άρθρο 16». Αν η Ν.Δ. έχει στη νέα Βουλή πλειοψηφία, τότε θα προωθήσει πιθανότατα τα μέτρα που τώρα συζητούνται μεταξύ των στελεχών της και δίνουν το μέτρο των προθέσεών της.

1 Απέναντι στη θέση του ΠΑΣΟΚ, υπέρ του «μη κερδοσκοπικού», κοινωφελούς, πανεπιστημίου, η αρχική θέση της Ρηγίλλης (υπέρ των ιδιωτικών με κέρδη για τους μετόχους) σταδιακά μεταβάλλεται. Τώρα, οι υπουργοί της Ν.Δ. κάνουν λόγο για «μη κρατικά ΑΕΙ». Και -με την εισήγηση γνωστού καθηγητή που συμβουλεύει το υπουργείο Παιδείας για το θέμα- αρχίζουν να συζητούν περί «κυπριακού μοντέλου». Αναλυτικότερα:

Ο νόμος περί «μη κρατικών» πανεπιστημίων που ψηφίστηκε πρόσφατα στη Λευκωσία επιτρέπει τη συνύπαρξη «κερδοσκοπικών» και «μη κερδοσκοπικών» πανεπιστημίων. Στα δεύτερα όμως (που επιμένει ότι προτιμά η κυβέρνηση) δίνει, ήδη ως κίνητρο γενναίες φοροαπαλλαγές, ενώ μελετάται και η διάθεση κρατικής γης για να επεκταθούν οι εγκαταστάσεις τους.

Αποτέλεσμα: από τις τέσσερις αιτήσεις που έγιναν οι τρεις αφορούν το καθεστώς των «μη κερδοσκοπικών» και μόνο η μία (σ.σ.: της θυγατρικής του αμερικανικού κολοσσού Laureate, που εξαγόρασε ιδιωτικό «κολέγιο») αποδέχθηκε τον κερδοσκοπικό χαρακτήρα.

*Πέραν των κινήτρων, οι μέτοχοι θα απολαμβάνουν και άμεσου, «καθαρού» κέρδους, με τρόπο που θα προβλέπεται από το καθεστώς του ίδιου του πανεπιστημίου - χωρίς, δηλαδή, να χρειάζεται ειδική διάταξη στον νόμο. Η πιο απλή μορφή θα είναι αυτή της παχυλής αμοιβής για τις υπηρεσίες που θα παρέχουν ως «διοικούντες».

2 Ολοι πλέον παραδέχονται ότι στη νέα μορφή «ΑΕΙ» για την εγγραφή φοιτητών θα υπολογίζεται και η δυνατότητα καταβολής των διδάκτρων, και το επίπεδο των υποψηφίων.

Κάποιοι προτείνουν συμμετοχή στις πανελλήνιες εξετάσεις, ενώ άλλοι θέτουν ως κριτήριο τον βαθμό απολυτηρίου από το λύκειο. Οι πολύ «φιλελεύθεροι» (όπως ο Α. Ανδριανόπουλος) εστιάζουν στη δυσκολία των σπουδών, που θα «φιλτράρουν» τους ικανούς: «Να μπαίνουν όσοι θέλουν -πλούσιοι και άποροι αριστεύσαντες με υποτροφίες- αλλά να βγαίνουν οι καλύτεροι. Οσο για το ύψος των διδάκτρων; Κυβερνητικοί παράγοντες «υπόσχονται» ότι η πολιτεία θα ορίζει ανώτατο όριο.

3 Ο νόμος θα προβλέπει και την «εποπτεία», δηλαδή του προγράμματος σπουδών, της ερευνητικής ικανότητας, της οικονομικής επιφάνειας («για να μη μας προκύψουν απατεώνες») κ.λπ. Η Μαριέττα Γιαννάκου μίλησε ασαφώς για «κρατικό έλεγχο», στο ΠΑΣΟΚ προτιμούν την ίδρυση ανεξάρτητης αρχής, ενώ οι φιλελεύθεροι πάλι, διαφωνούν: «Η αγορά θα κρίνει αν ένα πανεπιστήμιο βγάζει καλούς επιστήμονες. Αν όχι, οι απόφοιτοί του θα μείνουν στα αζήτητα και θα κλείσει» λένε.

*Στην Κύπρο, πάντως, ρόλο «εγγυητή» για τη σωστή αδειοδότηση θα ασκεί επταμελής επιτροπή πανεπιστημιακών, ενώ η όλη διαδικασία θα επανελέγχεται ανά πενταετία.

Ομως «οι νόμοι είναι για να αλλάζουν», όπως παραδέχεται στην «Κ.Ε.» ιδιοκτήτης ενός υπό ίδρυση κυπριακού «μη κρατικού» πανεπιστημίου. Κάτι που δεν συμβαίνει με το σύνταγμα. Αρα, ένα πλαίσιο αυστηρό στην αρχή μπορεί να γίνει πολύ πιο ελαστικό στη συνέχεια...

Τι προβλέπει το κυπριακό μοντέλο

Στην Κύπρο τα πράγματα προχώρησαν αντίθετα από εμάς. Πρώτα λειτούργησαν ιδιωτικά κολέγια και μόλις στα μέσα της δεκαετίας του '90 ιδρύθηκε κρατικό ΑΕΙ. Ετσι, όταν το καλοκαίρι του 2005 ψηφίσθηκε ο νόμος για ίδρυση «μη κρατικών» πανεπιστημίων, ο εθισμός στην ιδιωτική πρωτοβουλία απέτρεψε αντιδράσεις.

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα τα «μη κρατικά» θα λειτουργήσουν στην Κύπρο το ερχόμενο φθινόπωρο, ενώ μέχρι τον Απρίλιο θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αδειοδότησης των ενδιαφερομένων. Τα βασικά σημεία του νόμου είναι τα εξής:

*Επιτρέπεται «κερδοσκοπικό» και «μη κερδοσκοπικό» πανεπιστήμιο. Στα δεύτερα παρέχονται κίνητρα (όπως φοροαπαλλαγές), ενώ από τα πρώτα ζητούνται τεκμήρια οικονομικής και ακαδημαϊκής αυτοδυναμίας. Και τα δύο αποτελούν οργανισμούς ιδιωτικού δικαίου.

*Την ευθύνη την έχει ο υπουργός Παιδείας, αλλά για να δοθεί άδεια λειτουργίας σε ένα μη κρατικό ΑΕΙ πρέπει να μην έχει λιγότερους από 1.000 φοιτητές και τουλάχιστον 250 στο πρώτο έτος. Επιπλέον, να λειτουργούν τρεις, τουλάχιστον, διαφορετικές σχολές με προϋπολογισμούς εσόδων-εξόδων μιας τετραετίας, και να υπάρχει πρόνοια για λειτουργία ενός, τουλάχιστον, μεταπτυχιακού προγράμματος επιπέδου «Master».

*Εάν πρόκειται για μετατροπή ιδιωτικής σχολής σε πανεπιστήμιο ζητείται επιπλέον να φοιτούν τουλάχιστον 700 φοιτητές και να έχει επιδειχθεί ερευνητική δραστηριότητα.

*Κάθε πανεπιστήμιο λειτουργεί με καταστατικό χάρτη ο οποίος «πρέπει να συνάδει με τις διατάξεις του νόμου».

*Τα κριτήρια για την εγγραφή των φοιτητών καθορίζονται απ' αυτόν και αναλύονται στον οδηγό σπουδών. Ως γενική αρχή, αρκεί το απολυτήριο αναγνωρισμένου δευτεροβάθμιου εκπαιδευτικού ιδρύματος.

*Η μοναδική διάταξη για τα δίδακτρα ορίζει ότι τυχόν αναθεώρηση του ποσού στο μέσον του ακαδημαϊκού έτους πρέπει να εγκριθεί από τον υπουργό.

Μ. Μ.

Ενα βήμα πίσω και δύο δεξιά

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΤΣΙΟΔΡΑ

Για αντιπαράθεση διαρκείας, με την παιδεία σε πρώτο πλάνο, ετοιμάζεται η κυβέρνηση και διαμορφώνει ανάλογα την τακτική της, αφαιρώντας από την ατζέντα κάποια θέματα που προκαλούν τριβές.

Το θέμα για αλλαγές στο λύκειο, που άνοιξε η υπουργός Παιδείας, έκλεισε αμέσως.
Η συμφωνία στην Επιτροπή Συνταγματικής Αναθεώρησης, για την τροποποίηση του άρθρου 16, είναι η αρχή κι όχι το τέλος της συζήτησης για τις αλλαγές που ετοιμάζει η Ν.Δ., αφού αμέσως μετά έρχεται ο νόμος-πλαίσιο για τα ΑΕΙ, ακολουθεί το νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά και την έρευνα κι αρχίζει η συζήτηση για το χαρακτήρα των σπουδών στο λύκειο και τον τρόπο εισαγωγής στα πανεπιστήμια.

*Παρ' ότι η Ν.Δ. είναι εκείνη που εισήγαγε στο πολιτικό λεξιλόγιο τον όρο «ιδιωτικά πανεπιστήμια», οι λέξεις αυτές έχουν απαγορευτεί πλέον στα στελέχη της. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος έσπευσε να σημειώσει τη διάκριση ανάμεσα στα «ιδιωτικά και τα μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά ΑΕΙ», ενώ την ίδια φρασεολογία χρησιμοποιούν πλέον όλοι οι γαλάζιοι.

Ο στόχος είναι να αμβλυνθούν οι εντυπώσεις ότι η κυβέρνηση εμπορευματοποιεί τη γνώση κι ότι υποβαθμίζει τη δημόσια παιδεία, ενώ η Μαριέττα Γιαννάκου είναι κατηγορηματική ότι «η πρόβλεψη στο σύνταγμα και στο νόμο θα είναι σαφής πως μιλάμε για μη κερδοσκοπικά».

*Υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Παιδείας σημειώνουν ότι «δεν πρόκειται να αναγνωριστεί καμιά από τις υπάρχουσες υποδομές κι όλα θα εξεταστούν εξαρχής».

 
Ο νόμος-πλαίσιο

Προκειμένου δε να προκληθούν όσο το δυνατόν λιγότερες αντιδράσεις, η επιτροπή που θα συντάξει τον εκτελεστικό νόμο του συντάγματος θα απαρτίζεται και από πρόσωπα εκτός κυβερνητικού χώρου.

Οι διαβεβαιώσεις αυτές είναι αμφίβολο όμως αν θα τηρηθούν και μετεκλογικά, οπότε θα διαμορφωθεί και το θεσμικό πλαίσιο.

*Τον Μάρτιο, όπως όλα δείχνουν, παίρνει το δρόμο για τη Βουλή και ο νόμος-πλαίσιο για τα ΑΕΙ. Στο αρχικό σχέδιο έχουν γίνει αρκετές τροποποιήσεις που αφορούν κυρίως τα χρόνια φοίτησης, το άσυλο αλλά και τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από το υπουργείο στις διοικήσεις των ιδρυμάτων στη βάση τετραετών επιχειρησιακών προγραμμάτων.

Αυτή τη φορά, η «επιχείρηση νόμος-πλαίσιο» θα έχει διαφορετικό χαρακτήρα. Η υπουργός Παιδείας δεν θα σηκώσει μόνη της το πολιτικό βάρος, αλλά θα δοθεί εντολή να μπουν στη μάχη κι άλλοι κορυφαίοι υπουργοί, ενώ η επικοινωνιακή στρατηγική καταστρώνεται από τώρα.

*Τη «σκυτάλη» θα πάρει στη συνέχεια το νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά και την έρευνα, στο οποίο εκτιμάται ότι οι αντιδράσεις θα είναι μικρότερες.

*Η κουβέντα για τις αλλαγές στο λύκειο, που άνοιξε με δηλώσεις της υπουργού στις αρχές της εβδομάδας, έκλεισε αμέσως προκειμένου να μην ανοίξουν πολλά μέτωπα μαζί. Θα ξεκινήσει πάλι στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, με αιχμή νέο τρόπο εισαγωγής στα ΑΕΙ.

*Στη Ν.Δ. εκτιμούν ότι τους έχουν βοηθήσει σημαντικά να ξεπεράσουν τα προβλήματα στο χώρο της εκπαίδευσης οι γκρίνιες στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ. Από την άλλη, όμως λαμβάνουν υπόψη τους ότι στις δημοσκοπήσεις αποτυπώνεται πως σημαντικό τμήμα της κοινής γνώμης είναι αντίθετο και στα ιδιωτικά πανεπιστήμια και άλλες αλλαγές που προωθεί η Ν.Δ. Γι' αυτό η εντολή που έχει δοθεί από τον Κ. Καραμανλή είναι για πιο προσεκτικές κινήσεις, ώστε να αποφευχθεί η έκρηξη του περασμένου Ιουνίου.

Σαν έτοιμοι από καιρό

Της ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ

Επειτα από την αναθεώρηση του άρθρου 16, ελάχιστα θα είναι τα Κολέγια ή Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών (ΚΕΣ) που θα πληρούν τις αυστηρές, όπως τουλάχιστον διατείνονται ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ., προδιαγραφές του εκτελεστικού νόμου για να εξελιχθούν σε πανεπιστήμια.

Πάνω από 40 επιχειρήσεις αυτού του τύπου θα προσπαθήσουν να «μεταβαπτισθούν». Οπως εκτιμά ο πρόεδρος των ιδιοκτητών τους, Κ. Καρκανιάς, τουλάχιστον δέκα θα προσπαθήσουν να γίνουν «μικρά πανεπιστήμια» τύπου Χαροκοπείου, δηλαδή με περιορισμένο αριθμό ειδικοτήτων.

Οι «προχωρημένοι»

Οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί εκτιμούν ότι προβάδισμα από άποψη προδιαγραφών έχουν όσα ήδη εκδίδουν αυτοδύναμους τίτλους στην Ελλάδα και διαθέτουν από τώρα τις πιθανές προϋποθέσεις του νόμου. Δηλαδή:

*Deree College (Αμερικάνικο Κολλέγιο Ελλάδος), το οποίο ιδρύθηκε το 1875 και σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών (ΟΙΕΛΕ) είναι πιστοποιημένο από το New England Association of Schools and Colleges.

Εχει χαρακτήρα μη κερδοσκοπικού ιδρύματος, παρ' ότι τα δίδακτρα κυμαίνονται από 5.000 έως 5.500 ευρώ ετησίως. Εχει 4.500 σπουδαστές, ενώ οι απόφοιτοί του ανέρχονται σε 20.000.

*Ανατόλια (Αμερικανικό κολέγιο Θεσσαλονίκης). Ιδρύθηκε το 1922. Είναι επίσης πιστοποιημένο από το New England Association of Schools and Colleges. Σπουδάζουν 550 φοιτητές, ενώ οι απόφοιτοί του ανέρχονται σε 2.300 και τα δίδακτρα κυμαίνονται μεταξύ 6.500 και 7.000 ευρώ.

*Alba (Εργαστήριο Ελευθέρων Σπουδών Στελεχών Επιχειρήσεων). Ιδρύθηκε το 1992 από το Σύνδεσμο Ελλήνων Βιομηχάνων και την Ελληνική Εταιρεία Διοίκησης Επιχειρήσεων και εδρεύει στη Βουλιαγμένη.

Είναι σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Απευθύνεται αποκλειστικά σε πτυχιούχους, παρέχοντας μεταπτυχιακές σπουδές. Σήμερα, έχει περίπου 500 φοιτητές, ενώ οι απόφοιτοί του υπολογίζονται σε 1.700.

*Athens Information Tech.: Εχει μορφή μη κερδοσκοπικού οργανισμού. Συνδέεταιι με τον όμιλο της Intracom. Παρέχει μεταπτυχιακές σπουδές. Εχει 172 φοιτητές και έχει δώσει 350 μεταπτυχιακούς τίτλους.

*Ελληνοαμερικανική Ενωση: Ιδρύθηκε το 2004 (μεταπτυχιακό τμήμα) -2005 (προπτυχιακό) και αποτελεί μη κερδοσκοπικό οργανισμό. Είναι πιστοποιημένο από το State of New Hampshire Postsecondary Education Commission. Οι σπουδαστές του ανέρχονται σε 104 και τα δίδακτρα στα προπτυχιακά είναι 5.000 ευρώ.

*Το πανόραμα των κολεγίων στη χώρα μας και των διασυνδεδεμένων μέσω «franchise» με άλλα πανεπιστήμια του εξωτερικού περιέχει τα πάντα.

Τα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχιούχων πολλών εξ αυτών θα αναγνωριστούν τον Οκτώβριο του 2007, σύμφωνα με σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία (βλ. σχετικό ρεπορτάζ στη σελ. 14).

*Δεν λείπουν οι περιπτώσεις εκείνων που λειτουργούν παραπλανητικά, αφού δηλώνουν ανακριβώς ότι συνεργάζονται με πανεπιστήμια του εξωτερικού. Η ΟΙΕΛΕ αύριο το πρωί καταφεύγει στις εισαγγελικές αρχές καταγγέλλοντας δύο Κέντρα Σπουδών, τα οποία υποστηρίζουν ότι «συνεργάζονται» με μεγάλα αγγλικά πανεπιστήμια, τα οποία όμως δεν έχουν... ιδέα για τη «συνεργασία» αυτή (σ.σ.: οι επωνυμίες των Κέντρων βρίσκονται στη διάθεση της «Κ.Ε.»).

Στον εισαγγελέα

«Παρά τις διαβεβαιώσεις που είχαμε από τις διευθύνσεις των δύο αυτών Κέντρων Κολεγίων», τονίζει στην «Κ.Ε.» ο Μιχάλης Κουρουτός, πρόεδρος των Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών, «ουδεμία σχέση έχουν με τα πανεπιστήμια της Αγγλίας τα οποία επικαλούνται ως "συνεργάτες", όπως απεδείχθη μετά από έρευνα. Γι' αυτό, η Ομοσπονδία αποφάσισε να προσφύγει στον εισαγγελέα υπηρεσίας ζητώντας την άμεση παρέμβασή του, διότι εξαπατώνται χιλιάδες φοιτητές. Συγχρόνως, θα ζητήσουμε να διερευνηθούν και άλλα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών, τα οποία εμφανίζουν ψευδή εικόνα, περί πιστοποιήσεως των σπουδών και των συνεργασιών τους με άλλα μεγάλα ιδρύματα του εξωτερικού».

*Το γεγονός ότι δεν υπάρχει σαφές νομικό καθεστώς για τα ΚΕΣ δίνει τη δυνατότητα ανάπτυξης δεκάδων επιχειρήσεων που λειτουργούν χωρίς κανόνες και ελέγχονται από το υπουργείο Ανάπτυξης. Επειτα από την τροπολογία Αρσένη το 1997, που απαγόρευε τη συνεργασία καθηγητών ΑΕΙ και μελών ΔΕΠ ελληνικών πανεπιστημίων με τα ΚΕΣ, παρατηρήθηκε ραγδαία ακαδημαϊκή τους απαξίωση. Το 1991 έγινε μια προσπάθεια να εποπτεύονται από ειδική επιτροπή του υπουργείου Παιδείας, η οποία απέτυχε.

Ενας αιώνας αλλαγών στο άρθρο 16

Του ΦΩΤΗ ΠΑΠΟΥΛΙΑ

Το ζήτημα των ιδιωτικών πανεπιστημίων δεν είναι η πρώτη φορά που απασχολεί την ελληνική κοινωνία. Συζητήθηκε πολλές φορές στο παρελθόν, σε πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες όμως εντελώς διαφορετικές.

