ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΟΥ ΣΥΝΘΗΜΑΤΟΣ «ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ»

Όλοι συμφωνούν ότι η σημερινή παιδεία είναι άθλια. Αυτή η άθλια παιδεία είναι βασικά κρατική σε όλες τις βαθμίδες, ιδιαίτερα στην ανώτατη βαθμίδα της. Και εδώ συμβαίνει κάτι παράδοξο: το μόνο κίνημα που υπάρχει ενάντια σε αυτή την κατάσταση είναι το κίνημα για να μην υπάρχει ιδιωτική παιδεία.

Σύμφωνα με αυτό το κίνημα το μεγαλύτερο πρόβλημα για την παιδεία, η μεγαλύτερη απειλή βρίσκεται σε κάτι έξω από αυτήν και όχι μέσα της. Η παιδεία, δηλαδή, σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη, για να αλλάξει δεν θα πρέπει να απαλλαχθεί από κάτι σάπιο που υπάρχει μέσα της, αλλά να προφυλαχτεί από κάτι που ακόμα είναι έξω της και μακριά της, σαν απειλή.

Το κίνημα λοιπόν ενάντια στην ιδιωτικοποίηση είναι καταρχήν ένα κίνημα συντηρητικό.  Έτσι εξηγείται πως καταφέρνει να έχει σήμερα τη σχεδόν καθολική πολιτική αποδοχή. Η Καραμανλική ΝΔ, σύσσωμο το ΠΑΣΟΚ, ο Συνασπισμός και το ψευτοΚΚΕ φωνάζουν με πάθος ενάντια στην απειλή της ιδιωτικοποίησης.  Πιο πολύ από όλους μέσα σε αυτό το ‘‘επαναστατικό’’ μέτωπο φωνάζει η ουρά του ψευτοΚΚΕ,  δηλαδή η ΟΣΕ, το ΝΑΡ και τα μ-λ. Αυτή η πανεθνική, παλλαϊκή συμφωνία μέσα στο σημερινό αντιδραστικό πολιτικό καθεστώς οφείλεται στον αντιδραστικό χαρακτήρα αυτού του συνθήματος. Από θεωρητική άποψη το σύνθημα αυτό είναι στον αντίποδα του μαρξισμού, αλλά και στον αντίποδα της πιο προοδευτικής αστικής σκέψης, ενώ στο πρακτικό επίπεδο βάζει την ταφόπλακα πάνω από το ήδη ετοιμοθάνατο κορμί της ελληνικής εκπαίδευσης.

Το βασικό επιχείρημα για λαϊκή κατανάλωση που στηρίζει αυτό το σύνθημα έχει δήθεν ταξική μορφή και απευθύνεται στη μεγάλη μάζα των φοιτητών και των μαθητών.  Με λίγα λόγια είναι το εξής: «το ιδιωτικό Πανεπιστήμιο θα δώσει τη δυνατότητα στους πλούσιους να αποκτήσουν ένα πτυχίο  και θα μετατρέψει έτσι τη μόρφωση σε εμπόρευμα.  Όταν το Πανεπιστήμιο είναι κρατικό,  το πτυχίο  και η μόρφωση είναι κοινωνικά αγαθά και οι άνθρωποι τα απολαμβάνουν ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση.  Αφού δηλαδή οι σπουδές είναι δωρεάν,  δωρεάν είναι για τους φτωχούς και το πτυχίο.  ¶ρα οι φτωχοί και οι πλούσιοι είναι ίσοι απέναντι στο πτυχίο ίσοι και απέναντι στο επάγγελμα και απέναντι στη δουλειά.  Με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια οι πλούσιοι θα παίρνουν τα πτυχία και τις δουλειές. ΄Η, τουλάχιστον, θα τις παίρνουν περισσότερο από σήμερα και η ανισότητα θα γίνει πιο μεγάλη στις σπουδές και στη ζωή».

Συμπέρασμα: ‘‘Δωρεάν παιδεία. Ίση παιδεία για όλους’’. 

Ο πυρήνας αυτού του συλλογισμού βρίσκεται στη θέση ότι η ανώτατη παιδεία είναι τώρα δωρεάν κοινωνικό αγαθό που δίνει χοντρικά τη δυνατότητα των ίσων ευκαιριών,  ενώ τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα την κάνουν εμπόρευμα προσιτό βασικά στους πλούσιους.

Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΧΕΙ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΤΗΝ ΙΔΙΩΤΙΚΗ

Όμως η κρατική ανώτατη παιδεία δεν είναι δωρεάν αγαθό.  Πληρώνεται από όλους τους πολίτες, πλούσιους και φτωχούς, και περισσότερο από τους φτωχούς,  από τους οποίους εισπράττει το κράτος τους περισσότερους φόρους.  Στην κρατική παιδεία φοιτητές πλούσιοι, μεσαίοι και φτωχοί-στην κοινωνική τους προέλευση-πληρώνονται από όλη την κοινωνία για να σπουδάσουν Όμως οι σπουδές αυτές δεν είναι για όλους. Και η επιλογή αυτή έχει γίνει με τρόπο που ευνοεί εκείνους, τους περισσότερους, που πλήρωσαν για τη γνώση ή εκείνους που είχαν ‘‘κληρονομικό δικαίωμα’’ πάνω στη γνώση.  Η επιλογή δηλαδή στηρίχτηκε στο ότι κάποιοι μπόρεσαν κι αγόρασαν το εμπόρευμα που λέγεται φροντιστηριακή εξετασιακή κατάρτιση ή και ενισχύθηκαν από το ότι είχαν σχετικά πιο μορφωμένους γονείς, κυρίως στα κρίσιμα χρόνια της μαθητικής διαμόρφωσης. Έτσι,  μπροστά στις εισαγωγικές εξετάσεις οι άνθρωποι δεν βρίσκονται σαν ίσοι,  αλλά σαν άνισοι. Και οι γνώσεις που έχουν εκείνη τη στιγμή έχουν προϋπάρξει σαν εμπόρευμα πριν ενσωματωθούν στην δήθεν δωρεάν πανεπιστημιακή παιδεία. Μέσα λοιπόν στην δωρεάν κρατική παιδεία υπάρχει κρυμμένη η ιδιωτική παιδεία και η ταξική επιλογή.

Η κρατική παιδεία αποκαλύπτεται σαν εμπορευματική και ταξική όταν το ίδιο το πτυχίο που αυτή παρέχει γίνεται επίσης ένας εμπορευματικός τίτλος.  Με το κατάλληλο πτυχίο μπορεί κανείς να κερδίσει μια θέση στην μεταπτυχιακή παιδεία ή στην παραγωγή ή στην κρατική γραφειοκρατία. Αυτό είναι ανεξάρτητο από το ότι τα πτυχία ξεπέφτουν με τον ίδιο τρόπο που ξεπέφτουν όλα τα εμπορεύματα που η προσφορά τους είναι μεγαλύτερη από τη ζήτηση ή δεν αντιστοιχούν σε καμία ζήτηση (όπως πχ. τα πτυχία της πυρηνικής φυσικής σε μια χώρα που δεν παράγει πυρηνική ενέργεια), οπότε με το κατάλληλο πτυχίο εξασφαλίζει κανείς μια θέση στον εφεδρικό στρατό των ανέργων. Όπως είναι και ανεξάρτητο από το ότι πολλοί φτωχοί άνθρωποι πέθαναν στις στερήσεις για να θρέψουν, να προετοιμάσουν για τις σπουδές και να σπουδάσουν ένα παιδί που ύστερα άλλαξε τάξη.

Όμως όλα αυτά δεν αναιρούν το γεγονός ότι ο κάτοχος πτυχίου είναι κάτοχος εμπορευματικού τίτλου και επιχειρεί να πουλήσει αυτόν τον τίτλο όσο γίνεται πιο ακριβά Κανείς δεν παρέχει το πτυχίο του δωρεάν,  πράγμα που θα αντιστοιχούσε στη δήθεν ίση και δωρεάν παιδεία. Αντίθετα, ο κάτοχος του πιο καλού πτυχίου, του πιο έγκυρου Πανεπιστήμιου, της πιο αποδοτικής ειδικότητας, εξελίσσεται συνήθως σε έναν καλό αστό που, αφού σπούδασε δωρεάν με χρήματα κυρία της φτωχολογιάς, κάθεται στο σβέρκο του λαού συχνά με όλο του το βάρος, ιδιαίτερα όταν κουβαλάει ένα καλό μεταπτυχιακό πτυχίο μαζί με καλές οικονομικές και κομματικές διασυνδέσεις.

Να λοιπόν πως στην κοινωνία της ανισότητας που ζούμε η κρατική παιδεία είναι παιδεία της ανισότητας και της εκμετάλλευσης, είναι δηλαδή παιδεία του ιδιωτικού συμφέροντος και παιδεία για λίγους.

