Όχι στη νέα αντιμεταρρύθμιση

Για άλλη μια φορά η κυβέρνηση αγνοεί τον κλάδο των εκπαιδευτικών και σχεδιάζει με βάση τις προτάσεις της ΕΕ, τις επιθυμίες του ΣΕΒ και γενικότερα του μεγάλου κεφαλαίου, ενώ το περιβόητο νομοσχέδιο που κυοφορείται εδώ και τόσους μήνες το συνδικάτο των εκπαιδευτικών θα το μάθει ταυτόχρονα με τα ΜΜΕ όταν κατατεθεί επίσημα στη Βουλή, ώστε να μην υπάρχει καιρός να συζητηθεί  στο σύνολο του κλάδου μέσα από τις θεσμοθετημένες συλλογικές διαδικασίες.

Για άλλη μια φορά οι εκπαιδευτικές αλλαγές αρχίζουν και τελειώνουν στο Λύκειο και ουσιαστικά στο σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τη στιγμή που όλοι ομολογούν ότι τα εκπαιδευτικά προβλήματα στέλνουν στο απολυτήριο του Γυμνασίου μαθητές που στην πλειονότητά τους στερούνται συγκρότησης, γνώσεων, δεξιοτήτων και κυρίως κριτικής σκέψης και δημιουργικής φαντασίας. Μαθητές που έχουν κατανεμηθεί στην κλίμακα των επιδόσεων με τρόπο που ευθέως παραλληλίζεται με τη θέση των οικογενειών τους στην κοινωνία, παρά τις λίγες εξαιρέσεις που απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

Ακριβώς αυτόν το διαχωρισμό των 15ρηδων για τον οποίο αποκλειστικά υπεύθυνη είναι η δομή της εκπαίδευσης και της κοινωνίας επικαλούνται οι κυβερνήσεις για να δικαιολογήσουν και τον τυπικό διαχωρισμό των παιδιών μέσω του μέχρι πρότινος διπλού και από τώρα τριπλού σχολικού (;) δικτύου.

Αντί να σχεδιάσουν, και βέβαια να παράσχουν τους πόρους, πώς θα εξομαλυνθούν στην πρωτοβάθμια και στα πρώτα έτη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης οι ταξικής αφετηρίας ανισότητες, αντί να δώσουν έμφαση στο πώς θα εκμεταλλευτούμε ως λαός όλα τα χαρίσματα όλων των παιδιών δίνοντάς τους όλες τις ευκαιρίες να τα εμφανίσουν και να τα αξιοποιήσουν, προτιμούν την ανέξοδη λύση να κατατάσσουν τους μαθητές, εκ του αποτελέσματος, σε καλούς και κακούς, ικανούς και ανίκανους, προκομμένους και τεμπέληδες και χτίζουν άλλα σχολεία για τους μεν και άλλα για τους δε, ενώ, προκειμένου να ολοκληρωθεί κάποτε ο θρίαμβος της επικράτησης του πλούτου προετοιμάζουν τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια και την κατάταξη σχολείων και Πανεπιστημίων με βάση την «αξιολόγηση» ώστε να ξεχωρίσει περισσότερο «η ήρα από το στάρι».

Το συνδικαλιστικό κίνημα οφείλει να αντισταθεί στη νέα αντιμεταρρύθμιση. Η πλήρης αποτυχία του «Αρσένειου» εκτρώματος των ΤΕΕ δεν αποτελεί άλλοθι για την αντικατάστασή του με εξίσου εκτρωματικό, ταξικό και αντεργατικό εκπαιδευτικό σύστημα. Από την κριτική του προηγούμενου συστήματος οφείλουμε να οδηγηθούμε σε αλλαγές που δε θα υπηρετούν τους ίδιους στόχους. Αντίθετα οι προωθούμενες αλλαγές δεν αλλάζουν τους στόχους της ιδιωτικοποίησης της εκπαίδευσης, του περιορισμού των εργασιακών δικαιωμάτων, του κοινωνικού αποκλεισμού - διαχωρισμού και της εξυπηρέτησης του μεγάλου κεφαλαίου.

