ΣΚΙΕΣ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ  Τ.Ε.Ε.

 ΚΩΝ/ΝΟΥ  ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΙΤΗ

 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ-ΕΡΕΥΝΗΤΗ

 Εmail:Kadrian@freemail.gr

Την 21/1/2005 άρχισε πανηγυρικά ο “εθνικός διάλογος για την παιδεία”. Όλοι ευχόμαστε να μην είναι προσχηματικός και να προκύψουν θετικές προτάσεις με ευρεία συναίνεση. Η υπόθεση της παιδείας είναι βεβαίως υπόθεση εθνική αλλά ταυτόχρονα είναι και υπόθεση πολιτική και σαν τέτοια δημιουργεί στον εθνικό διάλογο εξ΄ αρχής επιφυλάξεις δεδομένου ότι στην Ελλάδα έχουν γίνει πολλές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και πριν καλά-καλά ολοκληρωθούν αλλάζουν όταν αλλάζει το κυβερνόν κόμμα ( τούτο γίνεται επίσης συχνά όταν αλλάζουν και υπουργοί του ιδίου κόμματος ). Αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι η περίπτωση της συναίνεσης δεν είναι εύκολη υπόθεση αλλά όχι και αδύνατη.

 Τα προβλήματα της παιδείας είναι πολλά και επείγοντα. Οι προτεραιότητες που θα τεθούν οφείλουν να είναι αντικειμενικές, κατά το δυνατόν, αφού το θέμα των προτεραιοτήτων είναι ούτως ή άλλως υποκειμενικό. Κατά τη γνώμη μας λοιπόν 4 είναι οι συνιστώσες του όλου προβλήματος που έχουν άμεση προτεραιότητα .

·    Η αξιολόγηση όλου του εκπαιδευτικού συστήματος.

·    Ο τρόπος πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

·    Η ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.

·    Η αύξηση των δαπανών για την παιδεία.

Η ΤΕΕ όπως πάντα βρίσκεται όχι στο επίκεντρο ενδιαφέροντος αλλά στο περιθώριο διότι εκλαμβάνεται σαν αναγκαίο κακό και ο εκάστοτε  προβληματισμός αυτών που έχουν την ευθύνη της εκπαίδευσης αλλά και όλων των εμπλεκομένων, μπορεί να συμπυκνωθεί στη φράση του τύπου “ τι θα κάνουμε με τα παιδιά που δεν παίρνουν τα γράμματα και πρέπει να τους μάθουμε μια τέχνη για να ζήσουν ;” Αυτή η απαξίωση ξεκινά από την κορυφή και διαχέεται σε όλη την ελληνική κοινωνία. Οι αποφάσεις βέβαια, για την τύχη της ΤΕΕ λαμβάνονται, μετά από συσκέψεις πολιτικών, επιστημονικών και άλλων παραγόντων δηλ. ανθρώπων, με επιστημονικοκοινωνική συγκρότηση οι οποίοι όμως δεν έχουν βιώσει τα προβλήματα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και βεβαίως ποτέ και για κανένα λόγο δεν θα έστελναν τα παιδιά τους σ΄ αυτήν.

Και όμως η ΤΕΕ βρίσκεται σε περίοπτη θέση και τυγχάνει μεγάλης προσοχής σε όλα τα ανεπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη και, όχι μόνο, ενώ οι περισσότεροι μαθητές παρακολουθούν αυτή τη μορφή εκπαίδευσης. Γιατί άραγε; Μήπως έχουν τόσους πολλούς μαθητές που δεν “παίρνουν τα γράμματα” ενώ οι δικοί μας διακρίνονται για τις επιδόσεις τους; Όχι βέβαια. Η απάντηση  είναι ότι έχουν αντιληφθεί έγκαιρα τα αυτονόητα δηλ. ότι ο ρόλος της ΤΕΕ στη σύγχρονη κοινωνία είναι πολυσχιδής και σπουδαιότατος. Η ΤΕΕ σα μορφή εκπαίδευσης υπηρετεί τον άνθρωπο παρέχοντάς του πνευματική καλλιέργεια και ταυτόχρονα βιοποριστικά εφόδια, συναρθρώνεται με την οικονομία, καταπολεμά δραστικά το μεγαλύτερο κοινωνικό πρόβλημα της εποχής μας, την ανεργία, και κυρίως την ανεργία των νέων στην οποία σαν κράτος είμαστε πρωταθλητές Ευρώπης.