*Στο σύνταγμα του 1911, στο άρθρο 16, παράγραφο 3, προβλεπόταν ότι «επιτρέπεται εις ιδιώτας και εις νομικά πρόσωπα η ίδρυσις ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, λειτουργούντων κατά το Σύνταγμα και τους νόμους του κράτους». Ο διαπρεπής νομικός Ν. Ν. Σαρίπολος είχε δώσει τότε την ερμηνεία ότι η συγκεκριμένη διάταξη απαγόρευε το εκπαιδευτικό μονοπώλιο του κράτους, αφού, σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή του Δικαίου στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Χαρ. Ανθόπουλο, «το ιδιαίτερα φορτισμένο πολιτικό κλίμα της εποχής επέτρεπε τους αποκλεισμούς από τα δημόσια ιδρύματα καθηγητών που δεν ήταν αρεστοί στο σύστημα».

Είναι χαρακτηριστικό ότι το σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο (από δωρεά του Αλ. Πάντου) θεωρήθηκε το πρώτο ιδιωτικό πανεπιστήμιο με την ευρεία έννοια του όρου.

*Η διάταξη του συντάγματος του 1911 μεταφέρθηκε αυτούσια και στα συντάγματα του 1927 και του 1952.

Και, αν κανείς αναρωτιέται γιατί δεν δημιουργήθηκαν από τότε ιδιωτικά ιδρύματα, οι απαντήσεις είναι απλές: Δεν υπήρχε η ανάγκη για «μαζική» τριτοβάθμια εκπαίδευση και οι υπάρχουσες τότε πανεπιστημιακές σχολές υπερκάλυπταν τις ανάγκες της κοινωνίας. Σχολές όπως το Πολυτεχνείο, η Ιατρική και η Νομική στελεχώνονταν από προσωπικό που είχε μετεκπαιδευθεί κυρίως στη Γερμανία.

*Με τη λήξη του εμφύλιου πολέμου, στο άρθρο 16, παράγραφο 4, του συντάγματος του 1952, προϊόντος του «κεντρώου διαλείμματος» της κυβέρνησης Ν. Πλαστήρα, ορίζεται ότι «τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα αυτοδιοικούνται υπό την εποπτεία του κράτους, οι δε καθηγηταί τούτων είναι δημόσιοι υπάλληλοι».

Το Συμβούλιο της Επικρατείας ερμηνεύοντας τότε τη συγκεκριμένη διάταξη είχε αποφανθεί ότι αφορούσε «μόνο τα δημόσια ΑΕΙ», αφήνοντας ανοιχτή την πόρτα για τη λειτουργία των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Ομως οι εθνικόφρονες έπρεπε να επικρατήσουν και στον τομέα της γνώσης. Ετσι, ο αποκλεισμός του καθηγητή της Νομικής Αλ. Σβώλου (που είχε διατελέσει πρόεδρος της ΠΕΕΑ στη διάρκεια της Κατοχής) και τα αλήστου μνήμης «χαρτιά κοινωνικών φρονημάτων», μετέτρεψαν τα πανεπιστήμια σε συντηρητικούς θυλάκους.

*Το 1961 ανακινήθηκε εκ νέου το ζήτημα μετά την απόφαση 2.059/1961 του ΣτΕ, που πρώτη φορά τάχθηκε υπέρ του δημόσιου χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης.

Αφορμή ήταν η οριστική απόφαση για το κληροδότημα Πάντου, καθώς υπήρχε εμπλοκή με τη νομοθεσία περί διαθηκών ή δωρεών υπέρ κοινωφελούς σκοπού. Ετσι, λοιπόν, η Πάντειος έγινε -και νομικά- πλέον κρατικό πανεπιστήμιο.

*Η δικτατορία στο «σύνταγμα» του 1968 πέρασε τη διάταξη ότι τα πανεπιστήμια είναι «Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου».

*Στο σύνταγμα του 1975 πρώτη φορά επισημαίνεται ρητώς ότι η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από τα δημόσια νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και στο άρθρο 16, παρ. 8, αναφέρεται ότι «η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται».

Οι ξύπνιοι και τα αμερικανάκια

Του ΝΙΚΟΛΑ ΛΕΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤ: ΛΑΜΠΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Το αισιόδοξο σενάριο όσον αφορά την επόμενη μέρα από την αναθεώρηση του άρθρου 16 προβλέπει το εξής: ξένα πανεπιστήμια, από χώρες με υψηλή ποιότητα εκπαίδευσης, θα ιδρύσουν τμήματα στη χώρα μας. Για να εγγυηθούν το επίπεδο σπουδών, θα παρακολουθούν στενά το ελληνικό παράρτημα...

Σήμερα, στην Ελλάδα υπάρχει μόνον ένα ξένο πανεπιστήμιο που να ελέγχει πλήρως το ελληνικό του «κάμπους»: το Πανεπιστήμιο της Ινδιανάπολης, ένα μη κερδοσκοπικό εκπαιδευτικό ίδρυμα, με σχετικά καλή φήμη στις ΗΠΑ. Το αθηναϊκό παράρτημα, στο οποίο σπουδάζουν γύρω στους 500 φοιτητές, θεωρείται εδώ από τα καλύτερα «Κέντρα Ελεύθερων Σπουδών». Αλλά στην Αμερική, δεν συμφωνούν όλοι με αυτό...

*Τον περασμένο Δεκέμβριο, το «Chronicle of Higher Education», έγκυρο έντυπο για την ανώτατη εκπαίδευση, δημοσίευσε εκτενές ρεπορτάζ της Σάρα Χίμπελ που επέκρινε το αθηναϊκό Indianapolis για «κυνήγι δολαρίων». Με δηλώσεις τους στην «Κ.Ε.», ορισμένοι καθηγητές και φοιτητές ισχυρίζονται ότι η λειτουργία του πανεπιστημίου σκιάζεται από σειρά ακαδημαϊκών και ηθικών προβλημάτων. Και ότι το παράρτημα της Αθήνας επί χρόνια εξέδιδε παράτυπες βεβαιώσεις για τους φοιτητές του με σκοπό την αναβολή στράτευσης. Αυτές τις κατηγορίες η διοίκηση του Indianapolis τις απορρίπτει ως συκοφαντικές, απειλεί μάλιστα πως θα προσφύγει στη Δικαιοσύνη.

*Ο Μάικ Επιτρόπουλος, κοινωνιολόγος, και ο Νικ Χόνδρος, αρχιτέκτων, είναι Ελληνοαμερικανοί που επέστρεψαν στην πατρίδα τους για να διδάξουν. Ο Επιτρόπουλος, που άφησε την καριέρα του στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, λέει για το διάστημα που πέρασε στο «Ινδιανάπολις»: «Δεν έχω ξαναζήσει κάτι τέτοιο, ούτε ως φοιτητής ούτε ως καθηγητής».

Ο Επιτρόπουλος παραιτήθηκε ύστερα από 6 μήνες, τον Φεβρουάριο του 2006 και διδάσκει στο ΤΕΙ Πειραιά. «Οι συνθήκες και το επίπεδο των φοιτητών είναι πολύ καλύτερα». Ο Χόνδρος απολύθηκε για λόγους «συμπεριφοράς» τον Ιούνιο του 2006.
 
*Ο chancellor (ανώτατη θέση) στην Αθήνα και αντιπρόεδρος του Πανεπιστημίου στην Ιντιάνα, Βασίλης Μποτόπουλος, αμφισβητεί την αξιοπιστία και των δύο: «Είμαι υπεύθυνος για ακαδημαϊκά θέματα εδώ και 8 χρόνια, και ποτέ δεν ακούστηκε το παραμικρό. Μας επικρίνουν δύο καθηγητές ανάμεσα σε δεκάδες και μερικοί φοιτητές ανάμεσα σε χιλιάδες».

Οι δύο πρώην καθηγητές ισχυρίζονται ότι όταν εξέφραζαν τις διαφωνίες τους, ο Μποτόπουλος τους έλεγε: «Ελα ρε, amerikanaki, γίνε λίγο Ελληνας». Ο κ. Χόνδρος δίνει ένα παράδειγμα: «Στο μάθημα "Προχωρημένου Σχεδίου", έγιναν δεκτοί φοιτητές που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις. Ο Μποτόπουλος μου είπε: "Δεν είμαστε εδώ για να φτιάξουμε καλλιτέχνες. Αν μπορούν να τραβήξουν μια γραμμή, πάρ' τους στην τάξη"».

Ας συνοψίσουμε τις κατηγορίες: «Οι υποψήφιοι, γίνονται αδιακρίτως δεκτοί, αρκεί να έχουν τελειώσει το λύκειο. Πολλοί φοιτούν με πολύ χαμηλό επίπεδο αγγλικών. Φοιτητές αντιγράφουν υπό την ανοχή της διοίκησης. Υπήρξε φοιτητής που εντάχθηκε σε πρόγραμμα τεσσάρων εβδομάδων, μία εβδομάδα πριν το τέλος!» λέει ο Επιτρόπουλος.

*Για όλες τις κατηγορίες, ο Μποτόπουλος έχει και από μία απάντηση: «Οσους δεν ξέρουν αγγλικά τους βοηθάμε με εντατικά μαθήματα. Αργές εντάξεις στα προγράμματα δεν υπάρχουν. Εφαρμόζουμε ένα σύστημα αναλυτικής βαθμολογίας που καθιστά αδύνατη κάθε παρέμβαση στο βαθμό. Δεν ανεχόμαστε την αντιγραφή. Οσοι φοιτητές έχουν χαμηλό μέσο όρο, τοποθετούνται υπό επιτήρηση και, αν δεν βελτιωθούν, αποβάλλονται».