Τι επιδίωκαν οι νόμοι 2525 και 2640; Ένα εντατικοποιημένο Γενικό Λύκειο για όσους, με βάση τις κοινωνικές ανισότητες, «μπορούσαν» να τα βγάλουν πέρα και να προχωρήσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και ένα «ίδρυμα» κατάρτισης για τους κοινωνικά αποκλειόμενους από τη μόρφωση. Αν η αντίσταση του κλάδου και των κοινωνικών δυνάμεων της εργασίας δεν είχε υποχρεώσει την τότε κυβέρνηση σε διαδοχικές υποχωρήσεις από τους αρχικούς σχεδιασμούς, σήμερα το κεφάλαιο δε θα είχε κανένα λόγο να επιθυμεί αλλαγή της ΤΕΕ. Πρέπει να θυμηθούμε ότι η ραγδαία αύξηση του αριθμού των σπουδαστών των ΤΕΕ ήταν αποτέλεσμα των πρώτων χρόνων εφαρμογής της αντιμεταρρύθμισης Αρσένη με τους τεράστιους αριθμούς μαθητών που απορρίπτονταν στα ΓΕΛ, με την προσαρμογή του προφορικού σχολικού βαθμού στο γραπτό των Πανελληνίων, με τις εξαγγελίες για εξετάσεις ανά περιφέρεια και στην Α΄ Λυκείου, με το πλήθος των πανελληνίως εξεταζόμενων μαθημάτων κ.τ.λ. Όταν η αντίσταση του κλάδου εξανάγκασε την κυβέρνηση να περιορίσει τους φραγμούς στο ΓΕΛ, άρχισε και η κατακόρυφη πτώση του αριθμού των φοιτώντων στα ΤΕΕ. Καθώς όμως το συνολικό σχέδιο δεν απέδιδε πλέον τους ταξικούς του στόχους, περιορίστηκαν σταδιακά και τα κονδύλια για τα ΤΕΕ και είχαμε τη συνειδητή λειτουργική υποβάθμισή τους, πέρα από την αρχική εκπαιδευτική υποβάθμιση.

Τι επιδιώκουν οι αλλαγές που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση; Και πάλι τον ταξικό διαχωρισμό, αλλά ντυμένο με το μανδύα των συνειδητά ψευδών υποσχέσεων περί ισοτιμίας, ίσων ευκαιριών πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, εξασφάλισης επαγγελματικών δικαιωμάτων κ.τ.λ. Μάλιστα, θεσμοθετεί και ακόμη κατώτερα σχολεία κατάρτισης, με διπλό στόχο: Αφενός να έχει ένα γκέτο για τα παιδιά των πιο εξαθλιωμένων στρωμάτων, αφετέρου να εμφανίζει το ΕΠΑΛ σαν κάτι ανώτερο από την καθαρά τεχνική εκπαίδευση.

Οι εξαγγελίες του ΥΠ.Ε.Π.Θ. και της κυβέρνησης συντηρητικοποιούν ακόμη περισσότερο το σχολείο, βαθαίνουν τη μαθητική διαρροή και ετοιμάζουν πελατεία για τα ιδιωτικά Ι.Ε.Κ., όπως άλλωστε ρητά και κατηγορηματικά δήλωσε ο κ. Καλός.

Η διαφημιζόμενη ισοτιμία του Τεχνικού Λυκείου με το Γενικό Λύκειο βρίσκεται στα χαρτιά για το θεαθήναι. Αν ίσχυε στην πραγματικότητα, τότε η κυβέρνηση θα ικανοποιούσε το αίτημα της εκπαιδευτικής κοινότητας για ένα τύπο σχολείου που θα παρείχε στέρεη γνώση και θα χωρούσε όλα τα παιδιά.

Η συνεχιζόμενη, άλλωστε, οικονομική ασφυξία της εκπαίδευσης με ποσοστά επί του Α.Ε.Π. και του προϋπολογισμού στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των ευρωπαϊκών χωρών δείχνει πως οι αλλαγές και οι μεταρρυθμίσεις γίνονται στου «κασίδη το κεφάλι» χωρίς μέριμνα για το αναγκαίο κόστος. Με εξαγγελίες δε χτίζεται παιδεία. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμη μία φορά οι «αλλαγές» γίνονται στην κορυφή της εκπαιδευτικής πυραμίδας (Λύκειο – Α.Ε.Ι.), αφορούν στο σύστημα εξετάσεων και διόλου δε λαμβάνεται μέριμνα για το σύνολο της δωδεκαετούς φοίτησης.

