Ιδιωτικά ή δημόσια ΑΕΙ σε αναζήτηση του αυτονόητου

Σχετικά με το ζήτημα της αλλαγής του χαρακτήρα της Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης οφείλω να ομολογήσω ότι δεν έχω καταλήξει σε κάποιο τελεσίδικο συμπέρασμα. Τόσο η άποψη της ιδιωτικοποίησης, όσο κι εκείνη της διατήρησης του υπάρχοντος χαρακτήρα έχουν τα επιχειρήματα τους. Δεν είναι εύκολο νομίζω για οποιονδήποτε να τοποθετηθεί απόλυτα πάνω στο θέμα και να μην κινδυνεύει να κάνει λάθος σε κάποιες εκτιμήσεις. Άλλωστε δεν μπορούμε να γνωρίζουμε όλες τις παραμέτρους καθώς πολλά ζητήματα σχετικά με τον χαρακτήρα της προτεινόμενης μορφής της ιδιωτικής – μη κρατικής σωστότερα – πανεπιστημιακής εκπαίδευσης είναι ακόμα ρευστά και πολλές προτάσεις δεν έχουν παρουσιαστεί σε ολοκληρωμένη μορφή.

Με βάση αυτά τα δεδομένα μου προκάλεσε μεγάλη εντύπωση το γεγονός ότι μέσα από δημοσκοπήσεις και άλλες έρευνες της κοινής γνώμης διαμορφώνονται απόψεις και προβάλλονται θέσεις συχνά αφοριστικές και απόλυτες υπέρ ή κατά του δημόσιου ή του μη κρατικού χαρακτήρα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Το χειρότερο είναι μάλιστα ότι οι έρευνες αυτές δημοσιεύονται αβασάνιστα, διαμορφώνουν την άποψη του κοινού, και την αναπαράγουν χωρίς κανένα ρίσκο για όσους τις επεξεργάζονται και τις χρησιμοποιούν. Το αντίθετο μάλιστα το κέρδος από την διαμόρφωση και τη διαχείριση της κοινής γνώμης είναι τεράστιο και ανεξέλεγκτο.

Σε πρόσφατη δημοσκόπηση αναφέρεται ότι το 60% των ερωτηθέντων, σε μια τηλεφωνική έρευνα τα στοιχεία της οποίας δεν αμφισβητώ σε καμία περίπτωση, τάχθηκε υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Αν και η ανάγνωση της έρευνας έχει πολλές παραμέτρους δέχομαι την ερμηνεία που δίνεται από τους ανθρώπους που παρουσιάζουν τα στοιχεία της. Με βάση λοιπόν αυτά τα στοιχεία οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες θα εμπιστεύονταν ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο. Γνωρίζουν όμως οι ερωτηθέντες ποια θα είναι η μορφή του; Γνωρίζουν ποια είναι η προσφορά και ο χαρακτήρας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων; Γνωρίζουν με ποια δεδομένα γίνεται η χρηματοδότησή τους; Γνωρίζουν σε ποιο ποσοστό οι έρευνες που θα διαπραγματευτούν τα ιδρύματα αυτά θα είναι ελεγχόμενες και από ποιους φορείς; Γνωρίζουν ότι η γνώση που προκύπτει από την επιστημονική έρευνα είναι το ακριβότερο και το ποιο ισχυρό όπλο στα χέρια των κρατούντων;

Με αυτά τα δεδομένα νομίζω ότι οι απαντήσεις θα ήταν πολύ διαφορετικές. Από την άλλη μεριά οι ερωτηθέντες γνωρίζουν την πραγματική διάσταση του προβλήματος ή απλά απαντούν σε ένα ζήτημα μείζονος σημασίας με την ίδια ευκολία που θα απαντούσαν σε μια ερώτηση του σερβιτόρου σε ένα εστιατόριο για το αν προτιμούν στήθος ή μπούτι;

