ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΣΧΟΣ, βοηθός Συνήγορος του Πολίτη, υπεύθυνος για τα δικαιώματα των παιδιών

«Η νέα γενιά έχει δύναμη. Δεν είναι χαμένη γενιά, αλλά ελπιδοφόρα. Τα παιδιά των φαστ-φουντ και των κινητών έχουν αξίες», τονίζει ο βοηθός Συνήγορος του Πολίτη, υπεύθυνος για τα δικαιώματα των παιδιών, Γιώργος Μόσχος.

Επισημαίνει πως επαφή και επικοινωνία λείπουν σήμερα από τις σχέσεις των παιδιών με γονείς, σχολείο και περιβάλλον.

Πιστεύει πως η εκπαίδευση πρέπει να αποκτήσει περιθώρια διαλόγου και το σχολείο να γίνει πιο επικοινωνιακό και ανθρώπινο.

- Συμφωνείτε με κάποιους που λένε ότι η νέα γενιά είναι «χαμένη»;

«Αλίμονο αν η κοινωνία δεν δίνει εμπιστοσύνη και προοπτική στη νεολαία της. Αυτή η συζήτηση για τη χαμένη καινούργια γενιά, χωρίς αύριο, απέχει πολύ από τη δική μου γνώμη. Μπορεί να είμαι 50 χρόνων και να εκπροσωπώ μια προηγούμενη γενιά, ωστόσο έχω υποχρέωση να δώσω τόπο και χώρο σε κάθε τι θετικό που υπάρχει σ' αυτή τη γενιά. Συναντώ πάρα πολύ συχνά αυτή τη θετική προοπτική. Τα παιδιά έχουν ένα αίτημα για ζωή στο σήμερα και όχι στο αύριο, το οποίο αν μπορέσουμε εμείς οι ενήλικοι να το ακούσουμε έχουμε πολύ περισσότερες ελπίδες να κάνουμε καλύτερα πράγματα για τα παιδιά μας».

- Τελευταία και με αφορμή κάποια περιστατικά γράφονται και λέγονται διάφορα για τη συμπεριφορά των εφήβων. Τι λέτε;

«Δυστυχώς, τα παιδιά γίνονται εύκολα θέαμα. Μεγεθύνονται κάποια λάθη, κάποιες κακές περιπτώσεις και παρουσιάζονται σαν να είναι αυτή η κυρίαρχη εικόνα ανάμεσα στη νεολαία. Για παράδειγμα, οι μολότοφ που έπεσαν στα σχολεία των καταλήψεων ήταν ελάχιστες. Επαιξε όμως και συζητήθηκε πολύ ανάμεσα στα παιδιά, λες και αυτό να ήταν η κυρίαρχη συμπεριφορά. Δηλαδή ξαφνικά βγαίνει ένα πρότυπο παιδιού, αυτός που βίασε στην Αμάρυνθο ή αυτός που έβαλε βόμβα στην κατάληψη, ενώ γνωρίζουμε ότι αυτή δεν είναι η κυρίαρχη συμπεριφορά».

- Οι έφηβοι επηρεάζονται από τέτοιου είδους πρότυπα;

«Τα παιδιά και κυρίως οι έφηβοι για να διακριθούν από τους ενηλίκους, που το χρειάζονται, θέλουν να έχουν δική τους ταυτότητα, να διαφέρουν. Ψάχνουν πρότυπα για να τα αντιγράψουν. Αυτό γινόταν πάντα. Το καινούργιο είναι ότι σήμερα πιο εύκολα λανσάρονται πρότυπα που έχουν μέσα βία, συγκρούσεις και ακραίες μορφές παραβιάσεων από εφήβους».

- Φαντάζομαι ότι σε όλο αυτό που μας περιγράφετε παίζει και κάποιο ρόλο η τηλεόραση.

