ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΚΑΙ  ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

                                                                          "Το να λες την αλήθεια μπορεί συχνά

να σημαίνει ότι ασκείς κριτική.                 

Όμως ολόκληρη η αλήθεια

περιλαμβάνει τη νέα πρόταση."

Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Τη δεκαετία του 1980, υπήρξε -ανά την Ελλάδα-μια πρωτοφανής κινητοποίηση γύρω από τα "πολιτιστικά", με την εμφάνιση και δράση αμέτρητων συλλόγων. Η τότε υπουργός πολιτισμού Μ. Μερκούρη, προωθώντας την αποκέντρωση και τη δημιουργία νησίδων έκφρασης στην επαρχία, ενθάρρυνε και χρηματοδότησε αυτές τις προσπάθειες.

Λίγα χρόνια αργότερα παρακολουθώντας και παρατηρώντας την πορεία τους, τα συμπεράσματα μόνο ενθαρρυντικά δεν μπορούσαν να χαρακτηρισθούν. ¶λλοι σύλλογοι, όσο γρήγορα δημιουργήθηκαν, τόσο γρήγορα και διαλύθηκαν. Σε άλλους, το έντονο πολιτικό κλίμα της εποχής, επεισήλθε στη δράση τους με καταστροφικό τελικά αποτέλεσμα. Ορισμένοι, στηριζόμενοι αποκλειστικά στη κρατική επιχορήγηση, έπαψαν να υπάρχουν με την λήξη της. Πολλοί όμως, συνέχισαν και συνεχίζουν, προσφέροντας στο μέτρο του δυνατού. Βασικός και σημαντικότατος λόγος της επιτυχίας τους ο προγραμματισμός, η αυτοχρηματοδότηση αλλά και το μεράκι, οι γνώσεις που με την αποχώρηση των παλαιότερων μεταλαμπαδεύονταν σε νεότερους και άξιους συνεχιστές.

Υπάρχουν -κατά τη γνώμη μου-αρκετές "παιδικές ασθένειες" στη δράση μα και στη φιλοσοφία των συλλόγων, που ξεκινούν από μια παγιωμένη αντίληψη κοινωνικής προσφοράς, καλουπωμένης σε στερεότυπα που δημιουργούν μια καθεστωτική λογική για το τι σημαίνει πολιτισμός. Αδύνατον να μη παρακολουθήσουμε το καλοκαίρι βραδιές παραδοσιακής μουσικής, φολκλορικά συγκροτήματα να μετακινούνται από τόπου εις τόπον, προγονικά έθιμα να αναβιώνουν στις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές, νομάρχες και δήμαρχοι να παρευρίσκονται τάζοντας οικονομική ενίσχυση και κόσμος αρκετός να χειροκροτεί υπό το φως των προβολέων.

Δύσκολο, πολύ δύσκολο να αναπτυχθεί κάποιος στοιχειώδης προβληματισμός γύρω από το ερώτημα.

Το σήμερα παράγει πολιτισμό;

Όλα τα προαναφερθέντα, ούτως ή άλλως σπερματικά αλλά και βιωματικά πολλές φορές ενυπάρχουν στα γονίδια του κάθε ανθρώπου, της κάθε οικογένειας. Βιώματα προγονικά  μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, ακούγονται στις οικογενειακές συνάξεις, αναβιώνουν στις ευχάριστες ή στις δυσάρεστες στιγμές της ζωής, χαράχθηκαν ανεξίτηλα στις ψυχές μας ονομάζοντας τα απλά ήθη και έθιμα. Οι πολιτιστικοί σύλλογοι ουσιαστικά έρχονται να "χρωματίσουν τη πρόσοψη" και όχι να ταράξουν το θυμικό.

Θεωρώ πως υπάρχουν χώροι δράσης απεριόριστοι, αρκεί να υπάρχει χώρος δράσης και στο μυαλό μας.

Πόσο αναπτύσσεται σήμερα η συλλογική δράση των μελών τους;

Ποια σημερινά κοινωνικά δρώμενα τους απασχολούν;

Αναπτύσσονται σχέσεις αλληλεγγύης με τους οικονομικούς μετανάστες; Γνωρίζουμε ένα τραγούδι χαράς ή λύπης των χωρών τους;

Λειτουργεί η έννοια της κοινότητας στην επίλυση τοπικών κοινωνικών προβλημάτων;

Απαλύνονται αδικίες που γίνονται σε βάρος κοινωνικά αποκλεισμένων ομάδων;

Δημιουργείται οικολογική συνείδηση στα μέλη και τους φίλους των συλλόγων;

Αναπτύσσονται πρωτοβουλίες ενημέρωσης για τη διατροφή, την υγεία;

Υπάρχει μια στοιχειώδης μέριμνα για τα άτομα της τρίτης ηλικίας;

Οι μικρές κοινωνίες -θεωρώ- πως έχουν ανάγκη από τέτοιου είδους παρεμβάσεις. Να βιώνουν και το άλλο, το σημερινό. Να συγκρίνουν, να διακρίνουν και να κρίνουν το πριν και το τώρα και όχι να αναφωνούν συνεχώς "εμπρός προς τα πίσω". Γνωρίζουν το παλιό μα συμπαθούν και εκείνο που έρχεται. Χρειάζονται μέσα στον τηλεοπτικό τους βίο κάτι πιο ανθρώπινο, πιο δημιουργικό ανώτερο από τον χιλιοειπωμένο λόγο, τον αβανταδόρικο τρόπο και τον απλουστευμένο πολλές φορές λαϊκισμό.

Γιατί το σημαντικότερο -πιστεύω- πως κρύβεται πίσω από τα λόγια του βρετανού συγγραφέα Χανίφ Κιουρέϊσι. "Σημασία δεν έχει πως έζησα, αλλά πως ένοιωσα".

                                                                      Νικηφόρου Γρηγόρης του Σωτηρίου

                                                                                 Παραπόταμος