Το ΥΠΕΠΘ έχει εξαγγείλει, ότι η αναβάθμιση της ΤΕΕ θα στηριχθεί κυρίως σε 2 άξονες: Την αύξηση της γενικής παιδείας και την απομάκρυνση της “κατάρτισης” από την εκπαίδευση. Το τελευταίο αποτελεί πραγματικό γρίφο διότι δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό τι υπονοείται με αυτή τη φράση.

Ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε και πάλι τις έννοιες  “γενική εκπαίδευση” ”επαγγελματική εκπαίδευση” και “επαγγελματική κατάρτιση”

Η Γενική Εκπαίδευση, ως γνωστόν, παρέχει την απαραίτητη αγωγή και μόρφωση με ένα ευρύ φάσμα γενικών μαθημάτων και άλλες δραστηριότητες, ενδιαφέρεται για τη συνολική προσωπικότητά του ατόμου, αλλά δεν αναπτύσσει τις ειδικές ικανότητες του.

Η Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση παρέχει, εκτός της γενικής εκπαίδευσης διαφορετική εφαρμοσμένη γνώση και δεξιότητα αναπτύσσει ορισμένες δεξιότητες –γνώσεις και ενδιαφέρεται κυρίως για την επαγγελματική αποκατάσταση του ατόμου καθώς και για την κοινωνική ένταξή του.

Η Επαγγελματική Κατάρτιση (αρχική και συνεχιζόμενη) ως ανεξάρτητο σύστημα είναι αποσυνδεδεμένη από το στόχο παροχής ευρύτερων γνώσεων και γενικής εκπαίδευσης και περιορίζεται σε παροχή καθαρά στενών εξειδικευμένων γνώσεων και δεξιοτήτων. Ως σύστημα δηλ. σχεδιάζεται περισσότερο για την ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού και λιγότερο ή καθόλου για μαθητές.

Το σχεδιάγραμμα που ακολουθεί διευκολύνει περισσότερο την κατανόηση των όσων αναφέραμε.

Το Ενιαίο Λύκειο θεσπίστηκε με το Ν.2525/1997, το Τ.Ε.Ε. με το Ν.2640/1998 και το Ι.Ε.Κ. με το Ν.2009/1992.

Το Ι.Ε.Κ. σύμφωνα με το Ν.2009/1992 είναι εκτός εκπαιδευτικού συστήματος και οι διαφορές με το Ε.Λ. και το Τ.Ε.Ε. είναι μεγάλες. Η επαγγελματική κατάρτιση δεν έχει σα στόχο την παροχή αγωγής και μόρφωσης ούτε την προετοιμασία τους για τη συνέχιση σπουδών στα πανεπιστήμια για το λόγο αυτό  στην επαγγελματική κατάρτιση δεν παρέχεται γενική παιδεία δεν υπάρχει σύλλογος καθηγητών, δεν υπάρχει σχολική ζωή ( εκδρομές, εκπαιδευτικές επισκέψεις, ποινές ή ηθικές αμοιβές μαθητών) κλπ. ο διδάσκων δεν είναι εκπαιδευτικός αλλά “εκπαιδευτής” , και ο διδασκόμενος δεν είναι  μαθητής αλλά “καταρτιζόμενος”. Ο απολυτήριος τίτλος του Ι.Ε.Κ. είναι το δίπλωμα το οποίο είναι επαγγελματικός τίτλος.

Το Τ.Ε.Ε. ανήκει στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (ISCED 3)[1] παρέχει (Β΄ κύκλος) απολυτήριο τίτλο το “πτυχίο“ το οποίο είναι εκπαιδευτικός και ταυτόχρονα επαγγελματικός τίτλος επιπέδου[2] (level) 3.

Το Ενιαίο Λύκειο  ανήκει στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση  (ISCED 3) και παρέχει απολυτήριο τίτλο το “απολυτήριο” το οποίο είναι εκπαιδευτικός τίτλος.

