Επιλογή στελεχών εκπ/σης: άριστα στα λόγια, κάτω απ’ τη βάση στα έργα.

του Δ. Νικηφόρου, αν. αιρετού ΚΥΣΔΕ

Ο νέος νόμος για την επιλογή των στελεχών της εκπαίδευσης (Ν. 3467/06), που ψηφίστηκε πριν από τρεις μήνες περίπου, αποτελεί άλλη μια απόδειξη του ότι οι μεγαλόστομες διακηρύξεις των κυβερνώντων δε μετουσιώνονται σε πράξεις. Ας θυμηθούμε τις προεκλογικές υποσχέσεις του κόμματος της ΝΔ και τις μετεκλογικές δεσμεύσεις της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΠΘ σχετικά με το θέμα αυτό.

ΤΑ ΛΟΓΙΑ…

«Οι παραπάνω δυσλειτουργίες θα αντιμετωπιστούν με την καθιέρωση αξιοκρατικών κριτηρίων επιλογής των στελεχών της εκπαίδευσης, την κατάργηση της θητείας και την καθιέρωση της μονιμότητας των στελεχών της εκπαίδευσης στους βαθμούς που προβλέπονται (όπως αυτό ισχύει στις περισσότερες χώρες της Eυρωπαϊκής Ένωσης), παροχή αρμοδιοτήτων και κινήτρων (αποδοχές, ειδικό ωράριο κ.λπ.) για την επιδίωξη κατάληψης θέσης στελέχους της εκπαίδευσης από τους αξιότερους […]. Η βαθμολογική αποτίμηση της συνέντευξης δεν θα υπερβαίνει - σε σχέση με τα υπόλοιπα κριτήρια επιλογής- το 20% σε 100βάθμια κλίμακα (Από το κυβερνητικό πρόγραμμα της Ν.Δ). 

«Μιλάμε για διευθυντές εκπαίδευσης και προϊσταμένους γραφείων, όπου με βάση συγκεκριμένα κριτήρια θα μπουν προσωρινοί, μέχρι τις 31 Αυγούστου της επομένης χρονιάς και στο διάστημα αυτό θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση με όλα τα κριτήρια που θα το συζητήσουμε, για το πώς θα γίνουν μόνιμοι διευθυντές. Είχαμε φαινόμενα τα οποία ήταν δυσάρεστα στο παρελθόν. Όπως σας είπα, η ΟΛΜΕ και η ΔΟΕ είχαν καταγγείλει τις επιλογές και μάλιστα είχαν χαρακτηρίσει άκυρη την επιλογή αυτή. Τώρα θα συζητήσουμε με όλους για το πώς θα είναι στελέχη αξιοκρατικά επιλεγμένα, ανεξάρτητα από κομματικές τοποθετήσεις (Υπουργός Παιδείας 28-7-04).

Κοντολογίς μας υποσχέθηκαν πολλά: αξιοκρατικά κριτήρια επιλογής, μικρή συμμετοχή της συνέντευξης, μονιμότητα των στελεχών, αρμοδιότητες υψηλές αποδοχές, ειδικό ωράριο και … πολύ διάλογο. Όμως και εδώ τα λόγια δεν έγιναν έργα.

… ΤΑ ΕΡΓΑ

Τα χρονικά όρια που δεν τηρήθηκαν.

Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΠΘ διαβεβαίωνε με κάθε ευκαιρία και σε όλους τους τόνους ότι η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου θα γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η κ. υπουργός δεσμεύτηκε επανειλημμένα ότι μέχρι 31-8-05 θα έχουν τοποθετηθεί οι αξιοκρατικά επιλεγμένοι διευθυντές εκπαίδευσης και προϊστάμενοι γραφείων. Όμως σήμερα, ένα χρόνο μετά την ορισθείσα ημερομηνία, δεν έχει γίνει ούτε η προκήρυξη των θέσεων.

Έτσι οι διορισμένοι με συνοπτικές διαδικασίες «προσωρινοί» διευθυντές και προϊστάμενοι γραφείων διανύουν ήδη τον τρίτο χρόνο της θητείας τους. Παράλληλα τα σχολεία λειτουργούν με αναπληρωτές διευθυντές ή με αναπληρωτές των αναπληρωτών, ενώ οι σχολικοί σύμβουλοι όχι μόνο δεν αυξήθηκαν (έτσι μας είχαν υποσχεθεί) αλλά μειώνονται συνεχώς. 

Ο διάλογος που δεν έγινε.

Αποδείχτηκε για άλλη μια φορά ότι οι εκάστοτε κυβερνώντες εννοούν το διάλογο ως  συζήτηση με τον εαυτό τους ή, στην καλύτερη περίπτωση, διαπραγμάτευση με τα στελέχη της παράταξης τους. Και για το θέμα αυτό, όπως και για μια σειρά από σημαντικά ζητήματα, η πολιτική ηγεσία του ΥΠ.Ε.Π.Θ. επέρριψε τις σαφείς, τεκμηριωμένες και ολοκληρωμένες προτάσεις των συνδικαλιστικών μας οργάνων, δηλώνοντας απλώς ότι εμμένει στις αποφάσεις της.   