«Αντί για διδασκαλία, κάναμε... telemarketing!» λέει ο Μάικ Επιτρόπουλος. Ισχυρίζεται πως ο Μποτόπουλος του πρότεινε να παίρνει «προμήθεια» για κάθε νέο φοιτητή που βρίσκει. Ο κ. Μποτόπουλος απορρίπτει ως ψευδέστατο τον ισχυρισμό περί προμήθειας. «Πάντως», προσθέτει, «σε όλον τον κόσμο, η προσέλκυση και η επιλογή φοιτητών είναι ανάμεσα στα καθήκοντα των διευθυντών τμημάτων».

Βεβαιώσεις για αναβολή στράτευσης
Τις απόψεις του Επιτρόπουλου συμμερίζονται ορισμένοι ξένοι φοιτητές, που έρχονται από την Αμερική για ένα ή δύο εξάμηνα. Η Κασσάνδρα Ντενζλ, που φοίτησε τη χρονιά 2005-06, λέει πως «στις εξετάσεις εμφανίστηκαν φοιτητές που δεν τους είχαμε ξαναδεί». Η Ρέιτσελ Κανζ ήρθε από το Πανεπιστήμιο του Κεντάκι στην Αθήνα για ένα χρόνο. Εγραψε τον Ιούλιο 2006 στην εφημερίδα «Baltimore Sun»: «Δυστυχώς, η εκπαίδευση δεν ήταν η αναμενόμενη». Πάντως, σε γενικές γραμμές οι έλληνες φοιτητές εκφράζονται θετικά για το επίπεδο σπουδών.

*Το πανεπιστήμιο κατηγορείται, επίσης, πως εξέδιδε παραπλανητικές βεβαιώσεις ώστε οι φοιτητές του να εξασφαλίζουν αναβολή στράτευσης, κάτι το οποίο δεν δικαιούντο, καθώς το αθηναϊκό παράρτημα είναι Κέντρο Ελευθέρων Σπουδών. Επί 15 χρόνια, οι φοιτητές έπαιρναν βεβαιώσεις ότι φοιτούν στο University of Indianapolis χωρίς να αναγράφεται αν σπουδάζουν στην Ελλάδα ή στις ΗΠΑ... Ο κ. Μποτόπουλος ισχυρίζεται ότι σε καμία περίπτωση δεν παραβιάστηκε ο νόμος, αφού το πανεπιστήμιο εξέδιδε τις βεβαιώσεις για γενική χρήση και δεν ήξερε πως είχαν σκοπό την αναβολή.

*Ομως, το ζήτημα δεν είναι τι κάνει το κάθε ιδιωτικό πανεπιστήμιο στη χώρα μας, αλλά ποιος το εποπτεύει. Θεωρητικά το Indianapolis ελέγχουν:

-Το ελληνικό κράτος -που όμως δεν έχει καμία εποπτεία στα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών.

-Το μητρικό πανεπιστήμιο -αλλά η «Chronicle» αναρωτιέται: «Πώς μπορεί να ελέγχεται ένα παράρτημα από απόσταση 5.400 μιλίων;» «Τα τελευταία δύο χρόνια μας επισκέφθηκαν 25 καθηγητές από την Ιντιάνα», απαντά ο κ. Μποτόπουλος.

-Ο αρμόδιος αμερικανικός οργανισμός αξιολόγησης -που όμως επισκέφθηκε για τελευταία φορά την Αθήνα το 1997. Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με τον Μποτόπουλο, ο οργανισμός ACBSP χαρακτήρισε το 2005 το παράρτημα της Αθήνας ως «ένα από τα καλύτερα του κόσμου».

*Απαντώντας στο δημοσίευμα του «Chronicle», 55 μέλη του αθηναϊκού παραρτήματος έστειλαν επιστολή διαμαρτυρίας. Τρεις από τους καθηγητές που υπέγραψαν την επιστολή, η Βίβιαν Γκέιλ, η Θεομένη Καραμάνη και ο Στάνλεϊ Σφήκας, μας εξέφρασαν την αγανάκτησή τους για τις καταγγελίες.

Πόσο αυθόρμητο ήταν το κείμενο των 55;
Ενας από τους καθηγητές που το υπέγραψαν, λέει, υπό τον όρο της ανωνυμίας: «Μου ζήτησαν να υπογράψω και ήξερα ότι αν δεν το έκανα ίσως έχανα τη δουλειά μου. Λυπάμαι που θα το πω: Σχεδόν όλες οι κατηγορίες είναι αληθινές...».

Μια επικίνδυνη αναθεώρηση

Του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΡΕΜΑΣΤΙΝΟΥ *

Η αναθεώρηση του άρθρου 16 του συντάγματος θα αποτελέσει αναμφισβήτητα ορόσημο για την πορεία της ανωτάτης παιδείας της χώρας.

Το ερώτημα όμως το οποίο διατυπώνεται είναι το κατά πόσο το ορόσημο αυτό θα οδηγήσει στην αναβάθμιση του τριτοβάθμιου εκπαιδευτικού μας συστήματος ή στην ακόμα περαιτέρω υποβάθμισή του με ανυπολόγιστες συνέπειες για το έθνος.

Εάν η λειτουργία των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων συνεχιστεί με τον τρόπο που λειτουργούν σήμερα, θα οδηγηθούμε σε ακαδημαϊκό αδιέξοδο.

Διεθνώς η ανωτάτη παιδεία διαφοροποιείται από τη μέση παιδεία σε ό,τι αφορά τη δυνατότητά της να παράγει νέα γνώση με σύγχρονη πρωτοποριακή έρευνα. Η έρευνα όμως δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί από ανθρώπους που εξελίσσονται με την κλασική κακή δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία και χωρίς την είσοδο στα πανεπιστήμια νέων ερευνητών. Οι ερευνητές καθηγητές πρέπει να επιλέγονται αξιοκρατικά μεταξύ των καλύτερων διεθνώς, και όχι να εξελίσσονται δημοσιοϋπαλληλικά με αμφισβητούμενης ποιότητας ή πολλές φορές ανύπαρκτο ερευνητικό έργο.

Σήμερα, δυστυχώς η πλειοψηφία των καθηγητών των ΑΕΙ μας δεν έχουν την ανάλογη διεθνή επιστημονική αναγνωρισιμότητα, την οποία ακόμα και ο ισχύων νόμος απαιτεί.

Το γεγονός αυτό εν πολλοίς οφείλεται στην υπάρχουσα εκτεταμένη συναλλαγή μεταξύ καθηγητών και φοιτητών, αφού οι κατώτερες βαθμίδες εκλέγουν τις πρυτανικές και γενικότερα τις πανεπιστημιακές αρχές, που με τη σειρά τους φροντίζουν να εξυπηρετούν τους ψηφοφόρους τους, όταν έλθει ο χρόνος της εξελίξεώς τους από τις κατώτερες βαθμίδες του λέκτορα και του επίκουρου μέχρι και την πρώτη καθηγητική βαθμίδα. Για το λόγο αυτό, πολλά πανεπιστήμια έχουν κλείσει τις πύλες τους για τις εκατοντάδες των επιστημονικών στελεχών που διαπρέπουν στο εξωτερικό.

Στην πράξη ελάχιστες θέσεις προκηρύσσονται, αφού καταλαμβάνονται αποκλειστικά από τις εσωτερικές εξελίξεις.

Ολοι κόπτονται για την αναβάθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου. Πόσοι όμως από αυτούς θα συμφωνήσουν να υιοθετηθεί νομοθετικά ένα σύστημα που να επιτρέπει στα πανεπιστήμιά μας να λειτουργούν με οργανογράμματα, καταστατικά και κλειστούς προϋπολογισμούς, όπως τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια;

Οι νομοθετικές ρυθμίσεις του υπουργείου Παιδείας κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση μόνο σε ορισμένα σημεία, αλλά πόρρω απέχουν από το να καταστήσουν τα πανεπιστήμιά μας σύγχρονα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.

Γι' αυτό και υπάρχει μία άλλη κατηγορία καλοπροαίρετων, η οποία υποστηρίζει ότι ο μόνος τρόπος να αναβαθμιστούν τα δημόσια πανεπιστήμια είναι ο ανταγωνισμός με τα νεοϊδρυθησόμενα κοινωφελή μη κερδοσκοπικά.

Αλήθεια, εάν αυτά τα νέα ιδιωτικού δικαίου πανεπιστήμια δεν προβλεφθεί νομοθετικά να λειτουργήσουν με την προϋπόθεση να έχουν προϋπολογισμό και πλήρη ανάπτυξη τμημάτων ανάλογη με των δημοσίων, υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι θα προκύψουν μεγάλες ευρωπαϊκές μονάδες ή μήπως θα προκύψουν αμφιβόλου ποιότητας ιδρύματα, τα οποία θα χορηγούν πτυχία ανάλογα με αυτά που χορηγούνται από ορισμένες βαλκανικές χώρες σήμερα;

Η πρωτοβουλία αυτή αναμφίβολα θα εξαθλιώσει ανεπανόρθωτα την ανώτατη παιδεία, χωρίς δυνατότητα επιστροφής ακόμα και στο σημερινό καθεστώς, το οποίο θεωρείται κατά γενική ομολογία μη ικανοποιητικό.

Σήμερα πρώτιστο μέλημα της κυβέρνησης πρέπει να είναι ο εξευρωπαϊσμός της λειτουργίας των δημοσίων πανεπιστημίων με υιοθέτηση τολμηρής νομοθετικής πρωτοβουλίας και όχι της άτολμης προτεινόμενης. Εάν όμως παρ' όλ' αυτά ο συνταγματικός νομοθέτης πιστεύει ότι η χώρα αυτή είναι ευρωπαϊκά δεσμευμένη να αποκτήσει πανεπιστήμια ιδιωτικού δικαίου πρέπει αυστηρά να προβλέψει το πλαίσιο λειτουργίας τους, φωτογραφίζοντας το πλαίσιο λειτουργίας των μεγαλυτέρων και εγκυροτέρων παγκοσμίως πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, όσον αφορά τον προϋπολογισμό, την πλήρη ανάπτυξη σχολών και το πλαίσο λειτουργία τους. Τότε μόνο μπορεί ο συνταγματικός νομοθέτης να γίνει πιστευτός για την αξιοπιστία των προθέσεών του. Για το λόγο αυτό πρέπει, εάν αναθεωρηθεί το άρθρο 16, να υπάρξει δέσμευση από τα κόμματα από τώρα στο ακριβές κείμενο του εκτελεστικού νόμου που θα ψηφιστεί στο μέλλον. Ετσι θα μπορεί να συμμετάσχει ουσιαστικά στην ευθύνη της συνταγματικής μεταβολής και ο λαός με την ψήφο του, κατά τις επικείμενες βουλευτικές εκλογές.

* Ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΡΕΜΑΣΤΙΝΟΣ είναι καθηγητής, πρώην υπουργός Υγείας

Το όχι του καθηγητή

Της ΚΑΤΙΑΣ ΜΑΚΡΗ

Σκληρή παρέμβαση στην ολομέλεια της Βουλής εναντίον της αναθεώρησης του άρθρου 16 ετοιμάζει ο Κ. Σημίτης. Ο πρώην πρωθυπουργός (που ας μην ξεχνάμε ότι είναι και καθηγητής) γράφει και σβήνει από τώρα την ομιλία του, μετά την εκφώνηση της οποίας δεν θα έχει πια καμία σημασία αν θα καταψηφίσει ή αν απλώς θα απέχει απ' τη διαδικασία. Το μήνυμα για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θα έχει καταστεί σαφές.
 
Πολλοί περίμεναν ότι ο πρώην πρωθυπουργός θα ανοίξει μεθαύριο τα χαρτιά του από το βήμα της εκδήλωσης του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας (ΟΠΕΚ), στην οποία θα είναι κι ο μοναδικός ομιλητής. Ο ίδιος, όμως, δεν το έκρινε σκόπιμο κι έτσι δεν έβαλε ούτε μία γραμμή για το 16 στην εισήγησή του. Κι αυτό γιατί αφ' ενός το ακροατήριο θα είναι πολυπληθές και ετερόκλητο (500 έχουν προσκληθεί, ενώ οι πόρτες του μεγάρου Καρατζά, Αιόλου 82, θα είναι ανοικτές, στις 7.30 μ.μ., σε όλους όσοι θέλουν να ακούσουν την ομιλία) κι αφ' ετέρου το θέμα της εκδήλωσης («Δημοκρατία σε κρίση;») είναι τόσο σοβαρό, που ο πρώην πρωθυπουργός δεν θέλει να μπλέξει τα μηνύματα. Η ομιλία του θα έχει έντονη αντιπολιτευτική χροιά, αλλά και παίρνει κι αποστάσεις απ' όλα τα κόμματα, μηδέ του ΠΑΣΟΚ εξαιρουμένου.

Το «16» για τον Κ. Σημίτη είναι ένα μεγάλο και ξεχωριστό κεφάλαιο. Και θέλει να το θέσει «θεσμικά» στη Βουλή. Στενοί του συνεργάτες επιμένουν ότι ο Γ. Παπανδρέου δεν θα αιφνιδιαστεί, καθώς ο πρώην πρωθυπουργός τον ενημέρωσε για τη διαφωνία του με τις επιλογές του στη συνάντηση που είχαν λίγο πριν από τις άλλαγές του Δεκεμβρίου στο ΠΑΣΟΚ. Του τα είπε όλα; Δεν του διευκρίνισε ότι θα ζητήσει και τον λόγο στην Ολομέλεια, καθώς αυτό το αποφάσισε στην πορεία.

Ο Κ. Σημίτης το 1998 κατηγορούσε τον Κ. Καραμανλή πως θέλει να «βάλει ταμπέλες πανεπιστημίου στα ΙΕΚ». «Οκτώ χρόνια αργότερα, στο όνομα καμιάς κομματικής πειθαρχίας δεν θα μπορούσε να μεταβάλει δημόσια άποψη» τονίζουν συνεργάτες του.

Ο πρώην πρωθυπουργός δεν δαιμονοποιεί τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Ομως, ως παλιός ακαδημαϊκός που πέρασε τη μισή του ζωή στα έδρανα του Παντείου, είναι οπαδός των ίσων ευκαιριών στη δημόσια εκπαίδευση.

Αυτό που για εκείνον προέχει είναι η αναμόρφωση του δημόσιου πανεπιστημίου σε τέτοιο βαθμό, ώστε, ακόμη κι αν λειτουργήσουν τελικά -κάποτε- ιδιωτικά ΑΕΙ, να μην απειλείται κανείς από αυτά. «Γι' αυτό και διαφωνώ με τη συζήτηση για το 16. Γιατί μ' αυτή τη συζήτηση βλέπουμε το θάμνο και χάνουμε το δάσος», απαντά σε όσους τον ρωτούν για τη σθεναρή του αντίδραση. Η διαφωνία του όμως έχει και ένα διαφορετικό -ποιοτικό- υπόβαθρο: Στο μυαλό του το πανεπιστήμιο δεν είναι απλά χώρος απόκτησης γνώσεων αλλά τόπος ιδεολογικής ζύμωσης. Κι αυτό, όπως λέει, «κανένας μεταπράτης της εκπαίδευσης δεν μπορεί να το προσφέρει».

Με τον Γιώργο αποκλίνουν σε όλα: Στην ουσία και στη διαδικασία της αναθεώρησης του άρθρου. Δεν αντιλαμβάνεται γιατί ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ συναινεί εκ των προτέρων με τον Κ. Καραμανλή και του δίνει «λευκή επιταγή». «Πότε ήταν αξιόπιστος ο πρωθυπουργός για να τον εμπιστευτεί κανείς και σ' ένα τόσο σοβαρό θέμα;» φέρεται να δηλώνει ο πρώην πρωθυπουργός. «Στο ίδιο πλαίσιο δεν έχει και κανένα νόημα να ζητά κανείς απ' τον πρωθυπουργό να δεσμευτεί. Εχει αποδείξει ότι αλλάζει με μεγάλη ευκολία τις αποφάσεις του», λέει.

Ο Κ. Σημίτης πιστεύει ότι το ΠΑΣΟΚ θα έπρεπε να κάνει αυτό το βήμα, αφού πρώτα πάρει την εξουσία και μπορεί να ελέγξει απόλυτα και τη συνταγματική διατύπωση για τα ιδιωτικά ΑΕΙ αλλά και τον εκτελεστικό νόμο που θα θέτει αυστηρούς κανόνες στη λειτουργία τους. «Τα βήματα είναι καλά, όταν πατούν γερά. Οχι όταν είναι μετέωρα», σχολιάζουν με νόημα οι συνεργάτες του.

Δίνει εξετάσεις με βάση το δεκάξι

Του ΤΑΣΟΥ ΠΑΠΠΑ

Το άρθρο 16 είναι ίσως το σημαντικότερο, μετά τις δημοτικές εκλογές, «κρας-τεστ» για τον Γ. Παπανδρέου, αφού για τους συνεργάτες του αποτελεί «προσωπικό στοίχημα για την αξιοπιστία και το ηγετικό εκτόπισμά του».
 
Η διαδικασία αξιολόγησης της τακτικής του ΠΑΣΟΚ στο ζήτημα της αναθεώρησης του Συντάγματος δεν έχει ολοκληρωθεί, καθώς η δοκιμασία είναι ακόμη σε εξέλιξη. Τα κορυφαία στελέχη του ΠΑΣΟΚ, ωστόσο, έχουν αρχίσει να αναλύουν τα πρώτα αποτελέσματα:

*Οσοι επιδοκιμάζουν τη στάση του Γ. Παπανδρέου επισημαίνουν ότι «ο πρόεδρος με την άρνησή του να υποκύψει στις πιέσεις απαντά σ' εκείνους που τον κατηγορούν για λαϊκισμό, και ταυτοχρόνως διασκεδάζει την περιρρέουσα εντύπωση σύμφωνα με την οποία τα κόμματα εξουσίας όταν είναι στην αντιπολίτευση υιοθετούν ακρίτως κάθε διαμαρτυρία. Μένει συνεπής κι αυτό θα του το αναγνωρίσουν οι πολίτες».

Η επιδίωξη, όπως ομολογούν στην Χαρ. Τρικούπη, είναι να «κλείσει» η ψαλίδα μεταξύ Καραμανλή και Παπανδρέου. Οπως εξηγεί στην «Κ.Ε.» μέλος της πράσινης κυβέρνησης «φιλοδοξούμε να αναδείξουμε την απόσταση που χωρίζει τον Κ. Καραμανλή από τον Γ. Παπανδρέου στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον ηγετικό ρόλο: Ο πρωθυπουργός αναδιπλώνεται κάθε φορά που βρίσκει εμπόδια, ο Γιώργος επιμένει στη γραμμή του, ακόμη και κόντρα στο στενό κομματικό συμφέρον».

*Οι διαφωνούντες ωστόσο επιμένουν: «Καλή είναι η συνέπεια, αλλά το να υποτιμάς τις διαθέσεις της κοινωνίας, μέρους της βάσης σου, των πιο δυναμικών ομάδων της εκπαίδευσης και της ανανεωτικής αριστεράς -με την οποία μάλιστα επιθυμείς να συνεργαστείς- δείχνει ότι κινείσαι ερήμην των παραγόντων που δίνουν τον τόνο στις εξελίξεις». Επιπλέον, οι ίδιοι παράγοντες δεν κρύβουν την ανησυχία τους για τη συγκυρία: «Το ζήτημα για ένα κόμμα εξουσίας δεν είναι η δικαίωσή του σε βάθος χρόνου αλλά η διαμόρφωση πλειοψηφιών εδώ και τώρα», λένε χαρακτηριστικά.

