Περί μονιμότητας.

            Έχω ένα φίλο που ανήκει στο χώρο της συντηρητικής παράταξης. Ο άνθρωπος αυτός δεν είναι απλά και περιστασιακά υποστηρικτής των θέσεων του κόμματος της κυβερνητικής πλειοψηφίας, είναι ιδεολογικά ενταγμένος στην υπηρεσία του φιλελεύθερου χώρου. Οι θέσεις και οι απόψεις που εκφράζει συχνά προκαλούν έντονες συζητήσεις στην παρέα μας. Τον τελευταίο καιρό πολλές φορές έχουμε συζητήσει το θέμα της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Όπως καταλαβαίνετε η άποψή του ήταν απόλυτη. Η μονιμότητα στο δημόσιο παραβιάζει κάθε αρχή αξιοκρατίας, εξασφαλίζει την ατιμωρησία και οδηγεί στην αδιαφορία. Παράλληλα οδηγεί σε ένα μηχανισμό κομματικών ή συνδικαλιστικών παρεμβάσεων που παραλύουν τη λειτουργία του δημόσιου τομέα, προωθώντας στις κρίσιμες θέσεις ανθρώπους που υπηρετούν σκοπιμότητες. Ο συνομιλητής μας δεν εξαιρεί ούτε τον δικό του κομματικό μηχανισμό και συχνά κατηγορεί την παράταξή του για τις απροκάλυπτες παρεμβάσεις που οδηγούν στην παράλυση ορισμένους οργανισμούς με την ανάθεση θέσεων ευθύνης σε πρόσωπα που δεν έχουν να επιδείξουν κανένα άλλο προσόν πέρα από την κομματική νομιμότητα. Πρόσφατα συζητούσαμε για την κατάσταση στο χώρο της δημόσιας εκπαίδευσης. Όπως είναι φυσικό όλοι μας, λίγο ή πολύ, κατακρίναμε τον τρόπο λειτουργίας του δημόσιου σχολείου. Ο άνθρωπός μας όμως δεν μιλούσε. Όταν οι περισσότεροι είχαμε πει τις απόψεις μας πήρε το λόγο. Η άποψή του μας ξάφνιασε. Η εκπαίδευση φίλοι μου, δεν υπόκειται στους ίδιους μηχανισμούς και κανόνες που εντάσσονται οι υπόλοιποι κρατικοί φορείς. Νομίζω μάλιστα ότι ο μόνος χώρος που πρέπει να διατηρηθεί η μονιμότητα είναι αυτός, μας είπε. Κοιταχτήκαμε με αμηχανία. Εκείνος συνέχισε έχοντας απόλυτη επίγνωση της θέσης του. Σκεφτόμουν πριν από κάποιες μέρες, ότι η ιστορία γράφεται από εκείνους που έχουν το σθένος να αντισταθούν στην άποψη των πολλών. Από εκείνους που έχουν την έμπνευση και την τόλμη να αναθεωρήσουν τα δεδομένα. Οι μεγάλες μορφές στον χώρο της παιδείας δεν ήταν κομματικοί υπάλληλοι, δεν ήταν ενταγμένοι στην λογική της εξυπηρέτησης σκοπιμοτήτων, ήταν ίσως δημόσιοι υπάλληλοι, αλλά ελεύθερα πνεύματα. Ο Δελμούζος, ο Τριανταφυλλίδης, ο Γληνός, ο Κάστανος, ο Παπανούτσος… και τόσοι άλλοι που έγραψαν την ιστορία της Ελληνικής εκπαίδευσης δεν υποτάχθηκαν σε λογικές που σήμερα επικρατούν στο σχολείο μας. Αμφισβήτησαν τη δομή του και τη λειτουργία του, τόλμησαν να έρθουν σε σύγκρουση με τους πολλούς. ¶νοιξαν δρόμους, προχώρησαν σε μονοπάτια που αργότερα έγιναν ανοιχτοί δρόμοι. Τόλμησαν να έρθουν σε σύγκρουση με το κατεστημένο. Ποια ήταν η αντίδραση των πολλών; Τους δίκασαν, τους χλεύασαν και τελικά αποδέχτηκαν το δίκαιο των θέσεών τους. Αυτό λοιπόν με προβλημάτισε. Σκέφτηκα ότι αν σήμερα υπάρχουν αντίστοιχες φωνές στην Ελληνική εκπαίδευση μπορεί να φιμωθούν από την άρση της μονιμότητας. Το είδα να γίνεται στην ιδιωτική εκπαίδευση. Δάσκαλοι και καθηγητές που είχαν το θάρρος της γνώμης και εξέφραζαν απόψεις κόντρα στο ρεύμα της εποχής εξαφανίστηκαν ή εξαναγκάστηκαν να σιωπήσουν. Ευτυχώς πολλοί βρήκαν καταφύγιο στη δημόσια εκπαίδευση και μπόρεσαν να διδάξουν σωστά εμάς και τα παιδιά μας. Μας θύμισε τον φιλόλογό μας. Καλή του ώρα όπου κι αν βρίσκεται. Σε δύσκολους καιρούς είχε το σθένος να μιλά για αξίες και ιδανικά να διαπλάθει ανθρώπινες συνειδήσεις. Τον κυνήγησαν με στημένες καταγγελίες από συμμαθητές μας, προσπάθησαν να τον λυγίσουν, τον έστειλαν στα χειρότερα σχολεία αλλά δεν μπορούσαν εύκολα να τον απολύσουν. Αν είχε αρθεί τότε η μονιμότητα πόσοι δάσκαλοι θα είχαν χάσει μαζί με εκείνο το θαυμάσιο άνθρωπο τη δυνατότητα να διδάξουν σε μας ότι πρέπει να αναζητούμε την αλήθεια και τη δικαιοσύνη, πόσοι θα αναγκάζονταν να σιωπήσουν μπροστά στο φόβο της απόλυσης και της ανεργίας. Ο χώρος της εκπαίδευσης λοιπόν πρέπει να μείνει προστατευμένος, το οφείλουμε στα παιδιά μας, το οφείλουμε σε μας, που ξέρουμε πια πόσο εκδικητική και πρόστυχη μπορεί να γίνει η πολιτεία και τα όργανά της στηριγμένη στην πλειοψηφία των αδύναμων, των υποταγμένων και των καιροσκόπων. 

Το κείμενο αυτό γράφτηκε πριν από πολλά χρόνια… πήρα το θάρρος να το παραποιήσω λίγο και το θέτω υπ’ όψη σας γιατί παραμένει τραγικά επίκαιρο.

Για την αντιγραφή

Εμμανουήλ Ζαχαρία Ορφανουδάκης