Ρίχνουν ευθύνες και στα κόμματα οι νέοι για τα ΑΕΙ
 Τι δείχνει πανελλαδική δημοσκόπηση

Απαξιωμένα στη συνείδηση των Ελλήνων γονέων, των φοιτητών, αλλά και των επιχειρηματιών είναι τα ελληνικά πανεπιστήμια, σύμφωνα με έρευνα της MRB για το Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ). Οι τέσσερις στους δέκα αποφοίτους θεωρούν ως το σημαντικότερο πρόβλημα των ιδρυμάτων την κομματικοποίηση και τον στρεβλό τρόπο λειτουργίας των φοιτητικών παρατάξεων. Ελληνες πολίτες και εκπρόσωποι επιχειρήσεων θεωρούν ότι τα μεγάλα προβλήματα των δημόσιων πανεπιστημίων είναι οι ελλείψεις σε υλικοτεχνικές υποδομές και η ελλιπής χρηματοδότηση. Τα δύο αυτά προβλήματα τα διογκώνει ο μεγάλος αριθμός των εισακτέων φοιτητών.

 Διχάζουν τους Ελληνες τα μη κρατικά ΑΕΙ
 Υπέρ της ίδρυσής τους οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων και οι απόφοιτοι, κατά οι φοιτητές και οι γονείς με παιδιά στο λύκειο

Του Αποστολου Λακασα

Η ελληνική κοινωνία είναι διχασμένη για την ίδρυση μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων με δίδακτρα. Σε έρευνα του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), το 38,7% των πολιτών διαφωνεί με την προοπτική των μη κρατικών ιδρυμάτων, ενώ το 34% συμφωνεί. Οι υπόλοιποι δεν έχουν άποψη. Ομως, κάθε πληθυσμιακή ομάδα απαντά διαφορετικά. Το 60% των εκπροσώπων των επιχειρήσεων δήλωσαν υπέρ των μη κρατικών, αίροντας ουσιαστικά την ψήφο εμπιστοσύνης τους στη δημόσια εκπαίδευση. Εντυπωσιακό είναι ότι την ίδια άποψη έχουν και οι απόφοιτοι των δημόσιων πανεπιστημίων (το 46,8% συμφωνεί με τα μη κρατικά - το 40,9% διαφωνεί). Αντίθετα, οι γονείς με παιδιά στο λύκειο είναι αρνητικοί στα μη κρατικά (41% έναντι 28,4%), ίσως επειδή ήδη σηκώνουν το τεράστιο οικονομικό βάρος των φροντιστηρίων και αρνούνται να συνεχίσουν έτσι στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μικρό προβάδισμα έχει το «όχι στα μη κρατικά» απέναντι στο «ναι», ανάμεσα στους φοιτητές σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Το «όχι» συγκεντρώνει το 41,9% των απόψεων, έστω κι αν προβάλλεται από μερίδα της πανεπιστημιακής κοινότητας ως ηχηρή πλειοψηφία. Αντίθετα, το 39,4% φοιτητών ΑΕΙ και ΤΕΙ «ψηφίζουν» υπέρ των μη κρατικών πανεπιστημίων.

Το σίγουρο είναι ότι όλοι οι Ελληνες θέλουν ένα καλό δημόσιο πανεπιστήμιο, που να καλλιεργεί τη μόρφωση, αλλά και να δίνει τις απαραίτητες διεξιότητες στους πτυχιούχους για να αντιμετωπίσουν τη δύσκολη αγορά εργασίας. Πράγμα το οποίο δεν επιτυγχάνει το απαξιωμένο στη συνείδησή τους ελληνικό πανεπιστήμιο. Για τον στόχο αυτό προέχει η επίλυση των οξύτατων προβλημάτων των ιδρυμάτων σε συνδυασμό με τις μεταρρυθμίσεις που θα φέρουν νέο αέρα στα ελληνικά ιδρύματα, βοηθώντας τα να προσεγγίσουν τα ευρωπαϊκά ιδρύματα, των οποίων υπολείπονται.

