ΠΑΙΔΕΙΑ:  ΩΡΑ  ΓΙΑ  ΔΙΑΛΟΓΟ  ΚΑΙ  ΔΡΑΣΗ

   Στις 21-01-05 ξεκίνησε ο Εθνικός Διάλογος για την Παιδεία υπό την αιγίδα του ΕΣΥΠ. Επειδή διαπιστώθηκε αδυναμία συμφωνίας για τα θέματα που θα συζητηθούν μεταξύ των συμμετεχόντων, διακόπηκε και ορίστηκε νέα ημερομηνία έναρξης η 16^η Φεβρουαρίου. Ως τότε πρέπει να καθοριστεί η ατζέντα των θεμάτων που θα συζητηθούν.

   Οι συνδικαλιστικοί φορείς των εργαζόμενων και στις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης, αν και πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού τους έχουν τη σκέψη ότι πρόκειται για προσχεδιασμένο διάλογο και είναι πάντα έτοιμοι για αποχώρηση, καθόρισαν από κοινού τα θέματα που θα προτείνουν.

   Θα ήθελα να καταθέσω κι εγώ μερικές πρώτες σκέψεις σαν συμβολή σ’ ένα διάλογο που πρέπει ν’ ανοίξει μεταξύ των εκπαιδευτικών, ένα διάλογο όπου ο καθένας θα καταθέσει τις αγωνίες του, τους προβληματισμούς του και όλοι μαζί θα αναζητήσουμε λύσεις για την έξοδο του εκπαιδευτικού μας από τη ζοφερή σημερινή πραγματικότητα.

·                                 Το πρόβλημα είναι γνωστό και στη διάγνωση συμφωνούν όλοι. Πολύ χαμηλή ποιότητα της εκπαίδευσης. Σύμφωνα με την Έκθεση του ΟΟΣΑ η Ελλάδα βρίσκεται στην 24^η θέση ανάμεσα στις 30 χώρες μέλη του. Κατά τη γνώμη μου το θέμα είναι το « τι », το « πώς » και το « γιατί » μαθαίνουν τα παιδιά. Έχουμε ένα βαρύ, ανούσιο και εν πολλοίς ακατάλληλο πρόγραμμα εκπαίδευσης που δεν λαμβάνει υπ’ όψη του τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα και εξαντλεί άσκοπα τους μαθητές. Η διαδικασία της μάθησης παραμένει δασκαλοκεντρική, χωρίς ενεργό συμμετοχή των μαθητών, κυριαρχεί η παπαγαλία, καμιά έμφαση δε δίδεται στην κριτική σκέψη και στην ανάπτυξη όλων των δεξιοτήτων του παιδιού. Καίτοι « δωρεάν » η εκπαίδευση κοστίζει πανάκριβα στην ελληνική οικογένεια: 1,5 δις € ( ! ) το χρόνο για φροντιστήρια κάθε είδους. Το σχολείο δεν συγκινεί τα παιδιά , οι μαθητές βαριούνται τα περισσότερα μαθήματα και η μαθησιακή διαδικασία έχει καθαρά συμφεροντολογικό και ευκαιριακό χαρακτήρα ( π.χ διαβάζω για να πάρω 10 ή για να πάρω τη σημαία ή για να είμαι πρώτος ή για να μου πάρουν δώρο οι γονείς μου κ.λ.π ). Το σχολείο δεν παρακολουθεί τις σύγχρονες εξελίξεις , τάσεις κι ανάγκες  και ό,τι καλό γίνεται  - και  γίνονται αρκετά – έχει συγκυριακό χαρακτήρα, επαφίεται στον  « πατριωτισμό » κάποιων εκπαιδευτικών και εύκολα αφομοιώνεται. Ο στόχος του εκπαιδευτικού συστήματος φαίνεται να είναι μόνο ένας : Πώς θα περάσουν , όσοι και όπως περάσουν , στο  Πανεπιστήμιο. Όλα υποτάσσονται σ’ αυτόν , η Α΄θμια  και η Β΄θμια εκπαίδευση συνθλίβονται τόσο κατά τη  διάρκεια αυτής της πορείας  όσο και στο συγκεκριμένο εξεταστικό σύστημα που υπάρχει και το οποίο αποθεώνει την παπαγαλία, γιατί αλλιώς πώς θα μπορούσαν να αξιολογήσουν αντικειμενικά οι βαθμολογητές;

·                                 Ξεκινώντας λοιπόν από το τελευταίο επειδή το θεωρώ κομβικό σημείο, πιστεύω πως ήρθε η ώρα το Λύκειο να πάρει « διαζύγιο » από τις εξετάσεις για τα Α.Ε.Ι – Τ.Ε.Ι . Να καταργηθούν οι πανελλαδικές εξετάσεις της Γ΄ Λυκείου και το απολυτήριό του να αποκτηθεί με ενδοσχολικές εξετάσεις. Η πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση να γίνεται μετά την αποφοίτηση από το Λύκειο. Με  ποιον τρόπο; Υπάρχουν πολλές προτάσεις. Με ή χωρίς εξετάσεις (  ελεύθερη εισαγωγή ). Όλες έχουν τα υπέρ και τα κατά τους, θα τις δούμε ( το κύριο όμως είναι  η κατάργηση του  εξετασιοκεντρικού χαρακτήρα του Λυκείου ).

