OΧΙ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΜΑΣ

Η νεοφιλελεύθερη επίθεση στην εκπαίδευση

Η εφαρμογή της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στην εκπαίδευση για περισσότερο από 15 χρόνια είχε δραματικά αποτελέσματα για την Ενιαία Δημόσια Δωρεάν Εκπαίδευση. Κεντρικοί στόχοι αυτής της πολιτικής είναι η απαλλαγή του κράτους από την υποχρέωση να χρηματοδοτεί την εκπαίδευση, η απορύθμιση του εκπαιδευτικού μηχανισμού, του χρόνου και του προγράμματος σπουδών, η στροφή από τη γενική παιδεία στην κατάρτιση και την ταχύρυθμη εκμάθηση δεξιοτήτων, η ιδιωτικοποίηση έμμεση και άμεση της εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση γίνεται από δημόσια ολοένα και περισσότερο μια ιδιωτική υπόθεση, όποιος μπορεί, αγοράζει εκπαιδευτικές υπηρεσίες. Τα εργασιακά και επαγγελματικά δικαιώματα αποσυνδέονται από τους τίτλους σπουδών (απολυτήρια – πτυχία) και η”δια βίου εκπαίδευση” μαζί με τη διαρκή κινητικότητα μεταξύ εργασίας και εκπαίδευσης, για να βελτιώνει συνεχώς ο εργαζόμενος τα “προσόντα” του, αποτελούν την ουσία της νεοφιλελεύθερης πολιτικής.

Οι τρόποι με τους οποίους προωθείται αυτή η πολιτική είναι:

Ø      Η διαρκής υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης, το ποσοστό για την εκπαίδευση δεν ξεπερνά το 3.5% του ΑΕΠ.

Ø      Υποχρηματοδότηση που συνοδεύεται από την άμεση ιδιωτικοποίηση, με την παραχώρηση στον ιδιωτικό τομέα του χώρου των ΙΕΚ-ΚΕΚ-Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών κ.τ.λ. Κυρίως συνοδεύεται από την έμμεση ιδιωτικοποίηση με τα φροντιστήρια – ωδεία – γυμναστήρια κ.τ.λ., βοηθήματα και συμβολή των γονιών στα λειτουργικά έξοδα του δημόσιου σχολείου. Οι ιδιωτικές δαπάνες για την εκπαίδευση φτάνουν περίπου στο 3% του ΑΕΠ. Αυτό μεταφράζεται για την πλειονότητα των οικογενειών (79.7%) των εργαζόμενων και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων σε δαπάνη που φτάνει το 20% του οικογενειακού εισοδήματος. Γίνεται σαφές ότι πρόκειται για ένα δυσβάστακτο οικονομικό βάρος, αλλά και για μια τεράστια σπατάλη πόρων, που στην καλύτερη περίπτωση το μόνο που καταφέρνει  είναι να μπαλώνει ορισμένες τρύπες στον εκπαιδευτικό μηχανισμό.