Θα πρέπει νομίζω να είμαστε πιο προσεκτικοί και ίσως κάποτε θα πρέπει να γίνουμε σκεπτόμενοι άνθρωποι γιατί δεν μας αξίζει να αγόμαστε και να φερόμαστε από τις επιδιώξεις του κάθε ενός που η τύχη το φέρε να έχει δημόσιο βήμα και να θεωρεί ότι μπορεί να εκφέρει άποψη επί παντός του επιστητού. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ίδιοι δημοσιογραφικοί και επιχειρηματικοί εγκέφαλοι πρωτοστάτησαν σε διάφορες άλλες παρεμβάσεις στο σύστημα της εκπαίδευσης. Τα αποτελέσματα, αμφίβολης αξίας και σπουδαιότητας με αποκορύφωμα τις εξετάσεις του ΑΣΕΠ. Οι ίδιοι παράγοντες πριν από κάποια χρόνια με κάθε τρόπο και με κάθε αφορμή καταδίκαζαν στις στήλες τους το αναξιοκρατικό σύστημα της πρόσληψης εκπαιδευτικών από την επετηρίδα. Αντί να αυξηθεί ο αριθμός των προσλήψεων, όπως θα ήταν το πιο λογικό, αντί να υποστηριχθεί μια ριζική αναδιοργάνωση των σχολείων της μέσης εκπαίδευσης με επιμήκυνση του ωραρίου λειτουργίας τους με σκοπό να γίνουν ολοήμερα και να λυθεί το πρόβλημα της όποιας καθυστέρησης στις προσλήψεις, αντί να γίνει μια σοβαρή μελέτη για την επιλογή προσωπικού στα σχολεία, καθιερώθηκε ο διαγωνισμός του ΑΣΕΠ. Θα ήθελα πολύ να ακούσω τώρα τι λένε οι «σοφοί» διαμορφωτές της κοινής γνώμης, όταν αντί της μιας επετηρίδας διαμορφώθηκαν πέντε, όταν αντί να λυθεί το πρόβλημα των προσλήψεων και να αναβαθμιστεί το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών, επιτέλους διαπίστωσαν ότι το πρόβλημα για την κακή ποιότητα της εκπαίδευσης φταίνε και οι συχνές και αλλοπρόσαλλες και απρογραμμάτιστες αλλαγές. Φυσικά πάντα κατά την άποψή τους για όλα αυτά φταίνε οι πολιτικές επιλογές και το προσωπικό που τις εφαρμόζει. Να καταργήσουμε λοιπόν τα δημόσια σχολεία μήπως και έτσι τα παιδιά μάθουν καλύτερα να παπαγαλίζουν την τυποποιημένη και ανούσια ύλη της φροντιστηριακής εκπαίδευσης. Ποια παιδεία; Ποια αγωγή; Ποια μόρφωση; Αυτά είναι ψιλά γράμματα, να μάθουμε στα παιδιά μας τα βασικά, αυτά που θα τους κάνουν καλούς και πειθαρχημένους πελάτες, ακροατές και τηλεθεατές, αδύναμους και κατευθυνόμενους πολίτες που θα ανταποκρίνονται θετικά στις εκάστοτε επιλογές τους προσθέτοντας νούμερα στις εκπομπές τους και μηδενικά στις αμοιβές τους.

Οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης προστατευμένοι και ασφαλείς κρίνουν χωρίς να κρίνονται από κανένα παρά μόνο από το κοινό που οι ίδιοι διαμορφώνουν και καθοδηγούν. Ο πολιτικός κόσμος εγκλωβισμένος στο παιχνίδι τους συχνά ακολουθεί το δικό τους παιχνίδι αλλά ο πολιτικός ελέγχεται κρίνεται και αποδοκιμάζεται ή επιδοκιμάζεται για τις επιλογές του. Ο πολίτης κάνει από τη δική του πλευρά τις δικές του επιλογές και με τη σειρά του πληρώνει τα λάθη του. Ο διαμορφωτής της κοινής γνώμης σε ποια περίπτωση κρίνεται; Αφού έχει κάνει τεράστια ζημιά και αφού έχει διαμορφώσει μια κατάσταση θα περιοριστεί για κάποιο χρονικό διάστημα και μετά αλλάζοντας μέσο θα συνεχίσει το «έργο» του. Ένα έργο διαμορφωμένο πολλές φορές από την άγνοια και την εύκολη και αδάπανη κριτική σε βάρος κάθε έννοιας και αξίας.

Ίσως να ακούγονται ισοπεδωτικά και αφοριστικά όλα αυτά, θα μπορούσε κάλλιστα κάποιος να πει ότι και πάλι ο πολίτης έχει και νου και κρίση και την ικανότητα όλα αυτά να τα κατανοεί, ακόμα θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η δημοσιογραφία είναι ένα λειτούργημα που επιτρέπει στον πολίτη να ελέγχει την εξουσία και ότι αυτή σε τελική ανάλυση είναι η δημοκρατία. Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι όλα αυτά σε τελική ανάλυση είναι αυτονόητα, αλλά ίσως αυτό να είναι και το ζητούμενο της σημερινής εποχής η αναζήτηση του αυτονόητου.

Μανώλης Ζ. Ορφανουδάκης

Φιλόλογος – Ιστορικός Βυζαντινολόγος  Mhs