«Φυσικά. Εντονα περιστατικά βίας ή αποκλίνουσας συμπεριφοράς εφήβων προβάλλονται μέσα από αυτή ως κυρίαρχο στοιχείο της κοινωνίας μας, ενώ δεν είναι έτσι. Η βία μπορεί να αποτελεί βασικό στοιχείο της κοινωνίας μας, όχι όμως με τέτοιες βίαιες και ακραίες συμπεριφορές που βλέπουμε, οι οποίες σκοπό έχουν να προκαλέσουν σοκ, πανικό και ο κόσμος να κρεμαστεί πίσω από ένα καταναλωτικό προϊόν που είναι η εικόνα και το κανάλι».

-Γιατί συμβαίνουν όλα αυτά κύριε Μόσχο;

«Πρώτον επειδή αυτό πουλάει σαν εικόνα και δεύτερον επειδή κάνει τον μέσο θεατή βλέποντας αυτό το φοβερό και απεχθές να ξαλαφρώνει σε σχέση με τις ευθύνες του, λέγοντας ότι εκεί είναι τα χειρότερα. Είναι η κατανάλωση εικόνας, αδρεναλίνης, συναισθημάτων μπροστά σε μια διαδικασία που δεν αφορά τη ζωή όλων των ανθρώπων. Δυστυχώς, με την υπερβολή και την έντονη έμφαση πάνω σε κάποιες συμπεριφορές, ξεχνά ο κόσμος την ευθύνη του στην καθημερινότητα, στα παιδιά του, στους μαθητές του, απέναντι στους ανηλίκους».

- Θα μπορούσατε να μας κάνατε μια σύγκριση των εφήβων του 2006 με τα παιδιά της δεκαετίας του '90;

«Σήμερα έχει μπει περισσότερη τεχνολογία στη ζωή των παιδιών, περισσότερη βία, πιο μικρά ερεθίσματα διαδεχόμενα γρήγορα το ένα το άλλο, και όσο περνάει ο καιρός περιορίζεται η άνεση χρόνου τους. Τα παιδιά πυρπολούνται από ταχύτητα και δέχονται άπειρες πληροφορίες. Η πίεση και το άγχος του χρόνου εκφράζεται από αυτά πάρα πολύ έντονα. Τους προκαλεί θαυμασμό όταν δουν έναν ενήλικο να ξεφεύγει από το χρόνο του και το πρόγραμμά του και χαλαρώνουν δίνοντας έμφαση στην επικοινωνία και στο διάλογο».

- Ποιο πιστεύετε ότι είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα των σημερινών εφήβων;

«Η επικοινωνία. Είναι το νούμερο ένα και για το σχολείο και για το σπίτι. Σημαντικό είναι επίσης να νιώσουν ότι ο ενήλικος είναι ένα πρόσωπο που νοιάζεται γι' αυτούς. Τα παιδιά, ιδίως στο Γυμνάσιο, έχουν ακόμη αιτήματα, για σχέσεις, για επικοινωνία, για χρόνο από τους ενηλίκους, για να μιλήσουν για τα ζόρια τους. Ομως νιώθουν ότι μπαίνουν σ' ένα σχολείο όπου δεν θα συζητήσουν, αλλά θα πρέπει να ενδιαφερθούν για τους βαθμούς, την τήρηση κανόνων κ.ά.».

- Δηλαδή, μας λέτε ότι η εκπαίδευση σήμερα δεν έχει περιθώρια διαλόγου;

«Το σχολείο δεν ασχολείται με το τι γίνεται στο παιδί, αλλά μόνο με τα μαθήματά του και άντε με κάποιους προβληματισμούς και ερωτήματα που θα θέσει θεωρητικά και όχι βιωματικά. Δυστυχώς, η εκπαίδευση δεν έχει περιθώρια διαλόγου και επεξεργασίας βιωμάτων. Λίγοι οι φωτισμένοι καθηγητές για να κουβεντιάσουν τα προβλήματά τους. Και λέω φωτισμένοι, γιατί το κάνουν μόνοι τους, κόντρα στις κατευθύνσεις του εκπαιδευτικού συστήματος. Αυτό προκύπτει και από την έρευνά σας. Τα παιδιά σάς απάντησαν ότι θέλουν τον καθηγητή "φίλο". Αυτό δείχνει ότι έχουν ανάγκη από επαφή, από επικοινωνία και όχι από το να τους βάζουν καλούς βαθμούς».