Ø      Η απαλλαγή του κράτους από το κόστος της εκπαίδευσης προχωράει και μέσω της “αποκέντρωσης”. Η λέξη αυτή συνοδεύει κάθε μέτρο και νομοσχέδιο χρόνια τώρα. Από το 1994 έως σήμερα στο όνομα της “αποκέντρωσης” μετακυλούνται στην τοπική αυτοδιοίκηση μια σειρά έξοδα και οικονομικά βάρη, χωρίς να συνοδεύονται από αντίστοιχη αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης. Στους Δήμους έχει μεταβιβαστεί η ευθύνη για την επισκευή και συντήρηση των σχολείων. Στις Νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις ανήκει η αρμοδιότητα για την επιλογή και απόκτηση οικοπέδων για σχολεία, η μελέτη, η κατασκευή και η επίβλεψη των έργων σχολικής στέγης. Έτσι αρκετοί τοπικοί άρχοντες σαν γνήσιοι εκφραστές της νεοφιλελεύθερης πολιτικής σε τοπικό επίπεδο δεν παρέλειψαν να  δείξουν τις ικανότητές τους να λειτουργήσουν ένα “ανταποδοτικό” σχολείο. Τα παραδείγματα είναι πολλά, από το να παρακρατούν μέρος των κρατικών επιχορηγήσεων, να καθυστερούν την απόδοσή τους, να προωθούν  την αναζήτηση χορηγών. Ακόμη προωθούν το Ολοήμερο Δημοτικό – Νηπιαγωγείο, που η ευθύνη λειτουργίας επιμερίζεται στο κράτος, την τοπική αυτοδιοίκηση και τους γονείς με τα Τμήματα Διευρυμένου Ωραρίου. Έτσι, ωθούν τους γονείς να προσλαμβάνουν και να πληρώνουν το προσωπικό, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις επέβαλλαν δημοτικούς φόρους. Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στη ιδιωτικοποίηση και τη δημιουργία αγοράς εκπαιδευτικών υπηρεσιών είναι σημαντικός και θα ενισχυθεί λαμβάνοντας υπόψη τις εξαγγελίες της υπουργού Παιδείας για το “σχολείο που θα συνδέεται άμεσα με την τοπική κοινωνία”.

Ø      Τα ΤΕΕ που δεν ήταν ούτε τυπικά, ούτε ουσιαστικά, δευτεροβάθμια εκπαίδευση, υπολειτουργούν χωρίς υλικοτεχνική υποδομή, εργαστήρια, χωρίς κατάλληλα αναλυτικά προγράμματα και βιβλία. Οι πολυδιαφημιζόμενες ειδικότητες αποδείχθηκαν ένα τεράστιο ψέμα με αποτέλεσμα να εγκαταλείπονται σε μεγάλο ποσοστό από τους μαθητές (από τους 39.000 μαθητές που γράφτηκαν στην πρώτη τάξη την πρώτη χρονιά λειτουργίας τους το 1997, δεν αποφοίτησαν οι 22.984, δηλ. το 59% περίπου).

Ø      Το Ενιαίο Λύκειο έχει μετατραπεί σε μόνιμο εξεταστικό κέντρο. Μετά την εφαρμογή των νόμων 2525  και 2640, το 40% των μαθητών εγκατέλειψε το Ενιαίο Λύκειο. Η ελεύθερη εισαγωγή σε ΑΕΙ – ΤΕΙ, που υποσχέθηκε ο Αρσένης, αποδείχθηκε φάρσα! Όχι τόσο γιατί ένας μικρός αριθμός αποφοίτων δεν εισάγεται στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αλλά κυρίως επειδή η μεγάλη πλειοψηφία των αποφοίτων εισάγεται σε σχολές φαντάσματα χωρίς αίθουσες και διδακτικό προσωπικό (βλέπε: το σύνολο σχεδόν των ΤΕΙ) και σε ειδικότητες χωρίς καμιά τύχη στην αγορά εργασίας.

Ø      Οι επιπτώσεις της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στους εκπαιδευτικούς και τα δικαιώματά τους είναι σημαντικές. Η κατάργηση της επετηρίδας αποσύνδεσε το δικαίωμα στη δουλειά από το πτυχίο, μεγάλωσε την ανεργία καθώς μειώθηκαν οι διορισμοί, ενώ οδήγησε τη νέα γενιά του κλάδου στο μοντέλο εργασίας του “απασχολήσιμου”. Οι ωρομίσθιοι - αναπληρωτές, με τους πρώτους να μεγαλώνουν σαν αριθμός σε σχέση με τους δεύτερους, είναι μια νέα κατάσταση που ελλοχεύει σημαντικούς κινδύνους. Ο ωρομίσθιος, φτηνός και ευέλικτος, περιπλανιέται από σχολείο σε σχολείο να εξασφαλίσει ώρες εργασίας (βλέπε: ειδικότητες σε ολοήμερο - ενισχυτική - πρόσθετη κ.τ.λ.) απλήρωτος ακόμη και για ένα ολόκληρο χρόνο, είναι το μοντέλο που θα επηρεάσει ή καλύτερα έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει και τις εργασιακές σχέσεις των υπολοίπων εκπαιδευτικών. Οι υπεράριθμοι και το χάσιμο οργανικών θέσεων - μετακινήσεων, η συμπλήρωση ωραρίου σε δύο και πλέον σχολεία, οι υποχρεωτικές υπερωρίες (απλήρωτες σε πολλές περιπτώσεις στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση), είναι μία κατάσταση που παγιώνεται. Η ενίσχυση της εξουσίας του Διευθυντή - Προϊσταμένου – Περιφερειάρχη, με το αντιδραστικό καθηκοντολόγιο, επιχειρεί να περάσει την παγίωση αυτής της καθημερινής μετατροπής του εκπαιδευτικού σε εκτελεστικό όργανο των άνωθεν εντολών, χωρίς δικαίωμα λόγου και γνώμης του ιδίου καθώς και του Συλλόγου Διδασκόντων.

