Ποιά είναι η σχέση της Παιδείας με την Πολιτική και τον παραγόμενο Πλούτο κάθε χώρας ;

   Ένα ερώτημα του οποίου η απάντηση εξαρτάται από πολυάριθμους παράγοντες και προσπάθησε να δοθεί από πολλούς στοχαστές, εκπαιδευτικούς, πανεπιστημιακούς, πολιτικούς και άλλους παράγοντες ή πολίτες μιας οργανωμένης κοινωνίας.

   Καταρχήν, αν εξετάσουμε την πορεία της παιδείας στην Ελλάδα συναρτήσει της οικονομίας και της πολιτικής θα διαπιστώσουμε ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια ο ρόλος του σχολείου υποβαθμίζεται, διαρκώς, σε έναν απλό ρόλο επαγγελματικής κατάρτισης. Έχει εξαλειφθεί, σημαντικά, ο ρόλος της παιδαγώγησης, της διαμόρφωσης και ανάπλασης μιας προσωπικότητας σύμφωνα με τις αξίες και τις ηθικές επιταγές ενός πολιτισμού. Την εξέλιξη αυτή την ενισχύει και η πρόσφατη απόφαση της πολιτείας να ονομάζει παιδαγωγούς κάθε απόφοιτο ανώτατου ιδρύματος χωρίς να θέτει σαφή πλαίσια για το ποιος είναι ικανός, με βάση τα τυπικά προσόντα, να διαμορφώνει την παιδεία αυτού του τόπου.

   Το λοιπόν, επιστρέφοντας στο ρόλο κατάρτισης του μαθητή, και μελλοντικού πολίτη αυτής της πολύπαθης χώρας, μπορεί κανείς εύκολα να συμπεράνει ότι οι οικονομικές δυνάμεις ενδιαφέρονται, άμεσα, για ημι-καταρτισμένους, αναλώσιμους και φθηνούς υπαλλήλους. Το ότι οι απόφοιτοι της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι ημι-καταρτισμένοι προκύπτει από την ουσιαστική ανεπάρκεια εξοπλισμού, στελεχιακού δυναμικού και χρόνου. Ο σκοπός είναι να μάθεις να εφαρμόζεις, όχι να σκέφτεσαι, να μάθεις μία αυτοματοποιημένη διαδικασία, όχι να πράττεις μετά κρίσεως! Μετράει η ταχύτητα και το αποτέλεσμα. Θα έλεγα ότι η παραγωγή καταρτισμένων υπαλλήλων προσεγγίζει μία γραμμή παραγωγής μίας βιομηχανίας. Απαιτείται, η παραγωγή ενός προϊόντος με ταχύτητα, πληρώντας τις απαραίτητες προδιαγραφές. Η δυτικές κοινωνίες κινούνται όλο και με ταχύτερούς ρυθμούς και τα οικονομικά κέντρα απαιτούν υπάλληλους οι οποίοι να ανταποκρίνονται στις νέες απαιτήσεις. Μάζα πτυχιούχων οι οποίοι να γνωρίζουν σε βασικό επίπεδο τα νέα εργαλεία εργασίας!