Η ζωή κατεδάφισε τη δομή της μεταρρύθμισης Αρσένη. Η Ν.Δ. χτίζει ακριβώς με τα ίδια υλικά, δίνει αντί για ολόπλευρη μόρφωση, στενή ειδίκευση και ανεργία. Ακούγεται βεβαίως ως κακόγουστο αστείο η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος επιπέδου 2 και 3 στους αποφοίτους των ΕΠΑΣ και ΕΠΑΛ αντίστοιχα. Η ανεργία στους αποφοίτους των Α.Ε.Ι. – Τ.Ε.Ι. ξεπέρασε ήδη το 25%. Συνεπώς το μόνο που χαρακτηρίζει το διπλό σχολικό δίκτυο είναι έντονα κατανεμητικός του ρόλος με βάση τις κοινωνικές ανισότητες.

Η πρώιμη εξειδίκευση, όχι μόνο δεν εξασφαλίζει εργασία, αλλά δίνει στην αγορά ανθρώπους που, χωρίς στέρεα γενική παιδεία, πολύ δύσκολα μπορούν να αντεπεξέλθουν στη συνεχή εξέλιξη των απαιτήσεων των περισσότερων επαγγελμάτων,

Η "διέξοδος" που δίνει η ΤΕΕ στους "αδύνατους" μαθητές, αφενός αποτελεί πλήρη αποδοχή της τοξικότητας του σχολείου, αφετέρου εγγυάται ότι τα ΤΕΕ ή η όποια νέα εκδοχή τους θα είναι πάλι σχολεία χαμηλού επιπέδου.

Οι μαθητές που «υστερούν»

Εάν έχουμε δεχτεί ότι ο μαθητής που «δεν τα παίρνει» δεν ήταν άξιος, δεν ήταν προκομμένος, δεν διάβαζε κ.τ.λ., αν με λίγα λόγια αποδεχθούμε ότι είναι ατομικές οι ευθύνες για την επίδοση των μαθητών, μοιραία θα καταλήξουμε στην ανάγκη ίδρυσης σχολών για αυτούς τους μαθητές. Εμείς γνωρίζουμε ότι οι λόγοι που έχουμε τόσους μαθητές να υστερούν απελπιστικά είναι καθαρά ταξικοί. Το σχολείο, όχι μόνο δεν εξισώνει τους μαθητές, αλλά εντείνει τις διαφοροποιήσεις τους που έχουν ταξική αφετηρία. Οι ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες είναι ένας μύθος, είναι σαν να δίνεις το ίδιο ακριβώς σωσίβιο σε ένα ναυαγό του Ειρηνικού ωκεανού και σε ένα λουόμενο σε πισίνα ξενοδοχείου. Αποτελεί ύψιστη υποκρισία, μετά από τα 9 πρώτα χρόνια υπονόμευσης του μορφωτικού μέλλοντος των μαθητών που προέρχονται από τα χαμηλότερα στρώματα να φτιάχνεις ένα σχολείο «στα μέτρα τους», «για το επίπεδό τους».

Πρέπει εδώ να επισημανθεί πάντως ότι όσοι χρησιμοποιούν αυτό το επιχείρημα για να στηρίξουν την ανάγκη της ΤΕΕ ομολογούν σε ποιους μαθητές απευθύνεται αυτή η εκπαιδευτική βαθμίδα. Γι’ αυτό παρουσιάζεται το ΕΠΑΛ σαν το πλέον ελκυστικό σχολείο, σχεδόν το σχολείο των εκλεκτών, αφού «τα έχει όλα και συμφέρει» δηλαδή και επαγγελματικά πτυχία και εισαγωγή στην τριτοβάθμια, ενώ το Γενικό Λύκειο για όσους τα καταφέρνουν «μόνο» στη θεωρητική γνώση. Η υποκριτικότητα αποκαλύπτεται από την προβλεπόμενη ρύθμιση αλλαγής τύπου σχολείου με ενισχυτικά μαθήματα 3 εβδομάδων στις οποίες καλύπτονται όλα τα κενά!!!

Οι «επιδεξιότητες»

Πρέπει να έχει το δικαίωμα κάποιος μαθητής να διαλέξει τεχνική εκπαίδευση, λένε άλλοι, επειδή είναι άξια τα χέρια του. Δηλαδή ένα επιδέξιο παιδί μεγαλογιατρού, ένα επιδέξιο παιδί ενός μεγαλοδικηγόρου το οποίο τα καταφέρνει πάρα πολύ καλά στις κατασκευές και από μωράκι έφτιαχνε κάτι ωραία κτιριάκια, θα τον στείλει η οικογένειά του στο ΕΠΑΛ να γίνει ειδικευμένος. Κάτι τέτοιο μοιάζει να λένε οι υποστηρικτές αυτής της άποψης.