Ήδη η καθημερινή ζωή στο σχολείο με την κατάσταση απορύθμισης και διάλυσης, που επιβάλλεται με την μετατροπή σταδιακά του σχολείου σε αγορά εκπαιδευτικών υπηρεσιών απομακρύνει τον εκπαιδευτικό από τον ρόλο του, που καθοριζόταν από τον γενικό στόχο της εκπαίδευσης, που ήταν η κοινωνικοποίηση της νέας γενιάς και η μετάδοση κάποιας γνώσης. Η φαινομενική αδιαφορία του δασκάλου, που μετατρέπεται σε "παιδοφύλακα", του καθηγητή που μετατρέπεται σε "εξεταστή", του εκπαιδευτικού συνολικά που απομακρύνεται από την καλλιέργεια σχέσεων με τους μαθητές και την προσπάθεια να παρακινήσει το ενδιαφέρον τους για το μάθημα, αναδεικνύει μια υποχώρηση των εκπαιδευτικών. Ο νέος ρόλος που τους επιφυλάσετε είναι αυτός του πωλητή υπηρεσιών εκπαίδευσης, που πρέπει να τις "πλασάρει" ελκυστικά, κάτω από το άγρυπνο μάτι της "αξιολόγησης" του διευθυντή ή του χαρακτηρισμού του σχολείου ως κακού ή καλού.

Οι εκπαιδευτικοί όπως και το σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων και των εργαζομένων γενικότερα, έχουν δει το βιοτικό τους επίπεδο να πέφτει. Τα τελευταία 14 χρόνια οι βασικές αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων έχουν μειωθεί κατά 35%, ενώ τα επιδόματα όχι απλά δεν εξασφαλίζουν το βιοτικό επίπεδο, αλλά ευνοούν την πολιτική του διαίρει και βασίλευε των εκάστοτε κυβερνήσεων και την συντεχνιακή πολιτική των συνδικαλιστικών ηγεσιών. Η έλλειψη πλήρους ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και οι περικοπές που γίνονται συνέχεια σ΄ αυτό τον τομέα, η αφαίρεση ασφαλιστικών δικαιωμάτων και η μόνιμη απειλή νέων αντιασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων συμπληρώνουν την εικόνα των επιπτώσεων της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στους εκπαιδευτικούς.

Τι έρχεται στο άμεσο μέλλον

Στρατηγικής σημασίας αποφάσεις για όλη την Ε.Ε ήταν οι αποφάσεις της συνόδου της Λισσαβόνας το 2000. Η διαπίστωση από τις κυβερνήσεις ότι έχουν καθυστερήσει στην προώθησή τους και ότι πρέπει να επιταχυνθούν οι ρυθμοί υλοποίησής τους, προδιαγράφει για την εκπαίδευση και τους εκπαιδευτικούς τη συνέχιση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, δηλαδή της μετατροπής της εκπαίδευσης σε αγορά. ¶λλωστε είναι ένας τομέας, που μαζί με την υγεία θα προσφέρει ένα πεδίο για μεγάλα κέρδη.