*Υπάρχει, τέλος, και μια τρίτη κατηγορία στελεχών, η οποία συνεπικουρούμενη από επικοινωνιολόγους εστιάζει την κριτική της στο μήνυμα που εκπέμπει ο Γ. Παπανδρέου όχι μόνο για το άρθρο 16 αλλά και γενικότερα. «Ενα μήνυμα που γεννάει αμφιβολίες για την τοποθέτησή του στο δίπολο κλασικός νεοφιλελευθερισμός-κλασική σοσιαλδημοκρατία», όπως εξομολογείται στην «Κ.Ε.» πρώην υπουργός. Και προσθέτει: «Η ταύτιση με τη Ν.Δ. σ' ένα θέμα που απασχολεί την κοινωνία παράγει συγχύσεις ως προς το ιδεολογικό στίγμα του».

Οπως συνάγεται, το δίλημμα που ταλανίζει την Χαρ. Τρικούπη σχετικά με το δρόμο που θα ακολουθήσει ο Γ. Παπανδρέου μέχρι τις εκλογές είναι: Συνέπεια πάση θυσία, έστω κι αν καραδοκεί ο κίνδυνος απομόνωσης, ή αντιδεξιά ρητορική, ευρύχωρες θέσεις και, όπου χρειάζεται, συμβιβασμοί; Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ στην περίπτωση του άρθρου 16 φαίνεται να διαλέγει την πρώτη εκδοχή.

-Ωστόσο, η άλλη πλευρά επισημαίνει πως «δεν ήταν το ίδιο άκαμπτος και σε άλλα ζητήματα για τα οποία επίσης είχε δεσμευτεί στο παρελθόν. Για παράδειγμα, αν και είχε ταχθεί υπέρ του πλήρους διαχωρισμού Κράτους-Εκκλησίας, σήμερα έχει μετακινηθεί και απλώς προτείνει ορισμένες αλλαγές που δεν αγγίζουν τον πυρήνα του προβλήματος».

Η ηγετική επάρκεια του Γ. Παπανδρέου τελικά θα κριθεί:

*Από το πώς θα διαχειριστεί την επαπειλούμενη κρίση στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ με αφορμή το άρθρο 16. Κατά την άποψη του Δ. Ρέππα οι ενδείξεις προσώρας δεν προοιωνίζονται βαθύ ρήγμα, αφού οι διαφωνούντες δεν θα είναι πολλοί και ο Ευ. Βενιζέλος δεν δείχνει ότι θέλει κίνημα αμφισβήτησης με μονιμότερα χαρακτηριστικά.

*Από το αν θα περάσει στο εκλογικό ακροατήριο την αντίληψη ότι ο σοβαρός ηγέτης δεν άγεται και φέρεται από τη συγκυρία και ότι δεν πρέπει να διστάζει να πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα.

*Από το πόσο διακριτό σε σχέση με τη συντήρηση θα είναι το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ. Πρώην υπουργός υπογραμμίζει στην «Κ.Ε.»: «Στρατηγική διαφωνία με τη δεξιά δεν συνιστούν ούτε η συμμετοχική δημοκρατία, ούτε οι ευαισθησίες για τους μετανάστες, ούτε οι ριζοσπαστικές θέσεις για τα ναρκωτικά. Ολα αυτά είναι στοιχεία απαραίτητα για ένα αριστερό κόμμα, αλλά δεν αρκούν. Το πόσο διαφορετικοί είμαστε θα φανεί από τις προτάσεις μας για την οικονομία, το κοινωνικό κράτος, την ανεργία».

Οι υπέρ, οι κατά και οι αμήχανοι

Της ΚΑΤΙΑΣ ΜΑΚΡΗ

Η «πράσινη» ανθρωπογεωγραφία απέναντι στο πολυσυζητημένο άρθρο 16 διαμορφώνεται ως εξής:

*Περίπου 10 στελέχη, ανάμεσά τους και «βαριά» ονόματα (Σημίτης, Βενιζέλος, Τσοχατζόπουλος), και βουλευτές (Κουλούρης, Παρασκευάς, Κοσμίδης κ.ά.) θα καταψηφίσουν.

*Γύρω στους 30 υπερασπίζονται την προεδρική γραμμή (Χρυσοχοΐδης, Πάγκαλος, Διαμαντοπούλου, Φλωρίδης, Αλευράς κ. ά).

*Αλλοι 75 εμφανίζονται αμήχανοι και θα πειθαρχήσουν μόνο από κομματική υποχρέωση, λέγοντας «ναι» αλλά με μισή καρδιά.

Στην κοινοβουλευτική ομάδα του κινήματος είναι φυσικό, λοιπόν, να υπάρχει διάχυτη ανησυχία. Μέτρηση που να καταγράφει τις επιπτώσεις δεν έχει γίνει ακόμη, αλλά είναι νωπή η δημοσκόπηση του Δεκεμβρίου (MRB, τάσεις), που έστειλε μήνυμα ότι η πλειοψηφία των «πράσινων» οπαδών τάσσεται στο πλευρό της κοινοβουλευτικής μειοψηφίας: Μόλις ένας στους 3 ψηφοφόρους της Χαρ. Τρικούπη συμφωνεί με τη λειτουργία μη κρατικών ΑΕΙ, ενώ το 45,4% δηλώνει κατηγορηματικά πως διαφωνεί με κάθε αλλαγή στο 16.

Οι εκλογείς βγάζουν στους εκπροσώπους του κινήματος απ' τον Εβρο έως την Κρήτη μια «γκρίνια» η οποία ανακυκλώνεται και στα κομματικά γραφεία. «Ηταν ανάγκη να γίνει αυτό τώρα;» αναρωτιούνται οι βουλευτές, προεξοφλώντας ότι ο Ιανουάριος θα πάει «στράφι» για το ΠΑΣΟΚ αν δεν αλλάξει η ατζέντα κι αν ο Γ. Παπανδρέου δεν φύγει μπροστά σε άλλα θέματα, πιο πλεονεκτικά για το κίνημα. «Ο κόσμος μας αντιμετωπίζει το ζήτημα με ανασφάλεια» ομολογούν τα στελέχη, χωρίς να μπορούν όμως να αξιολογήσουν τι ενοχλεί περισσότερο τον μέσο οπαδό: η ίδια η θέση του προέδρου υπέρ των μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων ή το ότι συμφωνεί με την κυβέρνηση;

Οι αντιδρώντες βουλευτές και κυρίως οι δύο συνταγματολόγοι, ο Ευ. Βενιζέλος και ο Ανδρ. Λοβέρδος, φρόντισαν εγκαίρως να ακυρώσουν το επιχείρημα ότι το κόμμα τάσσεται υπέρ της αναθεώρησης ώστε να μπει μια τάξη στο χάος της ασύδοτης λειτουργίας των κολεγίων που «πωλούν» πανεπιστημιακά διπλώματα. «Οποιος το λέει αυτό είτε δεν ξέρει, είτε ψεύδεται» επιμένουν αμφότεροι στις δηλώσεις τους. Αυτό «κάηκε» νωρίς, λοιπόν. Ετσι, οι βουλευτές βρήκαν άλλους τρόπους να αμύνονται στον καταιγισμό των ερωτημάτων που δέχονται. Ετσι, οι παρακάτω φράσεις ακούγονται σχεδόν μονότονα:

*«Ο πρόεδρος απέδειξε ότι είναι σταθερός στις θέσεις του και δεν αλλάζει γνώμη».

*«Το ΠΑΣΟΚ, μέσα απ' το άρθρο 16, απέδειξε ότι έχει θέσεις για την παιδεία και το δημόσιο πανεπιστήμιο, που λείπουν απ' τη Ν.Δ.».

*«Ο αρχηγός έχει κότσια να πάει κόντρα σε κορυφαία στελέχη και δεν τον παρασύρουν. Τους παρασύρει».

*«Η Ν.Δ. κατηγορεί τον πρόεδρο για φιλολαϊκισμό. Δεν είναι λαϊκιστής, λοιπόν, και το αποδεικνύει».

*«Η στάση του Γιώργου δείχνει ότι είναι δίκαιος. Οταν συμφωνεί με την κυβέρνηση, το κάνει για το καλό της χώρας και, όταν βάλλει εναντίον της, πάλι το κάνει για το κοινό καλό. Δεν διακατέχεται από τη λογική της στείρας αντιπολίτευσης».

Πείθουν με τα επιχειρήματά τους; Τα γκάλοπ που έρχονται θα δείξουν...

Μη κρατικά ΑΕΙ και χωρίς αναθεώρηση

Του ΚΩΣΤΗ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ*

Ας υποθέσουμε ότι το άρθρο 16 του Συντάγματος σε σχέση με τα πανεπιστήμια δεν θα αναθεωρηθεί. Τι θα συμβεί;
 
* Πρώτον, η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να έχει το παγκόσμιο ρεκόρ φοιτητικής μετανάστευσης, με βάση το μέγεθος της χώρας, ακολουθούμενη από τη Μαλαισία. Πλούσιοι, αλλά και πολλοί φτωχότεροι Ελληνες θα συνεχίσουν να στέλνουν τα παιδιά τους σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, κρατικά και μη κρατικά.

* Δεύτερον, τα πτυχία των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων που εκδίδονται σε συνεργασία με ελληνικά κολέγια θα αναγνωριστούν και θα εξασφαλίζουν επαγγελματικά δικαιώματα, ούτως ή άλλως! Η εμμονή στη μη αναθεώρηση είναι χαμένη μάχη και όσον αφορά στο κοινοτικό δίκαιο, θα οδηγήσει σε μια κατάσταση παρόμοια με το «βασικό μέτοχο».