Αυτά συμβαίνουν επειδή το κράτος είναι το αστικό κράτος, δηλαδή κράτος των εκμεταλλευτών που φροντίζει για την ανισότητα μέσα στην κοινωνία.

Το ‘‘όχι στα ιδιωτικά πανεπιστήμια’’ είναι λοιπόν ένα σύνθημα γεμάτο υποκρισία, αφού υπάρχουν δύο ιδιωτικά πράγματα μέσα στη δημόσια παιδεία: το ιδιωτικό φροντιστήριο και το ιδιωτικό πτυχίο.

Για να έχει νόημα αυτό το σύνθημα πρέπει να έχουμε μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, ώστε να μην είναι εμπόρευμα η εργατική δύναμη, να μην είναι εμπόρευμα το πτυχίο και να μην είναι εμπόρευμα η διδασκαλία. Σε μια τέτοια κοινωνία το κράτος θα είναι επαναστατικό κράτος των φτωχών ή δε θα υπάρχει καθόλου κράτος.  Τότε είναι καλό το σύνθημα η παιδεία στο κράτος.

Όμως τι σημαίνει το ‘‘ναι στην κρατική παιδεία’’ σήμερα;

Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΥΝΘΗΜΑ

Το ποσό υποκριτικό είναι το σύνθημα ‘‘όχι στην ιδιωτική παιδεία’’ και κυρίως το σύνθημα ‘‘όχι στα ιδιωτικά πανεπιστήμια’’ αποκαλύπτεται πιο κραυγαλέα από το ότι οι εύποροι μπορούν από πάντα να σπουδάζουν τα παιδιά τους σε πανεπιστήμια του εξωτερικού,  ιδιωτικά η όχι.  Έχουμε λοιπόν εδώ ουσιαστικά μια δικτατορία του κράτους, από την οποία μπορούν να γλιτώσουν μόνο οι πιο πλούσιοι που μπορούν να στέλνουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό Σύμφωνα με αυτήν,  ένας νέος,  γιος εργάτη ή μικροαστού ή έστω εύπορου γονιού, που το κράτος τον έκρινε ακατάλληλο να σπουδάσει, δηλαδή τον απέρριψε στις εισαγωγικές και δεν του επιτρέπει να πάρει πτυχίο, δεν έχει δικαίωμα να αγοράσει ανώτατη παιδεία και μετά να δώσει εξετάσεις επί ίσοις όροις σε έναν κρατικό οργανισμό για να πάρει άδεια άσκησης επαγγέλματος.

Η αδικία,  αλλά και η γελοιότητα που έχει αυτό το σύνθημα, φαίνεται στην περίπτωση των ιδιωτικών ΙΕΚ. Στα ιδιωτικά ΙΕΚ, οι φοιτητές είναι κατά μέσο όρο κατώτερης, με την αστική έννοια του όρου, κοινωνικής τάξης από ότι οι καλύτεροι από τους φοιτητές των καλύτερων σχολών των ΑΕΙ.  Στα ΙΕΚ σπουδάζουν αυτοί που βρέθηκαν με λιγότερα εφόδια μπροστά στις εισαγωγικές εξαιτίας των χειρότερων υλικών προϋποθέσεων που περιγράψαμε στην αρχή.  Είναι η όχι φασισμός να ζητάει κανείς να επιβληθεί στους φοιτητές των ΙΕΚ η ποινή του κλεισίματος ή έστω,  της μελλοντικής κατάργησης των σχολών τους, είναι ή όχι  διάσπαση των φοιτητών,  είναι ή όχι σύνθημα της χειρότερης φοιτητικής ελίτ;

Γιατί λοιπόν φωνάζουν, αυτοί που φωνάζουν, ‘‘όχι στα ιδιωτικά πανεπιστήμια’’. Φωνάζουν γιατί θέλουν τον ασφυκτικό ιδεολογικό και πολιτικό έλεγχο του κράτους πάνω στο περιεχόμενο της Παιδείας.  Αν το ελληνικό κράτος έγραψε στο Σύνταγμά του ‘‘όχι στην ιδιωτική ανώτατη παιδεία’’, δεν είναι από σοσιαλιστική διάθεση, αλλά γιατί αυτό χρειάζεται στο κράτος της γραφειοκρατίας, της θρησκοληψίας και, κυρίως στο κράτος της διαφθοράς και του σοβινισμού.