·                                 Δίδεται έτσι η ευκαιρία χωρίς άγχος, να αναβαθμίσουμε  τη λειτουργία της  Α΄θμιας και της Β΄θμιας εκπαίδευσης, που πια μπορεί και πρέπει να είναι υποχρεωτικά 12/χρονη ή 14/χρονη αν συμπεριληφθεί η προσχολική αγωγή, ώστε να περιοριστεί η αρκετά μεγάλη σχολική διαρροή. Χρειαζόμαστε ένα μοντέλο εκπαίδευσης που θα στοχεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών ( γνωστική, νοητική, ψυχοκινητική, συναισθηματική, ηθική ) κάνοντας έτσι πράξη τη συνταγματική επιταγή και το στόχο των αναλυτικών προγραμμάτων. Ένα μοντέλο με έμφαση στα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά, που θα ασχολείται με θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, ειρήνης, προστασίας περιβάλλοντος, αγωγής υγείας και καταναλωτή, ώστε αυτά να γίνουν συνείδηση και τρόπος ζωής. Δεν θα ξεκινήσουμε από το μηδέν. Τα υπάρχοντα αναλυτικά προγράμματα είναι σε θετική κατεύθυνση, χρειάζονται βελτιώσεις με έμφαση στις δράσεις και όχι στα λόγια και κυρίως νέα βιβλία, εξοπλισμένα εργαστήρια, αίθουσες υπολογιστών και βιβλιοθήκες. Να δοθεί  προτεραιότητα  στην δόμηση και διαμόρφωση του σχολείου ώστε να είναι ελκυστικό στα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς. Μόρφωση χωρίς συγκίνηση  δεν μπορεί να υπάρξει.

·                                 Πρέπει να παρθούν μέτρα για την αναβάθμιση των εκπαιδευτικών. Αρκετά έχουμε λοιδωρηθεί, αρκετά έχουν μεταφερθεί στις πλάτες μας ευθύνες άλλων και κυρίως των εκάστοτε κυβερνώντων και όσων έχουν την ευθύνη της υλοποίησης  της –συνήθως  μη υπεύθυνης -κυβερνητικής  πολιτικής. Οι συνθήκες δουλειάς μας δεν είναι ικανοποιητικές (ενδεικτικά : οι μισθοί μας είναι οι χαμηλότεροι στη Δυτική Ευρώπη , συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα  όπου το 80% των αποφάσεων λαμβάνεται από το ΥΠΕΠΘ πνίγοντας κάθε διάθεση αυτενέργειας και πρωτοβουλίας, προβληματική παιδαγωγική κατάρτιση και επιμόρφωση, άγχος, ανεπαρκής βοήθεια από τα στελέχη κ.λ.π. ). Η περιγραφή των αρνητικών συνθηκών εργασίας μας προσδιορίζει και το περιεχόμενο της αναβάθμισης των εκπαιδευτικών.

·                                 Θέλω να πω κάτι για τα στελέχη της εκπαίδευσης : Πρέπει να διαμορφώσουμε –επειγόντως- τα κριτήρια ώστε τα στελέχη μας να είναι  τα  καλύτερα ( σε γνώσεις , ήθος, συμπεριφορά ) ώστε η κομματική ταυτότητα να μην αποτελεί κριτήριο ανάδειξης και να είναι πάντα στο πλευρό μας αρωγοί και βοηθοί. Τα στελέχη της εκπαίδευσης είναι εκπαιδευτικοί λειτουργοί με αυξημένες ευθύνες και όχι ιμάντες μεταβίβασης της κυβερνητικής ή κομματικής γραμμής.

·                                 Τελευταίο αλλά πολύ σημαντικό : Οι δαπάνες για την παιδεία στην χώρα μας είναι για πολλά –πολλά χρόνια οι μικρότερες απ’ όλες τις χώρες του  ΟΟΣΑ. Υπάρχει λογικός άνθρωπος που να πιστεύει ότι γίνεται  παιδεία χωρίς χρήματα ; Όταν αναλογούν 65€ το χρόνο ανά έλληνα μαθητή, έναντι 274€ κατά μ.ο.  των χωρών του ΟΟΣΑ; Φυσικά από μόνη της η αύξηση των δαπανών δεν αρκεί για να αναβαθμιστεί  η παιδεία. Χρειάζονται κι  όλα τα παραπάνω  κι άλλα κι άλλα… Λειτουργεί όμως σαν τη βαλβίδα της χύτρας, εκτονώνει την πίεση.

  Αυτές είναι οι πρώτες σκέψεις , περιορισμένες και λόγω χώρου, δεν τις θεωρώ πανάκεια, αποσκοπώ ν’ ανοίξει ο διάλογος ανάμεσά μας, με προοπτική να εμπνεύσουμε ένα κίνημα αναβάθμισης της μορφωτικής λειτουργίας του σχολείου.     Του δημόσιου  σχολείου εννοείται! Ένα  κίνημα που θα περιλαμβάνει και τα εξωτερικά και τα εσωτερικά στοιχεία του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος. Από το πώς είναι δομημένο , από το ποιες σχολικές μονάδες και σχολικά κτίρια ανταποκρίνονται στη σύγχρονη εποχή, από το τι δασκάλους και τι μαθητές  θέλουμε, από το ποια προγράμματα σπουδών χρειάζονται , από το ποιες και πόσες εξετάσεις χρειαζόμαστε και για ποιον σκοπό, από το πώς εννοούμε την αποκέντρωση και την αξιολόγηση , από ….  

   Αν εμείς οι αποκάτω οι τόσο ασήμαντοι  μα τόσο σημαντικοί δεν πάρουμε στα χέρια μας την υπόθεση, καμιά μεταρρύθμιση δεν πρόκειται να συμβεί, παρά μόνον ένα  κακέκτυπό της ή θα βιώσουμε μια αυταρχικού τύπου αναδιάρθρωση από πάνω και από δυνάμεις της αγοράς, που θα υποβαθμίσουν περαιτέρω τη δημόσια εκπαίδευση.

12-02-05            ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ  ΔΗΜΗΤΡΗΣ            Δ/Σ  ΦΩΤΟΛΙΒΟΥΣ  ΔΡΑΜΑΣ