Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ

«Στα 200 π.Χ.»

« Ένα ιστορικό σχόλιο »

Με το προσωπείο ενός υποθετικού σχολιαστή, ο ποιητής προσπαθεί να κατανοήσει και να αξιολογήσει την επιλογή των Σπαρτιατών να μην ακολουθήσουν το Μ. Αλέξανδρο στο μεγαλόπνοο όραμά του για επέκταση του ελληνισμού προς Ανατολάς.

            Με απόλυτη νηφαλιότητα και αμεροληψία αρχικά ο ποιητής βιάζεται να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η στάση των Λακεδαιμονίων είναι θεμιτή και επιβεβλημένη από τον κώδικα αξιών τους, που συνίσταται στο συγκεντρωτισμό και στον απομονωτισμό. Οι συντηρητικοί και φειδωλοί στις πρωτοβουλίες τους κάτοικοι της κοιλάδας του Ευρώτα αποφάσισαν βάσει των ηθών και των ιδεωδών τους. Λειτούργησαν με γνώμονα την ηθική που πρέσβευαν, να Ξεκινούν για τον πόλεμο μόνο ως αρχηγοί. Γι’ αυτό οποιαδήποτε μετάνοια εκ μέρους τους θα ευτέλιζε το ευγενικό και ανώτερο της αρχικής προτίμησής τους.

            Οι ανθρώπινες πράξεις όμως κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Από το γεγονός της εκστρατείας του Μ . Αλεξάνδρου, προέκυψε ένας εντελώς καινούριος κόσμος που ανέτρεψε παραδοσιακές πολιτειακές φόρμες, διεύρυνε την έννοια του ελληνισμού και γενικά άλλαξε το ρου της ιστορίας. Όσοι στάθηκαν στο πλευρό του μεγάλου Μακεδόνα στρατηλάτη έλαβαν μέρος στη νομή της εξουσίας του κόσμου και μπορούσαν στο εξής να καθορίζουν και την τύχη του. Αποδείχτηκε πολύ διορατικό και φρόνιμο εκ μέρους τους να μην απουσιάζουν από μια προσπάθεια που θα ανύψωνε την έννοια του ελληνισμού στη σφαίρα του οικουμενικού και τους ίδιους από «πολυτίμους υπηρέτας» των Μακεδόνων σε ρυθμιστές της μοίρας του νέου κόσμου. Επιβεβαιώθηκε περίτρανα η ρήση που θέλει την τύχη να ευνοεί τους τολμηρούς.

            Ο ποιητής, με πατριωτική οίηση τώρα, αναθεωρεί το αρχικό του συμπέρασμα· αυτοί που μέχρι πρότινος οδηγούσαν τους Έλληνες στις μεγάλες και περιλάλητες πολεμικές αναμετρήσεις είναι πλέον ουραγοί. Περιχαρακωμένοι πίσω από τα βουνά του Ταΰγετου, καταλαμβάνουν μια κουκίδα στην άκρη του καινούριου χάρτη της ανθρωπότητας, στη δημιουργία του οποίου δεν είχαν καμία απολύτως συμμετοχή. Ήταν αλαζονεία εκ μέρους τους και πλάνη οικτρή να μην οσφρανθούν εγκαίρως τη λαίλαπα των αλλαγών που θα ακολουθούσαν. Ο ποιητής καταλήγει με μεγαλύτερη βεβαιότητα πια· «Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!»

Όλγα Γ. Παλαιοχωρινού

Φιλόλογος

Θεσσαλονίκη 13/1/05