Λέιφ Παγκρότσκι

«Ιδιωτικά ΑΕΙ, αλλά δωρεάν παιδεία»

Συνέντευξη στην ΚΑΤΙΑ ΜΑΚΡΗ

Σχεδιάζει αλλαγές στο σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια το 2010(!) αλλά ήδη έχει απευθυνθεί σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς απ' τους οποίους περιμένει προτάσεις. «Αλλαγές σε ένα βράδυ δεν γίνονται», επισημαίνει ο σουηδός υπουργός Παιδείας, Ερευνας και Πολιτισμού Λέιφ Παγκρότσκι που πιστεύει ότι η Ελλάδα χειρίζεται λάθος τα θέματα αυτά. «Το κλειδί είναι η αυτονομία των πανεπιστημίων», υποστηρίζει.

Λ. ΠΑΓΚΡΟΤΣΚΙ
*Ποια στοιχεία καθιστούν το εκπαιδευτικό σύστημα της Σουηδίας τόσο αποτελεσματικό;

- Ο συνδυασμός πανεπιστημιακών σπουδών που είναι δωρεάν για όλους, οδηγεί στο μέλλον, εκσυγχρονίζεται συνέχεια και ενισχύει τους φοιτητές. Επιδοτούμε τις σπουδές των φοιτητών, η γνώμη τους μάς επηρεάζει και δουλεύουμε συστηματικά για την αύξηση του πληθυσμού τους. Για παράδειγμα, εργαζόμαστε σκληρά για να προσελκύσουμε φοιτητές που προέρχονται από οικογένειες χωρίς ακαδημαϊκή μόρφωση και αυτή η προσπάθεια έχει θετική επίδραση στην αύξηση του αριθμού τους. Τα σουηδικά πανεπιστήμια είναι επίσης διάσημα για το υψηλό επίπεδο της έρευνας. Δεν είναι μόνο εκπαιδευτικά ιδρύματα αλλά κοιτίδες έρευνας.

*Ποια είναι η διαδικασία εισαγωγής των μαθητών στα πανεπιστήμια της Σουηδίας;

- Υπάρχουν δύο παράγοντες που συντελούν στην εισαγωγή του υποψηφίου στο πανεπιστήμιο. Ο πρώτος είναι οι βαθμολογίες του από το σχολείο και ο δεύτερος είναι εξετάσεις πανεπιστημιακού επιπέδου. Τα πανεπιστήμια έχουν την ελευθερία να διαμορφώσουν τα κριτήρια εισαγωγής, σε συνδυασμό με τις εθνικές εξετάσεις. Αν ένα πανεπιστήμιο θέλει να δώσει βαρύτητα σε μια συγκεκριμένη εξέταση, είναι ελεύθερο να το κάνει. Σε πειραματικό επίπεδο, μάλιστα, κάποια ιδρύματα δέχονται τους υποψηφίους χωρίς εξετάσεις, κάτι που επίσης αποτελεί αποκλειστικά δική τους απόφαση.

*Ιδιωτικά πανεπιστήμια έχετε;

- Φυσικά, αλλά είναι μη κεδροσκοπικού χαρακτήρα και η φοίτηση είναι δωρεάν. Οι πόροι τους προέρχονται από τους φόρους των πολιτών.

*Τότε, ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ κρατικών και ιδιωτικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων;

- Κάθε ίδρυμα είναι ξεχωριστό. Τον πλουραλισμό τον εφαρμόζουμε πρωτίστως στα κρατικά πανεπιστήμια. Κλειδί είναι η αποκέντρωση του συστήματος λήψης αποφάσεων σε συνδυασμό με μια σοβαρή κεντρική αξιολόγηση της ποιότητας σπουδών και μια ισχυρή εθνική υπηρεσία, η οποία επιβλέπει την ποιότητα των ιδρυμάτων σε όλη τη χώρα. Τα πανεπιστήμιά μας χρηματοδοτούνται σε δύο διακριτούς τομείς: Αυτόν της εκπαίδευσης και αυτόν της έρευνας. Για παράδειγμα, το υψηλό επίπεδο έρευνας προσελκύει μεγαλύτερες χρηματοδοτήσεις. Από την άλλη, τα πανεπιστήμια που είναι λιγότερο ελκυστικά και δυσκολεύονται να εντάξουν φοιτητές λόγω φτωχών επιδόσεων ή προβλημάτων στέγασης, δεν έχουν την ίδια πρόσβαση στα κονδύλια.

*Οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων σε σχέση με τα διδακτικά συγγράμματα;

- Οχι οι φοιτητές, αλλά το πανεπιστήμιο, που επιλέγει ελεύθερα τα συγγράματά του.

*Στην Ελλάδα είχαμε κινητοποιήσεις γιατί το υπουργείο επιχείρησε σ' ένα βράδυ να αλλάξει το νόμο-πλαίσιο και να καταργήσει τους «αιώνιους» φοιτητές, το ένα και μοναδικό σύγγραμα και να περιορίσει το άσυλο. Μήπως η Ευρώπη τρέχει πιο γρήγορα από την Ελλάδα;

-Κατ' αρχάς οι αιώνιοι φοιτητές δεν κοστίζουν απολύτως τίποτα στα πανεπιστήμια, άρα δεν καταλαβαίνω γιατί ξεκινούν από κει οι αλλαγές. Για τα συγγράμματα, σας απάντησα ήδη. Είμαστε σε εντελώς διαφορετική λογική, και δεν μου αρέσει καθόλου να έχει η πολιτεία τη δύναμη των αποφάσεων. Αν κάποιος το έλεγε αυτό στους Σουηδούς, θα θεωρούσαν ότι γυρνάμε 20 χρόνια πίσω. Εμείς ενθαρρύνουμε τη διαφορετικότητα, αποζητούμε την ανταγωνιστικότητα των ιδρυμάτων και επιδιώκουμε τον πειραματισμό. Η δική σας εκπαίδευση είναι προσανατολισμένη σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση.

*Εσείς αλλαγές δεν κάνετε;

- Φυσικά, αλλά δεν γίνονται σ' ένα βράδυ. Σχεδιάζουμε την αλλαγή του συστήματος εισαγωγής στα πανεπιστήμια το 2010 κι έχω απευθύνει ήδη πρόσκληση για διάλογο σε όλους τους εμπλεκόμενους.

*Στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση όσον αφορά το σκανδιναβικό και το βρετανικό οικονομικό μοντέλο. Ποιος έχει δίκιο;

- Η Ευρώπη υπολείπεται σε σχέση με τις ΗΠΑ, αλλά δεν είναι ένα ομοιογενές κράτος. Στην Ευρώπη υπάρχει ποικιλία απόψεων και ιδιοσυγκρασιών. Η αλήθεια είναι πως οι βορειοευρωπαϊκές χώρες επιτυγχάνουν πολύ καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα, και μπορώ να πω ότι σε πολλά επίπεδα είμαστε μπροστά ακόμα και από τις ΗΠΑ. Πετυχαίνουμε μεγαλύτερη παραγωγικότητα, καλύτερη αντιμετώπιση του πληθωρισμού, δυνατότερη ανάπτυξη και οικονομική διαχείριση από τους περισσότερους Ευρωπαίους. Γι' αυτό πιστεύω πως το μοντέλο μας αξίζει να μελετηθεί. Αν, όμως, μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, είναι κάτι που πρέπει να αξιολογηθεί. Και οι Βρετανοί είναι επίσης επιτυχημένοι σε πολλά πεδία όπως την κοινωνική μέριμνα, την ανώτερη εκπαίδευση και την υγεία. Παρ' όλα αυτά, εμείς έχουμε πετύχει μεγαλύτερο βαθμό ευελιξίας στις παροχές και την ποιότητα ζωής.

*Ο Τόνι Μπλερ δηλώνει κεντροαριστερός, η δική σας κυβέρνηση θεωρείται σοσιαλιστική. Μήπως όμως κι οι δύο ακολουθείτε ίδιες συνταγές;

- Εγώ είμαι αριστερός, επειδή είμαι οπαδός της αλλαγής. Διεκδικώ υψηλότερο επίπεδο ζωής για τους πολίτες, θέλω μεγαλύτερο δυναμισμό, εκσυγχρονισμό της κοινωνίας, ισότητα και δικαιοσύνη. Πιστεύω ότι είναι ευθύνη της πολιτείας να μεριμνήσει για τους λιγότερο ευνοημένους.