Είναι γεγονός ότι το σχολείο υποτιμά πολύ τις επιδεξιότητες που δεν αναφέρονται σε επιστημονικές γνώσεις. Βέβαια πρωτίστως υποτιμά τις δεξιότητες αυτές το κοινωνικό σύστημα και θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι προσθέτοντας π.χ. το εργαστηριακό μάθημα της μηχανολογίας θα κάναμε τον «μουντζούρη» επίζηλο μελλοντικό επάγγελμα. Όμως πρέπει παράλληλα να ζητάμε ενιαίο σχολείο που καλλιεργεί όλες τις δεξιότητες και προσπαθεί να βγάλει ανθρώπους που μπορούν και να βρίσκουν την ομορφιά στην ποίηση και να καταλαβαίνουν τους νόμους που διέπουν τη φύση και την κοινωνία και να μπορούν να λύσουν και να συναρμολογήσουν ένα απλό μηχάνημα.

Εμείς απαιτούμε ένα σχολείο που θα δίνει και στις τεχνικές επιδεξιότητες αξία και δε θα διδάσκει μόνο θεωρίες, αλλά θα δίνει με εργαστηριακά μαθήματα στους μαθητές τη δυνατότητα να συνδέουν τη θεωρία με την πράξη. Μορφωμένος μηχανοτεχνίτης και γιατρός που ξέρει να λύνει και να δένει ένα μηχάνημα του οποίου μάλιστα γνωρίζουν τις αρχές λειτουργίας και οι δύο, να ποιος πρέπει να είναι ο στόχος. Και βέβαια ένας τέτοιος εκπαιδευτικός στόχος οδηγεί σε ευρύτερους πολιτικούς στόχους αλλαγής του κοινωνικού συστήματος ώστε να μην είναι  το χειρωνακτικό επάγγελμα αδικημένο και για τους κοινωνικά αδικημένους, αλλά τι πρέπει να είναι η εκπαίδευση αν όχι η προετοιμασία για την αλλαγή της κοινωνίας προς το συμφέρον των πολλών;

Οι οικονομικές ανάγκες των οικογενειών

Το επιχείρημα των οικονομικών αναγκών των οικογενειών αποτελεί το άλλοθι του κράτους για να μην εκπληρώνει την υποχρέωση του να παρέχει σε όλους πραγματικά ίσες δυνατότητες.

Αν η μόρφωση για όλους δεν είναι γράμμα κενό, είναι υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει και τις οικονομικές δυνατότητες στους μαθητές για την ολοκλήρωση των σπουδών τους.

Συνεπώς το ζήτημα δεν είναι αν πρέπει ή όχι να επιδιώξουμε το ενιαίο σχολείο, αλλά αν μπορούμε να διαμορφώσουμε αγωνιστικό μέτωπο που δε θα αντιμετωπίζει την ΤΕΕ αποσπασματικά, αλλά συνολικά. Μια τέτοια αντιμετώπιση καταρρίπτει τους μύθους της "αναβάθμισης" που επαγγέλλεται η κυβέρνηση, αλλά κυρίως της τάχα εξασφάλισης των εργαζομένων που προβάλλουν, είτε ψευδόμενοι είτε αυταπατώμενοι, όσοι υποστηρίζουν τη διατήρηση των ΤΕΕ.

Οποιαδήποτε πρόταση πρέπει να είναι συνολική, να τα έχει μέσα όλα και να απαντάει σε όλα. Σε αυτό απαντάμε χωρίς να λέμε τι είναι εφικτό να γίνει. Γιατί αν μείνουμε στη λογική του με βάση αυτή τη πραγματικότητα τι είναι εφικτό να γίνει, τότε η δουλειά μας θα ήταν άλλη, θα ήμασταν σύμβουλοι του Υπουργού Παιδείας, του Υπουργού Εργασίας και δεν θα ήμασταν συνδικαλιστές και εκπαιδευτικοί.

Εμείς απαντάμε ότι πρέπει να υπάρχει πραγματική ενίσχυση από το Δημοτικό. Ο αριθμός των μαθητών ανά τάξη, ακόμη κι αν γίνει 25 είναι μεγάλος. Σε κάθε περιοχή όπου οι μαθητές λόγω ταξικών ή χωροταξικών συνθηκών αδυνατούν, τα τμήματα πρέπει να είναι ακόμη μικρότερα. Πρέπει να δοθούν πραγματικά και ουσιαστικά οι δυνατότητες να φτάνουν όλα τα παιδιά μέχρι το τέλος του ενιαίου Λυκείου. Γιατί εμείς πιστεύουμε ότι όλα τα παιδιά μπορούν να φτάσουν και να αποκτήσουν αυτή τη μόρφωση.