Τα «μη αξιοκρατικά» και τα «αξιοκρατικά» κριτήρια.

Στους πίνακες που υπάρχουν στο τέλος αυτού του κειμένου παρατίθενται τα κριτήρια επιλογής που προβλέπονται με το νέο νόμο για τα διοικητικά στελέχη ( δ/ντές εκπ/σης, προϊσταμένους γραφείων και δ/ντές σχολείων), καθώς και αυτά που ίσχυαν μέχρι σήμερα. 

Από τη συγκριτική παράθεση των κριτηρίων γίνεται φανερό ότι  δεν πρόκειται για βήμα προς τα εμπρός αλλά άλμα προς το παρελθόν. Αυτό βέβαια δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να εκληφθεί ως προσπάθεια υπεράσπισης ενός Π.Δ. που, όπως έχει αποδειχθεί στην πράξη, δε βοηθά στο να επιλεγούν οι καλύτεροι.

Η απόλυτη κυριαρχία της συνέντευξης.

Δεν απαιτείται ιδιαίτερη προσπάθεια για να διαπιστώσει κανείς ότι η διοικητική εμπειρία, η επιμόρφωση και η μετεκπαίδευση υποβαθμίζονται ενώ αποθεώνεται η διδακτική εμπειρία, προσόν που θα το έχει το σύνολο σχεδόν των υποψηφίων. Με την έννοια αυτή οι συμμετέχοντες στις διαδικασίες θα ξεκινούν από τον ίδιο πάνω κάτω αριθμό αξιολογικών μονάδων.

Ο ρόλος επομένως ρόλος της προφορικής συνέντευξης καθίσταται κυρίαρχος, περισσότερο από ποτέ, κι ας έδιναν όρκους περί του αντιθέτου. Πιο συγκεκριμένα οι μονάδες από τη συνέντευξη καλύπτουν το 36% περίπου του ανώτατου αριθμού αξιολογικών μονάδων (56) για τους δ/ντές σχολείων και το 33% για τους δ/ντές εκπ/σης και προϊστάμενους γραφείων (υπολογίζονται οι 4 μονάδες από τη γραπτή δοκιμασία ενώπιον διορισμένων από την υπουργό επιτροπών).

Αν ληφθεί δε υπόψη ότι ελάχιστοι υποψήφιοι προσεγγίζουν στην πράξη το ανώτατο όριο μονάδων από μετρήσιμα κριτήρια, είναι εύκολο να συμπεράνουμε ότι για τη συντριπτική πλειοψηφία των υποψηφίων τα μόρια της συνέντευξης θα υπερβαίνουν το 50% του συνολικού αριθμού των αξιολογικών μονάδων.

Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι αυτή τη φορά τα μέλη των (απολύτως ελεγχόμενων) συμβουλίων επιλογής δε θα είναι υποχρεωμένα να τεκμηριώσουν τη βαθμολογία τους, όπως π.χ. προβλεπόταν στο Π.Δ. 398/95.

Η φωτογραφία των … μονίμως προσωρινών.

Εκτός από αυτά ο νέος νόμος περιέχει, ως συνήθως, και κάποιες φωτογραφικές διατάξεις. Καταγράφουμε την πιο προκλητική. Σύμφωνα με το άρθρο του νέου νόμου οι υποψήφιοι για τις θέσεις διευθυντών εκπαίδευσης και προϊσταμένων  γραφείων πρέπει να «έχουν για δύο τουλάχιστον διδακτικά έτη διατελέσει διευθυντές ή προϊστάμενοι σε σχολικές μονάδες της οικείας βαθμίδας». Ωστόσο ειδική πρόνοια λαμβάνεται για τους ήδη υπηρετούντες: α) Κατά την πρώτη εφαρμογή του Νόμου δεν είναι αναγκαία η προηγούμενη υπηρεσία σε θέση διευθυντή σχολικής μονάδας, β) Όσοι έχουν υπηρετήσει σε θέση διευθυντή εκπαίδευσης ή προϊσταμένου γραφείου εκπαίδευσης για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός έτους συμμετέχουν στην επιλογή ανεξάρτητα από το συνολικό χρόνο εκπ/κής και διδακτικής υπηρεσίας (!!). Βλ. άρθρο 9-παρεκκλίσεις.

Η μονιμότητα που έμεινε στα χαρτιά.

Προεκλογικά η θέση της ΝΔ ήταν σαφέστατη. « Ο θεσμός της θητείας στη διοίκηση και εποπτεία των σχολείων ακυρώνει στην πράξη οποιοδήποτε σύστημα αξιολόγησης», «Το γεγονός αυτό έχει καταλυτικές συνέπειες στη λειτουργία των σχολείων, αλλά και δεν επιτρέπει να εφαρμοσθεί κανένα σύστημα αξιολόγησης. Γιατί κομματικά επιλεγμένα στελέχη εκπαίδευσης μόνο αντικειμενικοί αξιολογητές δεν μπορεί να είναι». «Ο θεσμός της θητείας των στελεχών της εκπαίδευσης οδηγεί σε συνεχή εναλλαγή ρόλων. Αυτό επιφέρει αίσθημα ανασφάλειας και αποφυγή ανάληψης ευθυνών για την άσκηση της διοίκησης»κλπ, κλπ.