Τα σημαντικότερα προβλήματα των δημόσιων πανεπιστημίων (όπως αξιολογούνται από πολίτες, εκπροσώπους και αποφοίτους των ετών 2000-2005) είναι οι ελλείψεις σε υλικοτεχνικές υποδομές, οι οποίες σχετίζονται και με την ελλιπή χρηματοδότησή τους από το κράτος (δεύτερο σημαντικότερο πρόβλημα). Τα δύο αυτά προβλήματα διογκώνει και ο μεγάλος αριθμός των εισακτέων φοιτητών (τρίτος παράγοντας στην αξιολογική σειρά παθογένειας), ενώ εντυπωσιακό είναι ότι οι τέσσερις στους 10 αποφοίτους (ακριβές ποσοστό 37,9%) θεωρούν ως σημαντικό πρόβλημα των ιδρυμάτων την κομματικοποίηση και τον στρεβλό τρόπο λειτουργίας των φοιτητικών παρατάξεων. Στον αντίποδα, λιγότεροι από δύο στους δέκα αξιολόγησαν ως σημαντικό πρόβλημα των ιδρυμάτων τις χαμηλές αμοιβές των πανεπιστημιακών.

Προτιμούν πτυχιούχους από ξένα πανεπιστήμια

Περισσότερες πόρτες στη δύσκολη ελληνική αγορά εργασίας ανοίγουν τα ευρωπαϊκά και τα αμερικανικά πτυχία. Αυτό προκύπτει από τις απαντήσεις των επιχειρηματιών που συμμετείχαν στην έρευνα του ΕΛΙΑΜΕΠ. Το 78,2% των επιχειρηματιών απάντησε ότι οι προπτυχιακοί τίτλοι των αμερικανικών και ευρωπαϊκών πανεπιστημίων είναι πολύ ή αρκετά καταξιωμένοι στην ελληνική αγορά εργασίας, ενώ για τα ελληνικά πτυχία την ίδια άποψη έχει το 63,7%. Αντίστοιχη εικόνα προκύπτει και για τα μεταπτυχιακά προγράμματα, καθώς το 81,9% των επιχειρηματιών θεωρεί ότι τα ευρωπαϊκά και τα αμερικανικά master’s είναι απόλυτα καταξιωμένα στην αγορά εργασίας, σε αντίθεση με το 69,1% των επιχειρηματιών που έχει την ίδια άποψη για τα ελληνικά προγράμματα.

Η εκτίμηση υπέρ των ξένων ιδρυμάτων, άλλωστε, διατρέχει όλη την κοινωνία. Οι περισσότεροι Ελληνες πιστεύουν ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν προετοιμάζουν σωστά τους φοιτητές για την αγορά εργασίας, τουλάχιστον σε σύγκριση με τα ξένα. Συγκεκριμένα, από τις απαντήσεις των 2.000 ατόμων της έρευνας, το 50,5% απάντησε ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι χειρότερα (πολύ ή έστω λίγο) από τα ιδρύματα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το 4% ανέφερε ότι είναι εξίσου κακά και το 16,7% εξίσου καλά. Αντίθετα, μόλις το 6,4% των ερωτηθέντων απάντησε ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια προετοιμάζουν τους φοιτητές τους για την αγορά εργασίας καλύτερα από τα ιδρύματα της Ε.Ε.

Ποια έχουν ζήτηση

Σύμφωνα με τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων, τη μεγαλύτερη ζήτηση στην αγορά εργασίας έχουν οι απόφοιτοι του ΕΜΠ (78,2%), του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (65,5%), του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (54,5%) και του Πανεπιστημίου Αθηνών (47,3%). Στον αντίποδα βρίσκονται τα περιφερειακά ιδρύματα της Θράκης και του Αιγαίου (1,8%) και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (5,5%).

Εκπρόσωποι των επιχειρήσεων και απόφοιτοι συμφωνούν ότι οι πιο χρήσιμες δεξιότητες για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας είναι η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών (το 38,9% των αποφοίτων και το 34,5% των εργοδοτών θεωρούν ότι είναι το σημαντικότερο προσόν), η πρακτική άσκηση στο αντικείμενο σπουδών (32,9% των αποφοίτων και 34,5% των εργοδοτών) και η γνώση ξένων γλωσσών (22,6% των αποφοίτων και 23,6% των εργοδοτών).