Μοιραία η ανώτατη παιδεία που δεν θα ήταν κάτω από κρατικό έλεγχο θα ελεγχόταν από τμήματα της αστικής τάξης που θα ήταν περισσότερο δεμένα με το βιομηχανικό κεφάλαιο και την ανάπτυξη των εσωτερικών παραγωγικών δυνάμεων. Αυτό θα επιδρούσε στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης, αφού η ανεξαρτησία της διδασκαλίας σε ένα Πανεπιστήμιο είναι πολύ μεγαλύτερη από την ανεξαρτησία σε ένα δημοτικό ή Γυμνάσιο. Ο λόγος είναι ότι στο Πανεπιστήμιο σπουδάζουν άνθρωποι με άποψη για το περιεχόμενο των μαθημάτων τους, που μοιραία θα ήθελαν κατάρτιση πιο κοντά στις ανάγκες της παραγωγής. Τέτοια ανώτατη παιδεία θα ζητούσε αυτόματα το γρήγορο τσάκισμα όλων των γραφειοκρατικών,  εθνικιστικών, αρχαιοελληνικών, θρησκευτικών και γενικά φεουδαρχικού τύπου ελαττωμάτων από τα οποία πάσχει όλη η ανώτατη παιδεία.  Και αν άλλαζε η ανώτατη παιδεία,  θα άλλαζε και η από κάτω παιδεία,  δηλαδή του δημοτικού και του Γυμνασίου- Λυκείου.

Η ΣΤΕΙΡΑ ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΠΑΓΑΛΙΣΜΟΥ.

Οι μαθητές και οι φοιτητές νιώθουν στο πετσί τους από τι πάσχει η παιδεία  Η αρρώστια της είναι η στειρότητα. Πρόκειται για παιδεία που δεν έχει παρά ένα στόχο. Να παράγει ανθρώπους που δεν θα χρησιμοποιήσουν την γνώση τους ούτε στην παραγωγή, ούτε στον επιστημονικό πειραματισμό, ούτε στην ταξική πάλη.  Είναι μια παιδεία δίχως πράξη.  Είναι λόγια δίχως πράξη.  Γιαυτό εδώ διαπρέπει ο παπαγαλισμός. Το ζήτημα για το ελληνικό σχολείο δεν είναι να κατανοηθούν ο κόσμος, η φύση, η ανθρώπινη δραστηριότητα,  ώστε να αλλάξουν, αλλά να παπαγαλιστούν δίχως κατανόηση διάφορα δεδομένα, ηρωικές πράξεις,  χρονολογίες, φυσικοί και μαθηματικοί τύποι, γραμματικοί κανόνες, ρητά και απόψεις άλλων ανθρώπων. Η θεωρία στην Ελλάδα σερβίρεται χωρίς να ειπωθεί ποτέ τι την προκάλεσε,  ποια δηλαδή τεχνική της παραγωγής,  ποια πειραματικά δεδομένα και ποια κοινωνική εμπειρία απαίτησαν την εξήγησή τους με αυτή τη θεωρία. Βέβαια, πολλοί άνθρωποι γίνονται επιστήμονες αφού πάρουν το πτυχίο τους και μπουν στη φτωχή-στη χώρα μας-πρακτική δραστηριότητα τη σχετική με την εφαρμογή των επιστημών.  Όμως ό,τι καταφέρνουν γίνεται σε σύγκρουση με το στείρο, ψυχρό, παπαγαλίστικο και γραφειοκρατικό στυλ με το οποίο διδάχτηκαν στα σχολεία από όπου πέρασαν.  Στην Ελλάδα γίνεται κανείς επιστήμονας παρά και ενάντια στο σχολείο που τον έβγαλε.

Αυτή η ιδιότητα είναι ριζωμένη βαθιά μέσα στην ελληνική εκπαίδευση.  Μέχρι τις αρχές του αιώνα η ελληνική εκπαίδευση ήταν αφοσιωμένη σχεδόν αποκλειστικά στο να βγάζει δασκάλους που θα μετέδιδαν στις νέες περιοχές, οι οποίες προσαρτήθηκαν στο μονίμως επεκτεινόμενο ελληνικό κράτος, το ελληνικό μεγαλείο και τη Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή τη σχέση του νέου ελληνικού κράτους με την αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο μέσω της γλώσσας,  κυρίως της τερατώδους καθαρεύουσας,  μέσω της Ορθοδοξίας και,  κυρίως,  μέσω της γεμάτης ψέματα ιστορίας. Ψέμα, παπαγαλισμός και ασφυκτικός έλεγχος των καθηγητών και της διδασκαλίας τους από το υπουργείο Παιδείας. Αυτό συνεχίζεται και σήμερα και με αυτό το εκτρωματικό πνεύμα διδάσκει το υπουργείο Παιδείας και τις θετικές επιστήμες.