**Στις 18 Ιανουαρίου, στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) εκδικάζεται προσφυγή της Κομισιόν εναντίον της Ελλάδας για παραβίαση της οδηγίας 89/48 σε σχέση με την αμοιβαία αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων. Η προσφυγή αφορά, μεταξύ άλλων, στη μη αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων σε κατόχους διπλωμάτων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων που συνεργάζονται με ελληνικά κολέγια.

Στο σκεπτικό της προσφυγής της, η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι τα θέματα της εκπαίδευσης ανήκουν στην αρμοδιότητα των κρατών-μελών. Θεωρεί, όμως, ότι η αναγνώριση των εν λόγω πτυχίων, καθώς εκδίδονται από βρετανικά και γαλλικά πανεπιστήμια, δεν είναι θέμα του ελληνικού Δημοσίου ή του ελληνικού Συντάγματος. Θεωρεί τα πτυχία βρετανικά ή γαλλικά και σημειώνει πως εφόσον αναγνωρίζονται στη Βρετανία ή στη Γαλλία, πρέπει να αναγνωριστούν και στην Ελλάδα.

Με άλλα λόγια, η Κομισιόν πιστεύει ότι οι περιορισμοί του ελληνικού Συντάγματος δεν καλύπτουν τα πτυχία αυτά, χωρίς καν να θέτει θέμα υπεροχής του κοινοτικού δικαίου. Επικαλείται μάλιστα, πρόσφατη απόφαση του ΔΕΚ (Νοέμβριος 2003), το οποίο σε παρόμοια ιταλική περίπτωση (υπόθεση Neri), που αφορούσε συνεργασία του βρετανικού πανεπιστημίου του Νότιγχαμ με ιταλικό κολέγιο, δέχθηκε όλο το παραπάνω σκεπτικό, θεωρώντας ότι εναπόκειται στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια να ρυθμίζουν όπως θέλουν τα ίδια τον τρόπο που οργανώνουν τις σπουδές τους (εξ αποστάσεως, συνεργασίες με κολέγια κ.λπ.).

**Ακόμα, όμως, και αν υποθέσουμε ότι η Ελλάδα δεν θα καταδικαστεί σ' αυτή τη δίκη, στις 20 Οκτωβρίου είναι η καταληκτική προθεσμία για την εφαρμογή της νέας κοινοτικής οδηγίας 36/2005 για το ίδιο θέμα (επαγγελματικά δικαιώματα).

Εκεί δεν τίθεται θέμα ερμηνειών. Στο άρθρο 50, παράγραφος 3, γίνεται σαφές πως το μόνο που μπορεί να κάνει η Ελλάδα είναι να ρωτήσει τη Βρετανία και τη Γαλλία αν αναγνωρίζουν αυτά τα πτυχία. Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, η αναγνώριση είναι αυτόματη! Τυχόν άρνηση θα οδηγεί τελικά σε καταδίκη και πληρωμή προστίμων.

* Τίθεται ένα θέμα για την ποιότητα των σπουδών. Ορθώς η κυβέρνηση επιχειρεί να αντιμετωπίσει το θέμα σφαιρικά, αλλά και ειδικότερα στο πλαίσιο του εκτελεστικού νόμου.

Ωστόσο, ακόμα και αν δεν προχωρήσει η αναθεώρηση, αξιολόγηση αυτών των ιδρυμάτων μπορεί να γίνει. Στην παράγραφο 46 της απόφασης Neri το ΔΕΚ σημειώνει σε σχέση με τα ιταλικά κολέγια: «Ενώ ο στόχος να εξασφαλιστεί υψηλού επιπέδου πανεπιστημιακή εκπαίδευση καθιστά θεμιτό τον περιορισμό βασικών ελευθεριών (της Ε.Ε.), τέτοιοι περιορισμοί πρέπει να είναι κατάλληλοι για την επιτυχία αυτού του στόχου και να μην προχωρούν πέραν του δέοντος». Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι το ΔΕΚ δέχεται περιορισμούς στη λειτουργία των κολεγίων, αρκεί οι περιορισμοί αυτοί να μην είναι παράλογοι και να μην οδηγούν σε απαγόρευση της λειτουργίας τους. Ενας αποδεκτός περιορισμός θα ήταν προφανώς η αξιόλογησή τους, αλλά και προϋποθέσεις λειτουργίας αντίστοιχες με αυτές των πανεπιστημίων.

* Συμπέρασμα: Με αναθεώρηση του Συντάγματος ή χωρίς, παραρτήματα ευρωπαϊκών πανεπιστημίων θα υπάρχουν στην Ελλάδα. Είναι στο χέρι μας να τα αξιολογήσουμε και να εξασφαλίσουμε υψηλό επίπεδο σπουδών. Τα υπόλοιπα είναι απλώς στρουθοκαμηλισμός.

*Ο ΚΩΣΤΗΣ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ είναι ευρωβουλευτής της Ν.Δ.

Ολα για το πτυχίο

Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΚΑ
Από την «κερκόπορτα» των Βρυξελλών θα περάσει σύντομα στη χώρα μας η αναγνώριση των πτυχίων που εκδίδουν τα κολέγια σε συνεργασία με ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.
 
Ενας από τους στόχους που επί χρόνια κυνηγούν οι ιδιοκτήτες των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, δηλαδή η επαγγελματική αναγνώριση των αποφοίτων τους, αναμένεται να επιτευχθεί τον ερχόμενο Οκτώβριο, όταν θα τεθεί σε ισχύ η οδηγία 36/2005.

Σύμφωνα με την οδηγία αυτή, οι ελληνικές αρχές θα είναι υποχρεωμένες να αναγνωρίζουν επαγγελματικά δικαιώματα σε αποφοίτους κολεγίων τα οποία συνεργάζονται με άλλα ιδρύματα σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. μέσω δικαιόχρησης (franchise).

Επαγγελματική ισοτιμία

Η φοίτηση στα κολέγια μπορεί να είναι καθ' όλη τη διάρκεια των σπουδών ή για ένα μέρος τους. Μετά την αναγνώριση επαγγελματικών διακαιωμάτων οι πτυχιούχοι θα μπορούν να απασχολούνται και στο Δημόσιο.

Η ίδια ευρωπαϊκή οδηγία θέτει τρεις προϋποθέσεις, τις οποίες μπορούν να επαληθεύουν οι ελληνικές αρχές, σε συνεργασία με τον αντίστοιχο φορέα στο κράτος-μέλος καταγωγής του τίτλου.

 Αν η εκπαίδευση στο ίδρυμα που παρέσχε την κατάρτιση (εγχώριο κολέγιο) έχει πιστοποιηθεί επισήμως από το εκπαιδευτικό ίδρυμα που βρίσκεται στο κράτος-μέλος καταγωγής του τίτλου (ξένο πανεπιστήμιο).

 Κατά πόσο οι τίτλοι εκπαίδευσης που έχουν εκδοθεί είναι οι ίδιοι με εκείνους που θα είχαν χορηγηθεί αν η εκπαίδευση είχε πραγματοποιηθεί εξ ολοκλήρου στο κράτος-μέλος καταγωγής του τίτλου.

 Κατά πόσο ο τίτλος προσδίδει ίδια επαγγελματικά δικαιώματα στην επικράτεια του κράτους που τον χορήγησε.

**Η τρίτη προϋπόθεση ήδη ισχύει για ορισμένους αποφοίτους κολεγίων τα οποία συνεργάζονται με βρετανικά πανεπιστήμια.

Τις τελευταίες μέρες άρχισαν να αποστέλλονται πιστοποιητικά αναγνώρισης των πτυχίων τους από το NARIC (βρετανικός φορέας αντίστοιχος του ΔΟΑΤΑΠ), με τα οποία οι κάτοχοί τους καθίστανται «απολύτως ισότιμοι ως προς τα επαγγελματικά και ακαδημαϊκά δικαιώματα» με τους αποφοίτους βρετανικών πανεπιστημίων, όπως διαβεβαιώνει ο Σύνδεσμος Ελληνικών Κολεγίων.

Ακαδημαϊκή ισοτιμία

Ωστόσο, ακόμη κι αν η αναγνώριση επαγγελματικής αντιστοιχίας επιτευχθεί και στην Ελλάδα μέσω της ευρωπαϊκής οδηγίας, θα μένει ακόμη πολύς δρόμος μέχρι την αναγνώριση ακαδημαϊκής ισοτιμίας, όσο το σύνταγμα απαγορεύει την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ.

**Η ακαδημαϊκή ισοτιμία με τα ελληνικά πτυχία αναγνωρίζεται από τον ΔΟΑΤΑΠ (το πρώην ΔΙΚΑΤΣΑ), ο οποίος μέχρι σήμερα απορρίπτει όλες τις αιτήσεις αναγνώρισης στα ιδιωτικά Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών.

Ο ιδρυτικός νόμος του ΔΟΑΤΑΠ επιτρέπει την αναγνώριση ισοτιμίας πτυχίων που εκδόθηκαν από άλλο ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο ακόμη και αν έγινε εκεί μόνο το 50% της φοίτησης. «Με την προϋπόθεση, όμως, και το υπόλοιπο 50% της φοίτησης να έχει γίνει σε επίσης αναγνωρισμένο ίδρυμα», επισημαίνει ο πρόεδρος του ΔΟΑΤΑΠ, Γ. Λεοντάρης. Συνεπώς αποκλείονται τα κολέγια.

**Εκτιμάται, πάντως, ότι η Ελλάδα θα κληθεί να αναθεωρήσει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για τα πτυχία franchise πιεζόμενη και από το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Η παραπομπή της σε αυτό έχει γίνει βάσει παλαιότερης ευρωπαϊκής οδηγίας (48/89) που επίσης την υποχρέωνε να αναγνωρίζει ξένα πτυχία που εκδόθηκαν ύστερα από μερική φοίτηση σε εργαστήρια ελευθέρων σπουδών.