   Η πληθώρα των πτυχιούχων δεν επιτρέπει την εύκολή αντίδραση σε οικονομικά ή θεσμικά επίπεδα, διότι γνωρίζεις ότι εύκολα και γρήγορα μπορείς να αντικατασταθείς ανεξαρτήτως της θέσης που κατέχεις. Επομένως, η ανεργία, και ο τρόμος που προκαλεί, αποτελεί ένα εξαιρετικό μέσο ελέγχου των μαζών και κατά συνέπεια των θεσμών κάθε κοινωνίας, όπως είναι η παιδεία. Διατηρείς το ποσοστό της ανεργίας σε τέτοια επίπεδα ώστε να έχεις αναλώσιμους και φθηνούς υπαλλήλους, αλλά με βασική προϋπόθεση να καλύπτεται το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. ¶ρα, με το ένστικτο του τρόμου της περιθωριοποίησης (μιμητισμός), ενεργό, εργάζεσαι ευσυνείδητα, με περιορισμένες απαιτήσεις, ενώ με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, αδρανές, δεν επαναστατείς προκαλώντας αναστάτωση και φθορά στη δημόσια και ιδιωτική περιουσία. Βέβαια, κάθε κοινωνία έχει τις δικές της ισορροπίες και υπάρχουν διαφοροποιήσεις, παρόλα αυτά το μέσο ελέγχου παραμένει το ίδιο. Παράδειγμα, η εξέγερση των οικονομικών μεταναστών στη Γαλλία, τον Οκτώβριο του 2005, τερματίστηκε έπειτα από οκτώ ημέρες με χρήση αστυνομικών μέτρων και εξαγγελίες οικονομικής ενίσχυσης των συγκεκριμένων περιοχών.

   Παρόλα αυτά, σε χώρες που τα κοινωνικά μοντέλα είναι πολύ ισχυρά, με μηδενικά ποσοστά διαφθοράς, όπως είναι οι σκανδιναβικές χώρες, η δικαιότερη ανακατανομή του πλούτου και ο υγιείς ανταγωνισμός δεν επιτρέπουν την ισοπέδωση των θεσμών αλλά και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ωστόσο, εν Ελλάδι, ο ασθενής κοινωνικός ιστός διαρρηγνύεται εύκολα με αποτέλεσμα ένα ολιγοπωλιακό γκέτο πολιτικών και επιχειρηματιών να ορίζει τους κανόνες. Επίσης, παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται και στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε διαφορετικό βαθμό για κάθε κράτος – μέλος. Στην Ελλάδα παρατηρείται το παράδοξο των ακριβών υπηρεσιών και προϊόντων σε συνδυασμό με τους χαμηλούς μισθούς. Η απαξίωση των πτυχίων, εφόσον έπαψαν να εξασφαλίζουν μία επαγγελματική καριέρα και να προσδίδουν κοινωνική καταξίωση. Η αλόγιστη εισροή πτυχιούχων για μικροπολιτικούς λόγους οδήγησε στην υπάρχουσα κατάσταση. Τα ποσοστά ανεργίας και ετεροαπασχόλησης είναι απογοητευτικά με αποτέλεσμα οι σπουδές να θεωρούνται αντιοικονομικές. Συγκρίνεται τις μέσες αποδοχές ενός εκπαιδευτικού και ενός ελεύθερου επαγγελματία σε μία τεχνική ειδικότητα. Σίγουρα, ένας καλός τεχνίτης έχει πολλαπλάσιο εισόδημα από έναν καλό επιστήμονα. Πλήρης σύγχυση στα ζητήματα επαγγελματικής σταδιοδρομίας μιας και τα κοινωνικά πρότυπα είναι ο ποδοσφαιριστής, ο τραγουδιστής και οτιδήποτε φέρνει χρήματα εύκολα και γρήγορα.

   Με απλά λόγια, δημιουργούμε μία κοινωνία για λίγους, χωρίς όραμα για ένα καλύτερο αύριο, καλλιεργώντας το φόβο και την ανασφάλεια σε όλες τις ηλικίες. Ο νέος αγωνιά για το μέλλον του, ο ενήλικας για το παρόν και ο ηλικιωμένος για το παρελθόν του. Η λύση μοιάζει αδύνατη στο κλίμα της μισαλλοδοξίας και της μιζέριας. Ζητείται πολιτικό – οικονομική διέξοδος, αλλά το πολιτικό μας σύστημα χαρακτηρίζεται από διχόνοια και παραλογισμό με αποτέλεσμα να αδυνατεί να δώσει λύση στα προβλήματα του τόπου.  

Βατούσιος Αντώνης

vatousios@hotmail.com