Η αγορά θέλει πρωτοβουλίες

Οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων που έχουν αναλάβει το δύσκολο έργο της επιλογής των νέων υπαλλήλων δείχνουν να περιμένουν νέους με δυναμισμό και πρωτοβουλίες. Σχεδόν ο ένας στους δύο (49,1%) παρατήρησε ότι οι απόφοιτοι πάσχουν από έλλειψη οργανωτικών ικανοτήτων, ενώ εντυπωσιακό είναι ότι το 34,5% δήλωσε πως οι απόφοιτοι που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας δεν δείχνουν καμία διάθεση να πάρουν πρωτοβουλίες. Πρόβλημα είναι για το 30,9% των εκπροσώπων επιχειρήσεων ότι οι απόφοιτοι εργάζονται σε μία δουλειά με όνειρο να μεταπηδήσουν σε κάποια άλλη εταιρεία σε σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ σχετικό είναι ότι το 27,3% διαπίστωσε στους απόφοιτους έλλειψη αφοσίωσης.

Σχεδόν ο ένας στους τέσσερις εκπροσώπους των επιχειρήσεων (ακριβές ποσοστό 23,6%) δήλωσε ότι οι νέοι απόφοιτοι έχουν άγνοια της ειδικότητας του πτυχίου τους! Από τους πτυχιούχους που αποφοίτησαν από το 2000 έως το 2005 το 59,5% τώρα εργάζεται, το 18,3% αναζητά εργασία, το 11% βρίσκεται σε πρόγραμμα εκπαίδευσης. Απ’ όσους δεν εργάζονται, το 54,8% ψάχνει για δουλειά τουλάχιστον επί ένα χρόνο, καταδεικνύοντας πόσο έχουν δυσκολέψει οι συνθήκες στην αγορά εργασίας για τους αποφοίτους πανεπιστημίων.

Γνωμη

Ζήτημα πρώτον...

Του Θανου Οικονομοπουλου

«Αμα μπεις στο πανεπιστήμιο, κάποια στιγμή θα βγεις...», η πεποίθηση της πλειοψηφίας όχι μόνο των ίδιων των φοιτητών, μα και της ίδιας της κοινωνίας... Η παραδοχή, από μόνη της, απαξιώνει το πανεπιστήμιο, το πτυχίο του, τον επιστήμονα που θα «βγει» από αυτό, τον ειδικευμένο «παραγωγό» στη δύσκολη και όλο και ανταγωνιστικότερη «αγορά», υπό την ευρεία έννοιά της...

Οσο καχύποπτος και αν είναι κανείς με τις έρευνες και τις δημοσκοπήσεις, στο συγκεκριμένο και επίκαιρο ζήτημα της πανεπιστημιακής παιδείας στην Ελλάδα δεν χρειάζεται να αντλήσει κανείς στοιχεία από τέτοιες «πηγές»: κοινή η διαπίστωση κάθε οικογένειας, κάθε φοιτητή (μετά τα πρώτα «χρόνια αθωότητας» και ανεμελιάς...), κάθε πανεπιστημιακού απαλλαγμένου, έστω προς στιγμήν, από συντεχνιακές και κοιμματικές εξαρτήσεις, πως η ανώτατη παιδεία στη χώρα έχει «στομώσει». Και οφείλει να εκσυγχρονισθεί, να πάψει να «βολεύεται» πίσω από φοβικά και συντηρητικά (έστω και καλυπτόμενα κάτω από «αριστερούς» μανδύες) σύνδρομα, να τολμήσει να συγκρουσθεί με τις οπισθέλκουσες που τη χαρακτηρίζουν, να διεκδικήσει το μέλλον της – και το μέλλον του τόπου!

Tο ζήτημα δεν είναι να συμφωνήσουμε ή να διαφωνήσουμε στα επιμέρους αν «τούτη» ή «κάποια άλλη» μεταρρύθμιση είναι η καλύτερη· είναι να δεχθούμε ως κοινωνία, κατ’ αρχήν, δημόσια και υπεύθυνα αυτό που κουβεντιάζουμε «μεταξύ μας»: πως η σημερινή πανεπιστημιακή παιδεία μας είναι ελλιπής, ανεπαρκής, αναποτελεσματική, ξεπερασμένη. Kαταδικάζει τη χώρα στην υπανάπτυξη και το περιθώριο. Aν λευτερωθούμε από τα πάσης φύσεως σύνδρομα και τα συντηρητικά «κεκτημένα» μας, θα βρεθούν και οι υπεύθυνοι που θα τολμήσουν τις αναγκαίες τομές...