Το προχώρημα αυτής της πολιτικής έχει αρχίσει να γίνεται ολοένα και πιο ευανάγνωστο μέσα από τις δηλώσεις της υπουργού παιδείας και τον “Εθνικό Διάλογο” για την Παιδεία, που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση της Ν.Δ. Το φιλανδικό μοντέλο, που φαίνεται να προκρίνει η υπουργός παιδείας, προχωράει ακόμη περισσότερο την “αποκέντρωση” των ευθυνών από το υπουργείο για τη Δημόσια Δωρεάν Εκπαίδευση.

Το φινλανδικό μοντέλο συνίσταται στα εξής:

α)Οι σχολικές μονάδες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης λειτουργούν αποκεντρωμένα, με μεγάλη ευθύνη της τοπικής κοινωνίας, τόσο στα οικονομικά τους, όσο και στα αναλυτικά τους προγράμματα. β)Υπάρχει ελεύθερη επιλογή σχολείου. γ)Οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί και τα σχολεία αξιολογούνται συνεχώς. δ)Οι εξετάσεις για τους μαθητές είναι συχνές και τα θέματα παίρνονται από εθνική τράπεζα ερωτήσεων. ε)Η εκπαίδευση στη δευτεροβάθμια, μετά την εννιάχρονη υποχρεωτική, χωρίζεται σε γενική και επαγγελματική. Από την πρώτη εισάγονται στην ανώτατη εκπαίδευση. Η επαγγελματική εκπαίδευση εκτός από το σχολείο παρέχεται και με μαθητεία δηλ. μπορεί ένας μαθητής να αποκτήσει τίτλο ειδίκευσης μέσα από διαγωνισμό, ανεξάρτητα από τον τρόπο που απέκτησε τις γνώσεις.

Κατά συνέπεια μια σειρά ευθύνες του υπουργείου μεταφέρονται στις σχολικές μονάδες και την τοπική κοινωνία. Το υπουργείο μέσω του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας σχεδιάζει “το βασικό αναλυτικό πρόγραμμα όλων των σπουδών”, αλλά και “τους στόχους και τα κριτήρια αξιολόγησης”. Με το φιλανδικό μοντέλο, το κράτος απαλλάσσεται όλο και περισσότερο από το να παρέχει Ενιαία Δημόσια Δωρεάν Παιδεία καθώς διαφοροποιούνται πλέον ανοιχτά και τα αναλυτικά προγράμματα (μέχρι τώρα αυτό γινόταν αποσπασματικά με τα διάφορα προγράμματα, την ευέλικτη ζώνη κ.τ.λ). Κάθε σχολική μονάδα θα καταρτίζει τα δικά της προγράμματα, θα επιλέγει δικές της εκπαιδευτικές μεθόδους, πρόσθετο διδακτικό υλικό κ.τ.λ. τα σχολεία έτσι δε θα είναι πάνω κάτω ίδια μεταξύ τους, αλλά θα παρουσιάζουν μία ποικιλομορφία, που θα δίνει και το δικαίωμα επιλογής στους χρήστες – αγοραστές εκπαιδευτικών υπηρεσιών!

Το υπουργείο κρατάει για τον εαυτό του το δικαίωμα της “αξιολόγησης” όλων. Των μαθητών με εξετάσεις από την Ε΄ δημοτικού έως την Γ΄ γυμνασίου, των σχολικών μονάδων, των τάξεων, των τμημάτων και βέβαια των εκπαιδευτικών. ¶λλωστε η “αξιολόγηση” είναι η πρώτη που επείγει να εφαρμοστεί και έχει ήδη εξαγγελθεί η εφαρμογή της για το 2005-06.

