ΠΑΙΔΕΙΑ, ΤΕΧΝΗ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η Έκθεση στις Πανελλαδικές του 2006

Του Ηλία Παπαγεωργίου

Τα τελευταία χρόνια η Κεντρική Επιτροπή των Γενικών Εξετάσεων διέπεται από ρεαλιστικές αντιλήψεις σχετικά με τα θέματα των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Τούτο συνάγεται από το γεγονός ότι όλα τα θέματα προκύπτουν από τη διδαχθείσα ύλη, είναι απολύτως κατανοητή η διατύπωση τους, οι απαντήσεις είναι δυνατό να δοθούν σε χρόνο μικρότερο των τριών ωρών, χαρακτηρίζονται από διαβάθμιση δυσκολίας, πράγμα που σημαίνει ότι ένας αξιοπρεπής υποψήφιος δεν είναι πιθανό να γράψει κάτω από τη βάση.

Αυτά τα χαρακτηριστικά υπάρχουν και στο φετινό θέμα της Έκφρασης-Έκθεσης, στο οποίο διαγωνίστηκαν οι υποψήφιοι των ημερήσιων Λυκείων στις 23-5-2006. Τόσο το κείμενο, όσο και οι ασκήσεις και το θέμα για ανάπτυξη ανταποκρίνονται απόλυτα στις δυνατότητες ενός μαθητή που διδάσκεται το μάθημα τούτο επί έξι χρόνια, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο.

Κατ’ αρχάς, το προς επεξεργασία κείμενο προέρχεται από τον κλασικό δοκιμιογράφο μας, Ευάγγελο Παπανούτσο, και αναφέρεται σε θέμα διαχρονικό: τη σιδερένια ψυχική αντοχή του εκλεκτού ανθρώπου σε όλες τις διαστάσεις της ζωής.

Έστω και αν το κείμενο είχε διασκευαστεί από την Επιτροπή Εξετάσεων, εντούτοις σε κανένα σημείο δεν άφηνε λογικά και νοηματικά κενά, το δε λεξιλόγιο ήταν τέτοιου επιπέδου, ώστε εύκολα το κατανοεί ο τελειόφοιτος Λυκείου.

Οι ασκήσεις, τέσσερις τον αριθμό, συγκαταλέγονται στις πολύ συνηθισμένες ασκήσεις που επανειλημμένως τίθενται στις Πανελλήνιες εξετάσεις, αλλά και διδάσκονται σε όλες τις τάξεις της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, εκτός από τη δεύτερη άσκηση η οποία αναφέρεται στην ύλη της Γ΄ Λυκείου και η οποία, ενώ είναι σαφής, δε φαίνεται να έχει εμπεδωθεί από μαθητές, ίσως και από εκπαιδευτικούς. Και τούτο, γιατί ούτε στο σχολικό εγχειρίδιο γίνεται σαφής διαχωρισμός των όρων «τρόποι» και «μέσα» πειθούς. Και ενώ η επίκληση στη Λογική και στο συναίσθημα έχουν μέσα πειθούς (επιχειρήματα, τεκμήρια, περιγραφή, αφήγηση, ειρωνεία, χιούμορ), οι άλλοι τρόποι πειθούς δεν έχουν ανάλογα μέσα. Δεύτερο, οι τρόποι και τα μέσα πειθούς στη συγκεκριμένη παράγραφο διέπονται από υποκειμενικότητα, πράγμα που σημαίνει ότι ο κάθε μαθητής έπρεπε να τεκμηριώσει απόλυτα την άποψή του.

Θα θεωρήσουμε, πάντως, ότι η άσκηση αυτή αποτελεί την ειδοποιό διαφορά της διάκρισης των αρίστων από τους καλούς. Έχουμε τη γνώμη ότι θα έπρεπε να τίθεται περισσότερη θεωρία, πράγμα που θα παρακινούσε μαθητές και εκπαιδευτικούς να δίνουν περισσότερη σημασία στο σχολικό εγχειρίδιο.

Το προς ανάπτυξη θέμα, τέλος, ήταν εξαιρετικά επίκαιρο και ταυτόχρονα διαχρονικό. Οι καταστροφές του «τσουνάμι», οι αλλεπάλληλοι σεισμοί σε όλον τον κόσμο, οι πρόσφυγες και λαθρομετανάστες, τα εκατομμύρια παιδιών που υποφέρουν από φυσικές καταστροφές -και όχι μόνο- προσφέρουν πολύ εμπειρικό υλικό σε έναν ευαισθητοποιημένο τελειόφοιτο Λυκείου, για να απαντήσει με πληρότητα στα δύο ερωτήματα του θέματος. Απλώς, θεωρούμε ότι ο ζητούμενος αριθμός λέξεων (500-600) είναι πολύ μεγάλος και, εν πολλοίς, περιττός, γιατί πρέπει να θεωρηθεί βέβαιο ότι πολλοί μαθητές, για να ανταποκριθούν στον αριθμό αυτό, θα φλυαρήσουν, πράγμα αρνητικό για την  αξιολόγηση του γραπτού των.

Γενικά, το θέμα ανταποκρίνεται πλήρως στην εκπαιδευτική, νοητική και γλωσσική στάθμη των τελειοφοίτων.