Τα εργασιακά προβλήματα των καθηγητών τεχνικών ειδικοτήτων

Πολλοί ισχυρίζονται ότι τα εργασιακά προβλήματα των καθηγητών τεχνικών ειδικοτήτων θα έπρεπε να μας προσανατολίζουν στη λύση της διατήρησης των ΤΕΕ ή εν πάση περιπτώσει οι όποιοι σχεδιασμοί να αφορούν ένα διπλό σχολικό δίκτυο. Το διπλό σχολικό δίκτυο όμως συνδέεται άμεσα με την "ευελιξία" στους τομείς επαγγελματικής • τεχνικής εκπαίδευσης με αποτέλεσμα να εντείνεται η ελαστικότητα της εργασίας, ώστε κάθε άλλο παρά να εξασφαλίζονται οι καθηγητές τεχνικών ειδικοτήτων.

Οι θέσεις εργασίας, όχι μόνο δεν κατοχυρώνονται από το διπλό τύπο σχολείου, αλλά κινδυνεύουν είτε από τις καταργήσεις κλάδων στις διάφορες σχολικές μονάδες λόγω "μεταβολής των αναγκών" της αγοράς εργασίας είτε από τη μείωση του αριθμού των μαθητών λόγω των "ευκολιών" για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση από το Γενικό Λύκειο Σε μια χώρα που, στα πλαίσια του καταμερισμού της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, καταστρέφει τον παραγωγικό της ιστό, η τεχνική ιδιαιτέρως εκπαίδευση οδεύει προς ουσιαστικό αφανισμό. Η εξασφάλιση των εργαζομένων και η προώθηση των αναγκών των παιδιών δε βρίσκονται σε αντίθεση. Αντίθετα το ένα στηρίζει το άλλο και συναποτελούν τη βάση του κοινωνικού μετώπου που θα δώσει τη λύση. Μόνο ένα ισχυρό μέτωπο Παιδείας - Εργασίας μπορεί να χτυπήσει την ανεργία και να διαμορφώσει τους όρους που θα δώσουν προοπτική στερεής και πραγματικής λύσης.

Πολλοί συνάδελφοι τεχνικών ειδικοτήτων, θεωρούν ότι ευνοούνται από ρυθμίσεις που δε θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τη θέση τους. Οι συνάδελφοι αυτοί πρέπει να αντιληφθούν ότι ο κυριότερος κίνδυνος για την εργασιακή τους ασφάλεια είναι η «ευελιξία» και η σύνδεση του σχολείου με την αγορά. Οι εργασιακές θέσεις εξασφαλίζονται μόνο από ένα ισχυρό συνδικάτο με μεγάλες κοινωνικές συμμαχίες. Όταν το κίνημα δε βρίσκεται σε κατάσταση ετοιμότητας οι θέσεις κινδυνεύουν και με τα ΤΕΕ, καθώς κανείς δεν μπορεί να ανακόψει το ρεύμα της κατάργησης τομέων κ.τ.λ., και με τα ΕΠΑΛ – ΕΠΑΣ που θα φέρουν ευρείες ανακατατάξεις.

Αντίθετα η πρόταση για:

·   Ενιαίο δωδεκάχρονο σχολείο για όλα τα παιδιά.

·   Περιεχόμενο σπουδών που συνδέει τη θεωρία με την πράξη.

·   Ουσιαστική οικονομική ενίσχυση των οικογενειών των άπορων μαθητών.

·   Ουσιαστική εκπαιδευτική ενίσχυση των μαθητών που υστερούν.

·   Δίχρονη τεχνική – επαγγελματική εκπαίδευση μετά την αποφοίτηση από το ενιαίο δωδεκάχρονο σχολείο στην οποία μεταφέρονται όλες οι σημερινές μορφές επαγγελματικής εκπαίδευσης στη θέση και με το προσωπικό των σημερινών καθηγητών των ΤΕΕ,

Þ     είναι πρόταση που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των μαθητών

Þ     καλύπτει απόλυτα την εργασιακή σταθερότητα των καθηγητών όλων των ειδικοτήτων

Þ     μπορεί να συσπειρώσει ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις

Þ     προστατεύει το δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης.

Όλα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση δημιουργίας ενός δυναμικού κινήματος αποφασισμένου να παλέψει για τη δημόσια δωρεάν παιδεία για όλους και για τη σταθερή εργασία όλων των εκπαιδευτικών.

Σ. Μαρίνης
oldmath@otenet.gr