Η δίκη στο ΔΕΚ θα γίνει στις 18 Ιανουαρίου, την προσεχή Τετάρτη, ενώ η απόφαση αναμένεται πριν από το καλοκαίρι.

**«Είναι προφανές ότι σε περίπτωση καταδικαστικής απόφασης, όλοι οι φορείς ακαδημαϊκής και επαγγελματικής αναγνώρισης τίτλων σπουδών της αλλοδαπής θα κληθούν να αναθεωρήσουν τα κριτήρια λήψης των αποφάσεών τους», επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2005.

Βάσει καταγγελιών που έχει εξετάσει επί οκτώ χρόνια, ο Συνήγορος διαπιστώνει «αξιοσημείωτη αδράνεια» της πολιτείας στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πτυχιούχοι που ψάχνουν δουλειά.

boubouka@enet.gr

Τα ξένα είναι πιο καλά

Της ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΣΙΟΥΤΗ

Την ώρα που ο μέσος Ελληνας αναρωτιέται αν τα δημόσια ή τα «μη κρατικά» πανεπιστήμια είναι καλύτερα για το μέλλον του παιδιού του και οι πολιτικοί εμφανίζονται διχασμένοι, στην πράξη τα προβλήματα αυτά δείχνουν λυμένα.

Κι αυτό διότι όσοι έχουν τη δυνατότητα να σπουδάσουν τα παιδιά τους σε ονομαστά πανεπιστήμια του κόσμου «(...) μακριά από τον ορυμαγδό των καταλήψεων και την απραξία των απεργιών στα δημόσια ΑΕΙ», όπως έγραψε πρόσφατα και ο καθηγητής Κ. Μπέης, το κάνουν.

Στο «κατεστημένο» ανήκει, φυσικά, και το μεγαλύτερο μέρος των πολιτικών. Είναι, δε, χαρακτηριστικό ότι οι περισσότεροι που διετέλεσαν υπουργοί Παιδείας (Γ. Αρσένης, Π. Ευθυμίου, Γ. Παπανδρέου...) δεν εμπιστεύθηκαν τα παιδιά τους στη δημόσια εκπαίδευση, ούτε καν στην πρωτοβάθμια.

*Τα παιδιά του «τσάρου» της Οικονομίας, Γ. Αλογοσκούφη, δεν έδωσαν καν πανελλήνιες εξετάσεις. Προτίμησαν το International Baccalaureat (ΙΒ), δηλαδή το διεθνές απολυτήριο, που επιλέγουν όσοι θέλουν να σπουδάσουν απευθείας στο εξωτερικό. Σήμερα, ο πρωτότοκος ο Σπύρος, σπουδάζει Οικονομικά, στο Yale, και η αδερφή του, η Αθηναΐδα, Ιστορία στο London School of Economics (LSE).

*Τα παιδιά της Ντόρας Μπακογιάννη πήγαν επίσης στο εξωτερικό. Η μεγαλύτερη, η Αλεξία, σπούδασε Επικοινωνία στη Σορβόνη και έκανε μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού. Ο γιος της, Κώστας Μπακογιάννης, Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Μπράουν και έχει κάνει μεταπτυχιακά (Δημ. Διοίκηση) στο καλύτερο πανεπιστήμιο του κόσμου, το Χάρβαρντ.

Σε ΗΠΑ και Βρετανία
*Ο γιος του Γ. Παπανδρέου, ο Αντρίκος, αφού αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών, πήγε στις ΗΠΑ και στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης για να σπουδάσει Οικονομικά. Στη συνέχεια, πήγε στη Νορβηγία για μεταπτυχιακές σπουδές, τις οποίες συνεχίζει σήμερα στο Λονδίνο. Στις ΗΠΑ θα σπουδάσει και η Μαργαρίτα Παπανδρέου, η κόρη του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, η οποία είναι στην Γ' λυκείου προετοιμάζεται κι εκείνη για το ΙΒ.

*Σπουδές στη Βρετανία και στις ΗΠΑ έχουν κάνει και τα τρία παιδιά του έλληνα επιτρόπου στην Κομισιόν, Στ. Δήμα. Στα βιογραφικά και των τριών φιγουράρουν μερικά από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια: Η κόρη του Αντιγόνη σπούδασε βιολογία στο Imperial του Λονδίνου, έκανε μεταπτυχιακά στην Οξφόρδη και διδακτορικό στο Κέμπριτζ. Ο γιος του Κώστας σπούδασε Νομικά στην Οξφόρδη και έκανε μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο της Ν. Υόρκης. Ο μικρότερος γιος, ο Χρήστος, σπούδασε Νομικά στο Queen Mary του Λονδίνου αλλά και στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Εκανε μεταπτυχιακό στο LSE και στο ίδιο πανεπιστήμιο έκανε και το διδακτορικό του.

*Ο υφυπουργός Ανάπτυξης, Γ. Παπαθανασίου, έχει δύο κόρες που έχουν σπουδάσει και οι δύο στο Λονδίνο. Η μεγάλη έχει σπουδάσει Διοίκηση Επιχειρήσεων στο King's College και η μικρή Ευρωπαϊκές Σπουδές και Πολιτική Επιστήμη στο UCL.

*Στο Λονδίνο σπούδασαν νομικά και έκαναν master και οι δύο γιοι του Δ. Σιούφα (η κόρη του φοίτησε στο ιδιωτικό κολέγιο, στην Αθήνα, BCA).

*Ο γιος του Β. Πολύδωρα Γιώργος διάλεξε την Ιταλία και το Πανεπιστήμιο του Καμερίνο για να σπουδάσει Νομικά.

*Η κόρη του Γιάννου Παπαντωνίου, η Δάφνη, σπούδασε Κοινωνιολογία και Κοινωνικές Επιστήμες στο Κέιμπριτζ και πήρε μάστερ στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από την Πολυτεχνική Σχολή του Παρισιού.

*Η κόρη του Π. Ευθυμίου Σελήνη έφυγε απευθείας μετά το λύκειο για σπουδές στο Λονδίνο.

*Για την Αγγλία έφυγαν και τα δίδυμα της Μαρίας Δαμανάκη: ο γιος της σπουδάζει Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του York και η κόρη της στο Leicester.

*Στη Βρετανία, στο Essex, σπουδάζει και το παιδί του αντιπροέδρου της Βουλής, Σ. Χατζηγάκη.

Πολλά παιδιά πολιτικών, ωστόσο, προτιμούν να ολοκληρώσουν τις προπτυχιακές σπουδές τους στην Ελλάδα και να φύγουν στις ΗΠΑ ή στην Ε.Ε. για μεταπτυχιακά ή διδακτορικό.

Μεταπτυχιακά και διδακτορικά

*Οι κόρες του Κ. Σημίτη έχουν περάσει και οι δύο από το Λονδίνο. Η Φιόνα, που είναι ζωγράφος, έκανε μεταπτυχιακά στην Ιστορία της Τέχνης και η Μαριλένα (έχει σπουδάσει στο Πολιτικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών) έκανε μεταπτυχιακά στο Columbia της Νέας Υόρκης και στο London School of Economics, όπου έκανε και το διδακτορικό της.

*Η μεγάλη κόρη του Ν. Κωνσταντόπουλου, η Ζωή, σπούδασε νομικά στην Αθήνα και έκανε μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

*Η κόρη του υφυπουργού Αμυνας, Νόρα Μιχαλολιάκου, πήρε μάστερ στο Μάρκετιγκ, στο Stratchlyde της Σκοτίας μετά τις σπουδές της στην Ελλάδα, στο ιδιωτικό κολέγιο «IST» όπου φοίτησε στο τμήμα Διοίκησης Επιχείρησεων.

Αρκετά παιδιά πολιτικών, ωστόσο, προτίμησαν να δώσουν πανελλήνιες. Ο γιος του Γ. Παπαντωνίου, Νικήτας, σπούδασε Φυσική στην Αθήνα, έκανε μεταπτυχιακό στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο όπου τώρα κάνει και το διδακτορικό του.

*Οι δίδυμες κόρες του Β. Πολύδωρα, Μαργαρίτα και Κωνσταντίνα, σπουδάζουν στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά Ευρωπαϊκές Σπουδές.

*Η κόρη του Α. Παπαληγούρα ολοκληρώνει τις σπουδές της στο Πάντειο, στο τμήμα ΜΜΕ (ενώ έχει αποφοιτήσει και από τη θεατρική σχολή του Θεάτρου Τέχνης).

*Τα παιδιά του Σ. Τσιτουρίδη, Κυριάκος και Βιργινία, σπουδάζουν στο Πάντειο, ενώ η κόρη του Γ. Καλού στη Νομική Σχολή της Αθήνας.

*Στη Νομική φοίτησε και η μικρή κόρη του υπουργού Αιγαίου, Αρ. Παυλίδη, αλλά και μία από τις δύο κόρες του υφυπουργού Εσωτερικών, Απ. Ανδρεουλάκου.

*Κάποιοι γόνοι πολιτικών προτιμούν για τις σπουδές τους το ιδιωτικό ελληνοαμερικανικό κολέγιο Deree: Η μεγάλη κόρη του υπουργού Αιγαίου σπούδασε εκεί Κοινωνιολογία και Management, η κόρη του υφυπουργού Εξωτερικών, Θ. Κασσίμη, Οικονομικά και Επικοινωνία και ο γιος του Τηλ. Χυτήρη Επικοινωνία.

*Σπουδές σε ιδιωτικά ιδρύματα ή απευθείας στο εξωτερικό έκαναν και τα παιδιά των ηγετών της αριστεράς. Η κόρη της Αλέκας Παπαρήγα, Βασιλεία, επέλεξε το Deree, για να σπουδάσει Οικονομικά, ενώ οι δυο κόρες του Αλ. Αλαβάνου προτίμησαν τα βρετανικά πανεπιστήμια για να σπουδάσουν Κοινωνική Ανθρωπολογία και Καλές Τέχνες.