Αυτό λοιπόν το κρατικό εκπαιδευτικό μονοπώλιο υπερασπίζουν σήμερα όλοι οι εχθροί της ‘‘ιδιωτικής απειλής’’.

Το αστείο είναι ότι μερικοί από αυτούς παριστάνουν τον μαρξιστή, όταν ο ίδιος ο Μαρξ ξεκαθάρισε στην «Κριτική του προγράμματος της Γκότα» πως έβλεπε τους οπαδούς της κρατικής εκπαίδευσης. «Ίση λαϊκή εκπαίδευση; τι να φαντάζονται με αυτά τα λόγια; Πιστεύουν ότι μπορεί στη σημερινή κοινωνία (και μονάχα με δαύτη έχουν να κάνουν),  να είναι η εκπαίδευση ίση για όλες τις τάξεις;  Ή ζητάνε να περιοριστούν υποχρεωτικά και οι ανώτερες τάξεις στη λιγοστή εκπαίδευση του δημοτικού σχολείου, μια που μονάχα αυτό συνδυάζεται με τις οικονομικές συνθήκες όχι μόνο των μισθωτών εργατών μα και των αγροτών; (…) Αν σε μερικές Πολιτείες της Βόρειας Αμερικής είναι ‘‘δωρεάν’’ και η φοίτηση σε ανώτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα,  αυτό σημαίνει πραγματικά ότι χορηγούνται στις ανώτερες τάξεις τα εκπαιδευτικά τους έξοδα από το γενικό φορολογικό κορβανά(…) Μάλλον θα έπρεπε να αποκλειστούν τόσο το κράτος όσο και η Εκκλησία από κάθε επιρροή στο σχολείο…».

Αλλά και ο Ένγκελς έχει ξεσκεπαστεί όλους τους υπερασπιστές του αστικού κράτους και της αστικής κρατικής ιδιοκτησίας που ξελαρυγγιάζονται γενικά ενάντια στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Για τους μαρξιστές η ιδιοκτησία από έναν ιδιώτη μιας επιχείρησης δεν είναι καθόλου πιο καλή από την ιδιοκτησία μιας επιχείρησης από το κράτος,  όταν το κράτος αυτό είναι αστικό. Ο Ένγκελς γράφει στο Αντι-Ντύρινγκ:

«Αλλά και το σύγχρονο κράτος δεν είναι επίσης τίποτα άλλο παρά η οργάνωση με την οποία εφοδιάζει τον εαυτό της η αστική κοινωνία για να διαιωνίσει τις βασικές συνθήκες του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής (...). Το σύγχρονο κράτος είναι βασικά μια μηχανή καπιταλιστική, είναι το κράτος των καπιταλιστών, ο ιδανικός κατά κάποιο τρόπο περιληπτικός καπιταλιστής.  Όσο μεγαλύτερες παραγωγικές δυνάμεις παίρνει κάτω από την ιδιοκτησία του, τόσο περισσότερο γίνεται συνοπτικός καπιταλιστής και τόσο περισσότερο εκμεταλλεύεται τους πολίτες»

Κυρίως όμως ο  Ένγκελς απαντάει στους υπερασπιστές του κρατικισμού που εμφανίζουν την κρατική ιδιοκτησία σαν ιδιοκτησία του λαού,  πράγμα που κάνει κυρίως το ψευτοΚΚΕ, το οποίο λέει ‘‘όχι στους ιδιώτες γιατί οι κρατικές επιχειρήσεις ανήκουν στο λαό’’.

Γράφει ο Ένγκελς: «Αν ο Βίσμαρκ,  χωρίς κανένα φαινομενικό λόγο, κρατικοποίησε τις κύριες σιδηροδρομικές γραμμές της Πρωσίας,  το έκανε απλώς και μόνο για να μπορεί σε ώρα πολέμου να τις οργανώνει και να τις εκμεταλλεύεται προς το συμφέρον του ή για να μεταβάλλει τους σιδηροδρομικούς υπαλλήλους σε αγέλη ψηφοφόρων της κυβέρνησής του και, κυρίως, για να έχει μια καινούργια και ανεξάρτητη από τις αποφάσεις του Κοινοβουλίου πηγή εισοδημάτων.  Όλα αυτά λοιπόν δεν αποτελούν καθόλου, ούτε άμεσα,  ούτε έμμεσα,  είτε συνειδητά είτε μη, βήματα προς το σοσιαλισμό».

Μπουρίτης Γιάννης

gianism8@hotmail.com