Με βάσει των όσων αναφέραμε γίνεται σαφές ότι ο ρόλος των Ε.Λ., Τ.Ε.Ε. και ΙΕΚ είναι διαφορετικός και διακριτός και συγκεκριμένα: Το Ενιαίο Λύκειο παρέχει γενική εκπαίδευση, το Τ.Ε.Ε. επαγγελματική εκπαίδευση και το Ι.Ε.Κ. επαγγελματική κατάρτιση (αρχική). Ειδικότερα οι διαφορές μεταξύ των συστημάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης περιγράφονται στο Ν. 3191/2003 και συγκεκριμένα:

¶ρθρο 6

Το Σύστημα Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης

1. Αποστολή του Συστήματος Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (Σ2) είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση προγραμμάτων σπουδών, στο πλαίσιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που αποβλέπουν στο συνδυασμό της γενικής παιδείας

με τις τεχνικές και επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες, με σκοπό την επαγγελματική και κοινωνική ένταξη των αποφοίτων της.

¶ρθρο 7

Το Σύστημα της Αρχικής Επαγγελματικής κατάρτισης

1. Αποστολή του Συστήματος της Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (Σ3) είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης για την απόκτηση από τους καταρτιζόμενους βασικών επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων σε ειδικότητες ή και σε εξειδικεύσεις, για την ένταξη, επανένταξη, επαγγελματική κινητικότητα στην αγορά εργασίας και την εν γένει ανέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού.

Με τη λεπτομερή αναφορά που κάναμε διευκρινίσαμε πλήρως ότι το Ε.Λ. και το Τ.Ε.Ε. παρέχουν εκπαίδευση και το Ι.Ε.Κ. κατάρτιση (αρχική).

Εδώ θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι τα περί απομάκρυνσης της κατάρτισης από την εκπαίδευση υπονοούν ότι στα Τ.Ε.Ε. υπάρχουν πολλές ειδικότητες οι οποίες προσφέρουν αντί για επαγγελματική εκπαίδευση επαγγελματική κατάρτιση (πώς θα γινόταν αυτό;)  και πρέπει  να απομακρυνθούν! Αν ανατρέξουμε στο χώρο της επαγγελματικής εκπαίδευσης πριν από την ίδρυση των Τ.Ε.Ε. θα δούμε ότι οι ειδικότητες που υπάρχουν σήμερα υπήρχαν στα Τ.Ε.Λ. στις Τ.Ε.Σ.  στους κλάδους των Ε.Π.Λ. στις σχολές εργοδηγών και φυσικά οι ειδικότητες αυτές ήταν εκπαίδευση για δεκαετίες ολόκληρες, πως λοιπόν ξαφνικά βαφτίζονται κατάρτιση και πρέπει απαραιτήτως να απομακρυνθούν; Τι σημαίνει  η φράση “η κατάρτιση θα φύγει από την εκπαίδευση” αφού είναι γνωστό και το αποδείξαμε εδώ, ότι η κατάρτιση ποτέ δεν ήταν στην εκπαίδευση. Τι υποκρύπτεται πίσω από αυτή την ασάφεια;

Ένα άλλο ανησυχητικό φαινόμενο είναι ότι ακούγεται άκριτα η φράση ότι στην ΤΕΕ επιβάλλεται η αύξηση της γενικής παιδείας διότι οι μαθητές της έχουν σοβαρές αδυναμίες στα μαθήματα γενικής παιδείας. Η αλήθεια είναι ότι πράγματι οι μαθητές αυτοί  έχουν αρκετά κενά, δεν τονίζεται όμως ότι οι μαθητές αυτοί έρχονται με τα κενά αυτά από το γυμνάσιο και εκεί ίσως έπρεπε να αναζητηθεί λύση. Αποσιωπάται επίσης το γεγονός ότι όταν αυξήσουμε τη γενική εκπαίδευση (πράγμα που ακούγεται ευχάριστα) πρέπει μοιραία να μειώσουμε την επαγγελματική εκπαίδευση και στην πράξη κινδυνεύουμε να αναιρέσουμε το σκοπό ύπαρξης του επαγγελματικού σχολείου. Εξ΄ άλλου η αύξηση των ωρών διδασκαλίας δεν θα σημάνει κατ΄ ανάγκη και βελτίωση της γενικής παιδείας διότι αν λάβουμε σαν παράδειγμα τις πολλές ώρες διδασκαλίας των γενικών μαθημάτων που υπάρχουν στο γυμνάσιο και το Ενιαίο Λύκειο θα δούμε ότι τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά. Οι Έλληνες μαθητές στους διεθνείς διαγωνισμούς (pisa) καταλαμβάνουν τις τελευταίες θέσεις στα βασικά γενικά μαθήματα. ¶ρα κάτι άλλο φταίει και αυτό πρέπει να το εντοπίσουμε και να το θεραπεύσουμε.