Μεταρρυθμίσεις εδώ και τώρα ζητούν Ελληνες καθηγητές του εξωτερικού

«Οσοι Ελληνες σπουδάσαμε στα πανεπιστήμια της χώρας μας και ζούμε πια στο εξωτερικό νιώθουμε έντονα την πτώση και την υποβάθμισή τους». Η δήλωση στην «Κ» του κ. Σπύρου Αρταβάνη - Τσάκωνα, καθηγητή Μοριακής Βιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ και διδάσκοντα στο College de France στο Παρίσι, καταδεικνύει το αίσθημα των διακεκριμένων πανεπιστημιακών, οι οποίοι, από το βήμα διημερίδας που οργανώθηκε την περασμένη εβδομάδα -αλλά και ενώπιον της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής- απηύθηναν έκκληση για μεταρρυθμίσεις στα πανεπιστήμια και τάχιστα!

«Συζητάμε προβλήματα που θα έπρεπε να έχουν λυθεί εδώ και καιρό. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση βρίσκεται σε ένα επίπεδο από το οποίο πρέπει να φύγουμε γρήγορα. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να καθυστερούμε» προσθέτει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας των ΗΠΑ κ. Λουκάς Καλησπέρης.

«Θα καταστραφεί»

Δραματικότερη όλων είναι η έκκληση του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Τέξας κ. Δημήτρη Νανόπουλου, ο οποίος μιλώντας στους βουλευτές, μέλη της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου, είπε: «Σας ικετεύω, αν δεν κάνετε κάτι, πολύ γρήγορα η παιδεία θα καταστραφεί. Δεν πρέπει να γίνει το ζήτημα της παιδείας πεδίο αντιπαράθεσης, αλλά πεδίο κομματικής σύγκλισης».

Τι πρότειναν οι διακεκριμένοι πανεπιστημιακοί; Τα αυτονόητα. Αξιολόγηση στα πανεπιστήμια, καλύτερη οργάνωσή τους, χρηματοδότηση της αριστείας. «Πώς είναι δυνατόν να απουσιάζουν οι καθηγητές από τα ιδρύματα; Σε ορισμένες ειδικότητες υπάρχουν διδάσκοντες που αφιερώνουν ελάχιστες ώρες στο πανεπιστήμιο. Αυτό είναι αδιανόητο στο εξωτερικό. Και να τονίσω ότι δεν είμαι αντίθετος στην καριέρα ενός επιστήμονα. Ομως, υπάρχει ένα όριο, το οποίο πλέον έχει εξευτελισθεί» παρατήρησε ο κ. Αρταβάνης-Τσάκωνας.

Συγκεκριμένα, εστίασαν στους ακόλουθους τομείς, όπου θα πρέπει να γίνουν οι αλλαγές:

- Στην αδιατάρακτη λειτουργία του πανεπιστημίου. Η πρόταση παραπέμπει ευθέως στην αλλαγή του πλαισίου προστασίας του πανεπιστημιακού ασύλου. Οι ίδιοι σημειώνουν ότι στο εξωτερικό η προστασία του πανεπιστημίου (ανθρώπων και υλικοτεχνικής υποδομής) εξασφαλίζεται από ειδικό προσωπικό του πανεπιστημίου ή από ειδικές αρχές.

- Στην εκλογή των πανεπιστημιακών αρχών, με συμμετοχή στις επιτροπές αξιολόγησης και εξωτερικών κριτών. «Αλλιώς ο νεποτισμός και η ολιγοκρατία θα διαιωνίζεται», όπως είπαν.

- Για το διδακτικό προσωπικό οι πανεπιστημιακοί προτείνουν να ενισχύεται η αριστεία, να ανανεώνεται το προσωπικό, να υπάρχουν εξωτερικοί κριτές (και από ιδρύματα του εξωτερικού) για την εκλογή ή την εξέλιξη των διδασκόντων, να δημιουργηθούν θεσμοί για την προσέλκυση επισκεπτών καθηγητών.

- Στο τομέα της χρηματοδότησης προτείνεται να συνδέεται με τη θετική αξιολόγηση των μονάδων.

- Τέλος, οι επιφανείς πανεπιστημιακοί προτείνουν να ενισχυθεί η ακαδημαϊκή αυτοτέλεια των ιδρυμάτων (να αποφασίζουν για ζητήματα όπως ο αριθμός των εισακτέων, τα κριτήρια εισαγωγής, η διδασκαλία, η έρευνα).