Το Συνδικαλιστικό Κίνημα και οι Εκπαιδευτικοί Απέναντι στην Νεοφιλελεύθερη Επίθεση

Οι εκπαιδευτικοί όλα αυτά τα χρόνια έχουν δώσει σημαντικούς αγώνες. Η δίμηνη απεργία του ΄97 και η μάχη του διαγωνισμού της ντροπής ήταν κορυφαίες στιγμές. Παρόλα αυτά δεν έγινε κατορθωτό να αποκρουστεί συνολικά ή σε ένα μέρος της η νεοφιλελεύθερη πολιτική. Η Αντεπίθεση των Εκπαιδευτικών θεωρεί ότι πρέπει να εξεταστούν οι λόγοι και οι αιτίες για την αναποτελεσματικότητα αυτών των αγώνων. Βασική αιτία είναι η πολιτική των δύο κυρίαρχων παρατάξεων (ΠΑΣΚΕ- ΔΑΚΕ), που καλλιέργησαν αυταπάτες για την νεοφιλελεύθερη πολιτική, για το πόσο θίγει και αφαιρεί στοιχειώδη δικαιώματα των εκπαιδευτικών. Σε τελική ανάλυση συμφωνούν στην ουσία αυτής της πολιτικής (κατάργηση επετηρίδας, αξιολόγηση, αποκέντρωση κ.τ.λ). Διέσπασαν τους εκπαιδευτικούς και απομόνωσαν τμήματά τους, που βρισκόταν σε κινητοποιήσεις, για παράδειγμα το ‘97 με το απεργοσπαστικό πραξικόπημα της ΠΑΣΚΕ στη ΔΟΕ σταμάτησαν την απεργία των δασκάλων, ενώ στο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ επιχείρησαν να κρατήσουν έξω από τις κινητοποιήσεις τους μόνιμους εκπαιδευτικούς. Από εκεί και πέρα χωρίς προετοιμασία, προοπτική και στόχο εξαγγέλλουν 24ωρες – 48ωρες, σχεδόν εθιμοτυπικές, εξαντλώντας απλά τη διάθεση των εκπαιδευτικών να αντισταθούν. Οι αποφάσεις παίρνονται από τα πάνω, οι Γενικές Συνελεύσεις υποβαθμίζονται καθώς οι εκπαιδευτικοί θεωρούν είτε ότι η συμμετοχή τους στη Γενική Συνέλευση και οι αποφάσεις που θα πάρει δεν έχουν σημασία για την ηγεσία (π.χ ΔΟΕ), είτε ότι οι αγώνες θα οδηγηθούν πάλι σε αδιέξοδο (π.χ η δίμηνη απεργία της ΟΛΜΕ).

Το χειρότερο που κάνουν είναι να καλλιεργούν το συντεχνιασμό, ότι δηλαδή με εύκολο τρόπο και χωρίς αγώνες ουσιαστικούς, ο κλάδος μόνος του, θα τσιμπήσει ένα επιδοματάκι, ή το δικό του ασφαλιστικό κ.τ.λ. Αδιαφορούν για τα μεγάλα, αλλά και τα καθημερινά προβλήματα του σχολείου και των εκπαιδευτικών. Είναι πρόθυμοι να συντρέξουν την εκάστοτε κυβέρνηση στις ”μεταρρυθμίσεις” της. ¶φησαν ανυπεράσπιστη τη νέα γενιά του κλάδου, τους αναπληρωτές – ωρομίσθιους. Είναι για χρόνια διαπλεκόμενοι με την ιεραρχία. Ο συνδικαλιστής γίνεται προϊστάμενος και το αντίθετο, ανάλογα με τις αλλαγές των κομμάτων τους στη κυβέρνηση, παίζοντας και τους δύο ρόλους για να εφαρμόζουν καθημερινά τη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Καλλιεργούν την ατομικοποίηση με τις πελατειακές σχέσεις.