- Μιλάτε για ένα σχολείο πιο ανθρώπινο;

«Ναι, πιο επικοινωνιακό, πιο ανθρώπινο. Δικαίωμα του παιδιού είναι να θέλει να καταλάβεις ότι το καθένα είναι μια προσωπικότητα. Δεν είναι ένα μηδενικό μέσα σε μια μάζα. Πρέπει να σταματήσουμε να πιστεύουμε ότι βάζοντας στο παιδί περισσότερα μαθήματα θα λύσουμε και τα προβλήματά του. Να συνειδητοποιήσουμε ότι η βελτίωση της εκπαίδευσης πρέπει να συνδυαστεί με κοινωνική εκπαίδευση ώστε να ανακαλύψει ένα παιδί την ταυτότητά του, τι είναι, ποιος είναι. Ειδάλλως άλλοι έφηβοι θα οδηγηθούν σ' ένα δρόμο καλό και κάποιοι άλλοι θα αναπαραγάγουν βία και προβληματική συμπεριφορά».

- Και με τους γονείς τι γίνεται;

«Οι γονείς πρέπει είτε να εκπαιδεύονται από το σχολείο ως μαθητές, πριν ακόμα γίνουν γονείς, ή να γίνονται σεμινάρια γονέων. Τα παιδιά έχουν ενδιαφέρουσες προτάσεις, όπως αυτές που λένε ότι θα μπορούσαν να γίνουν σεμινάρια σε χώρους εργασίας ή θα μπορούσε η τηλεόραση να δεσμεύσει κάποιες ώρες για εκπαιδευτικά προγράμματα. Ανάμεσα στα αιτήματά τους είναι η τηλεόραση ν' αποκτήσει και εκπαιδευτικό ρόλο πέρα από καταναλωτικό».

- Η τηλεόραση πιστεύετε ότι επηρεάζει αρνητικά τα παιδιά;

«Υπάρχουν κομμάτια της τηλεόρασης τα οποία κάνουν κακό στα παιδιά. Η ψυχαγωγία πρέπει και μπορεί να βελτιωθεί, αλλά εν πάση περιπτώσει μπορεί να υπάρχει. Οι ψυχαγωγικές εκπομπές έχουν λιγότερο βλαπτικό χαρακτήρα από τις ενημερωτικές, γιατί είναι αστείες, χαλαρωτικές και καλύπτουν την ανάγκη των παιδιών για ψυχαγωγία. Η ενημέρωση όμως πολλές φορές είναι διαστρεβλωτική, προβάλλει συμπεριφορές ή πρότυπα που δεν είναι αληθινά, αλλά μέρος της αλήθειας. Αυτή η διαστρεβλωτική λειτουργία με προβληματίζει και καλώ γονείς, καθηγητές και σχολείο να δημιουργήσουν συστήματα προστασίας για τα παιδιά, και να τα ενημερώνουν ώστε να μην πέφτουν θύματα αυτών που προβάλλονται».

- Είστε αισιόδοξος για τη νέα γενιά;

«Πολύ αισιόδοξος, όχι με τη λογική όμως ότι είμαι ευχαριστημένος. Αισιόδοξος όχι αναγκαστικά για τα καλά πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας, αλλά επειδή έχω συναντήσει κομμάτια της νέας γενιάς, που είναι εξαιρετικά όμορφα και χρήσιμα και μπορούν να μας δώσουν πολλά πράγματα. Είμαι δυσαρεστημένος με το τι κάνουμε σαν κοινωνία, αλλά αισιόδοξος γιατί δεν χάσαμε την επαφή με τη νέα γενιά».

- Δεν τη χάσαμε;

«Οχι. Αν κάνουμε σύγκριση της χώρας μας με τη Μ. Βρετανία, θα δούμε ότι τα παιδιά εδώ έχουν περισσότερες αξίες και πολύ περισσότερη προσδοκία ζωής. Στη Μ. Βρετανία φανταστείτε ότι υπάρχουν παιδιά που δεν περιμένουν ένα αύριο, αλλά έχουν μπροστά τους μόνο μίσος και άρνηση».