Να υποθέσουμε λοιπόν ότι υπερίσχυσε τελικά το κομματικό συμφέρον και όχι το συμφέρον της εκπαίδευσης, αφού εγκαταλείφθηκαν τα έτοιμα σχέδια για «την καθιέρωση της μονιμότητας των στελεχών της εκπαίδευσης» και μάλιστα «στους βαθμούς που προβλέπονται»;

Εν αναμονή νέων αρμοδιοτήτων και κινήτρων για τα στελέχη.

Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει τίποτα προς την κατεύθυνση της υλοποίησης της δέσμευσης για μείωση του ωραρίου ή αύξηση των αποδοχών των στελεχών της διοίκησης. Ας ελπίσουμε ότι στον τομέα αυτό, τουλάχιστο, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΠΘ και γενικά η κυβέρνηση θα προσπαθήσουν να αποδείξουν ότι αδίκως κατηγορούνται για ασυνέπεια.

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΘΕΣΗ

«ΜΗ ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΚΩΝ» ΚΑΙ «ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΚΩΝ» ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ

Α΄ Υπηρεσιακή κατάσταση – Διδακτική εμπειρία

Κριτήριο	Ν. 3467/06	Π.Δ. 25/02
Συνολική εκπαιδευτική υπηρεσία πέραν της απαι-τούμενης για τη συμμετοχή στη διαδικασία επιλογής   (12 έτη σήμερα 8 έως τώρα).	2  μον. ανά έτος, μέχρι 8	0,5 μον. ανά έτος, μέχρι 8
Διδακτική εμπειρία πέραν της απαιτούμενης για τη συμμετοχή (8 έτη).	2 ανά έτος, μέχρι 12	-
Διδακτικό έργο σε ΣΕΛΔΕ, ΣΕΛΜΕ, και ΠΕΚ.	-	0,3 ανά έτος, μέχρι 1,5
Αυτοδύναμη διδασκαλία Πανεπιστήμια ή Τ.Ε.Ι.	-	0,5 ανά έτος, μέχρι 2
Ανώτατο όριο μονάδων	20	11,5

Β΄ ¶σκηση διοικητικών καθηκόντων και καθοδηγητικού έργου

Κριτήριο	Ν. 3467/06	Π.Δ. 25/02
¶σκηση καθηκόντων δ/ντή εκπ/σης ή προϊσταμένου γραφείου εκπαίδευσης.	0,5 μον. ανά έτος, μέχρι 1	1 μον. ανά έτος, μέχρι 4
¶σκηση καθηκόντων σχολικού συμβούλου		1 μον. ανά έτος, μέχρι 3
¶σκηση καθηκόντων προϊσταμένου δ/νσης ΥΠΕΠΘ  ή προέδρου ή διευθύνοντος συμβούλου ή δ/ντή οργανισμού ΥΠΕΠΘ .	-	ισοδύναμη με  άσκηση καθηκ. δ/ντή εκπ/σης
¶σκηση καθηκόντων διευθυντή ή υποδιευθυντή σχολών επιμόρφωσης.	-	0,5 μον. ανά έτος, μέχρι 1
¶σκηση καθηκόντων δ/ντή σχολικής μονάδας.	0,5 μον. ανά έτος, μέχρι 1	0,5 μον. ανά έτος, μέχρι 4
¶σκηση καθηκόντων υποδ/ντή σχ. μονάδας[1][1].	0,25 μον. ανά έτος, μέχρι 0,5	0,5 μον. ανά έτος, μέχρι 1
¶σκηση καθηκόντων υπεύθυνου τομέα ΣΕΚ, προϊστ. τμήμ. ΥΠΕΠΘ, προϊστ. τμήμ. εκπ/κών θεμάτων των δ/νσεων εκπ/σης και υπεύθ. ΚΠΕ, ΚΕΣΥΠ, ΓΡΑΣΕΠ, ΕΚΦΕ, ΠΛΗΝΕΤ, ΣΣΝ ή αγωγής υγείας	-
Συμμετοχή σε κεντρικά υπηρεσιακά συμβούλια, ως τακτικό μέλος[2][2].	0,5 μον. ανά έτος, μέχρι 1	0,5  μον. ανά έτος, μέχρι 1
Συμμετοχή σε  περιφερειακά υπηρεσιακά συμβούλια και συμβούλια επιλογής στελεχών.		0,5 μον. ανά έτος, μέχρι 1
Συμμετοχή σε συμβούλια επιλογής στελεχών.		0,5 μον.  ανά έτος, μέχρι 1
Ανώτατο όριο μονάδων	2	5

Γ΄ Επιστημονική – παιδαγωγική συγκρότηση

Κριτήριο	Ν. 3467/06	Π.Δ. 25/02
Διδακτορικό δίπλωμα[3][