Η πολιτική και τακτική της ΕΣΑΚ-ΔΕΕ είναι ανεδαφική και αδιέξοδη καθώς περιχαρακώνεται γύρω από το ΠΑΜΕ-ΚΚΕ. Όσο και αν καταγγέλει τις υποταγμένες ηγεσίες και κρατά μόνο για τον εαυτό της τα “αγωνιστικά” και “ταξικά” γονίδια, δεν προβάλλει κανένα σχέδιο για το πώς θα ανασυγκροτηθεί το εργατικό κίνημα, ενώ επικεντρώνεται αποκλειστικά και μόνο στη ψηφοθηρία. Όσο για την Αγωνιστική Συνεργασία, η δεξιά τάση της είναι υπέρμαχος σε πολλές περιπτώσεις των νεοφιλελεύθερων μέτρων. Χωρίς να παραγνωρίσει κανείς τη συμμετοχή αγωνιστών της στις μεγάλες κινητοποιήσεις, η Αγωνιστική Συνεργασία κινείται στα πλαίσια των αποσπασματικών αιτημάτων, με το σκεπτικό ότι αυτά είναι εφικτά και πάντα μέσα στα συγκεκριμένα πλαίσια των διοικητικών συμβουλίων (π.χ. κατάργηση των εξετάσεων στη Β΄ λυκείου και όχι του νόμου 2525, πράγμα που βέβαια γίνεται τώρα, χωρίς να αλλάζει η ουσία της νεοφιλελεύθερης πολιτικής).

Απέναντι σ΄ αυτή την ηγεσία(ΠΑΣΚΕ – ΔΑΚΕ) είναι αναποτελεσματική η τακτική των Παρεμβάσεων – Συσπειρώσεων, που αυτοπεριορίζεται στην αριστερή κριτική, στα λόγια και στους χαρακτηρισμούς της ηγεσίας ως ξεπουλημένης. Χωρίς να υπάρχει πρόθεση να υποβαθμισθούν οι προσπάθειες για αγωνιστική διεκδίκηση από τη μεριά των συναγωνιστών, η Αντεπίθεση των Εκπαιδευτικών θεωρεί ότι στην ανασυγκρότηση του συνδικαλιστικού κινήματος αυτές οι ηγεσίες (ΠΑΣΚΕ – ΔΑΚΕ) δεν έχουν να συμβάλουν το παραμικρό, καθώς και ότι για να ανασυγκροτηθεί το συνδικαλιστικό κίνημα απαιτείται μια πιο ουσιαστική και από την αρχή, δουλειά οργάνωσης της βάσης των εκπαιδευτικών.

Η ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ θεωρεί ότι η πιο κρίσιμη και αναγκαία δουλειά είναι η συγκρότηση ομάδων – επιτροπών είτε μέσα στους συλλόγους διδασκόντων, είτε στους συλλόγους- ΕΛΜΕ με άμεσα καθήκοντα:

Σ΄ αυτήν την κατεύθυνση καλεί τους συναδέλφους –ισσες να ενώσουν τις δυνάμεις τους  παλεύοντας για:

Ø  Αύξηση των δαπανών για την Παιδεία στο 5% του ΑΕΠ, για να καλυφθούν οι άμεσες και ζωτικές ανάγκες.

Ø  Δημόσια Δωρεάν Ενιαία Εκπαίδευση για όλους.

Ø  1300 ευρώ καθαρά ο πρώτος μισθός.

Ø  Μείωση των μαθητών ανά τμήμα.

Ø  Κατάργηση του αντιδραστικού Καθηκοντολογίου.

Ø  Μονιμοποίηση όλων των αναπληρωτών – Ωρομισθίων και εγγραφή τους στους συλλόγους – ΕΛΜΕ (με δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεστε).

Ø  Κατάργηση των αντιεκπαιδευτικών νόμων.

Ø  Όχι στις εξετάσεις από Ε΄ Δημοτικού έως Γ΄ γυμνασίου.

Ø  Όχι στην “αξιολόγηση” – Καμία σύνδεση μισθού – αξιολόγησης.

Ø  ¶μεσα αντισταθμιστικά μέτρα για την απάλυνση των ανισοτήτων στην εκπαίδευση (εγκατάλειψη της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, λειτουργικός αναλφαβητισμός κ.τ.λ).