Αν θέλουμε πράγματι να βελτιώσουμε τη γενική παιδεία στην Τ.Ε.Ε. και όχι απλά να αυξήσουμε τις ώρες των γενικών μαθημάτων θα πρέπει να παρέμβουμε και στο γυμνάσιο, αλλά και στο δημοτικό. Επίσης η αναβάθμιση πρέπει να είναι κυρίως ποιοτική δηλ. η διδασκαλία να γίνει πιο ελκυστική π.χ. στα μαθηματικά στις φυσικές επιστήμες, τις ξένες γλώσσες κλπ πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στον τομέα που ακολουθούν οι μαθητές αφού κατανοήσουν τη χρησιμότητά τους για το αυριανό τους επάγγελμα να ενδιαφερθούν περισσότερο για το μάθημα

Βέβαια η πρόσβαση των μελλοντικών αποφοίτων της ΤΕΕ στα ΑΕΙ θα απαιτήσει και αύξηση των ωρών διδασκαλίας των γενικών μαθημάτων αλλά αυτή οφείλει να είναι προσεκτική και οριακή.

Προκαλεί πάντως ιδιαίτερη εντύπωση γιατί πρέπει να αρχίσει κανείς την αναβάθμιση των Τ.Ε.Ε. από δυο θέματα τα οποία είναι αδιευκρίνιστα, όπως τίθενται και εν πάσει περιπτώσει δευτερεύουσας σημασίας. Από αυτά πάσχει η ΤΕΕ στην Ελλάδα τόσα χρόνια και δεν το έχει αντιληφθεί κανείς;

Δεν πάσχει πχ. από διακριτική εις βάρος της μεταχείριση από όλες τις πολιτικές ηγεσίες που έχουν περάσει; Δεν πάσχει από έντονη κοινωνική απαξίωση και πρέπει η πολιτεία να αποδυθεί σε αγώνα σωστής ενημέρωσης της κοινής γνώμης; Δεν πάσχει μονίμως από έλλειψη κτιριακής και εργαστηριακής υποδομής;

Δεν είναι το εκπαιδευτικό προσωπικό της εκτός πάσης επιμόρφωσης για πολλά χρόνια ενώ υπάρχουν σήμερα αρκετά κοινοτικά κονδύλια και ο Οργανισμός Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών (Ο.ΕΠ.ΕΚ.) θεσμοθετημένος από το 2002; Δεν πάσχει από μόνιμη υποχρηματοδότηση ακόμη και για τα λειτουργικά έξοδα των σχολείων της; Δεν υπάρχει χαλαρή σύνδεση με την αγορά εργασίας; Ο κατάλογος των “δεν” είναι μακρύς και θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε.

Όμως το κρίσιμο αυτή τη στιγμή δεν είναι η κριτική, αλλά η συνεισφορά μας στη λήψη αποφάσεων που οδηγούν στη σωστή κατεύθυνση, που οδηγούν σε μια ΤΕΕ που πρέπει να κατέχει την αρμόζουσα θέση της στο εκπαιδευτικό μας σύστημα .

Γι΄ αυτό ας προσηλωθούμε στους άξονες που στηρίζουν την ΤΕΕ:

·    Κοινωνική αναγνώριση

·    Οικονομική στήριξη

·    Αναγνώριση του διακριτού της ρόλου από τη γενική εκπαίδευση

·    Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών της

·    ¶νοιγμα στην αγορά εργασίας

·    Πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση

·    Προσέλκυση μαθητών μετά το γυμνάσιο, όχι των “αδυνάτων” αλλά των συνειδητοποιημένων και ενημερωμένων μέσω του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού.