Θερινό Οικολογικό

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Ερμούπολη, Σύρος  7-25 Ιουλίου 2003

 

 

ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ:

ΑΕΙΦΟΡΙΑ-ΕΡΓΑΣΙΑ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

                                                                                                                           

 

Ο έκτος κύκλος των σεμιναρίων επιμόρφωσης με την επωνυμία «Θερινό Οικολογικό Πανεπιστήμιο» θα πραγματοποιηθεί φέτος στην Ερμούπολη της Σύρου από 7 έως 25 Ιουλίου, με θέμα «Αειφορία – Εργασία –Επιχειρηματικότητα». Το Θερινό Οικολογικό Πανεπιστήμιο  διοργανώνεται από το Διεπιστημονικό Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Ερευνών (Δ.Ι.Π.Ε.) σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και  το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης  και με την υποστήριξη του ΥΠΕΧΩΔΕ και του Υπουργείου Αιγαίου.

 

Το θέμα του ΘΟΠ φέτος το καλοκαίρι είναι «Αειφορία – Εργασία – Επιχειρηματικότητα».  Η πρόκληση που σχετίζεται με τους τρεις παραπάνω τίτλους , δεν έχει μόνο θεωρητικό ενδιαφέρον.  Αφορά κατευθείαν την καρδιά του παραγωγικού συστήματος στην εποχή των κρίσεων και των ανατροπών.  Η θετική και εναλλακτική πρόταση μπορεί να προκύψει από την πλευρά της «πράσινης πολιτικής»;

 

Τα μαθήματα του «Θερινού Οικολογικού Πανεπιστημίου» έχουν καλύψει μέχρι στιγμής μία ευρεία θεματολογία.  Ξεκινώντας από μία διεπιστημονική θεώρηση της Οικολογίας στον πρώτο κύκλο (1998), με θέμα «Οικολογία και Επιστήμες του Περιβάλλοντος», συνεχίσθηκαν με κεντρικό άξονα τη «Φύση στην Οικολογία» (1999), για να καταλήξουν την τρίτη χρονιά (2000) σε μια σφαιρική εξέταση των ζητημάτων που αφορούν τον αστικό χώρο (τίτλος η «Η Βιώσιμη Πόλη»). Το 2001 επιχειρήθηκε μια προσέγγιση του περιβάλλοντος μιας ιδιαίτερης γεωγραφικής περιοχής και μέσω της «Οκογεωγραφίας της  Μεσογείου» εξετάσθηκαν οι συνθήκες που καθόρισαν διαχρονικά τον γεωγραφικό αυτόν χώρο, και τέθηκαν ζητήματα που αφορούν την βιωσιμότητά της στο μέλλον.  Το 2002 το «Θερινό Οικολογικό ανεπιστήμιο» με θέμα  «Παγκοσμιοποίηση και Περιβάλλον»  εστίασε  στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κατάργησης των οικονομικών συνόρων και στην Περιβαλλοντική Διακυβέρνηση.

 

Οι εισηγητές είναι πανεπιστημιακοί και ερευνητές, καταξιωμένοι σε τομείς του περιβάλλοντος, των φυσικών και οικονομικών επιστημών και της περιφερειακής ανάπτυξης.  Τα μαθήματα θα είναι τετράωρης διάρκειας (10:00-14:00) και θα περιλαμβάνουν συζήτηση ή/και πρακτική άσκηση. Τα κείμενα των εισηγήσεων θα συμπεριληφθούν σε έκδοση που θα χορηγηθεί δωρεάν σε όσους συμμετάσχουν.  Το πρόγραμμα επίσης περιλαμβάνει απογευματινές διαλέξεις και γνωριμία με τον χώρο. Την επιστημονική ευθύνη του προγράμματος έχουν ο Διευθυντής του ΔΙΠΕ Ηλίας Ευθυμιόπουλος και ο πρόεδρος του ΕΚΠΑΑ  Μιχάλης Μοδινός.

 

Το «Θερινό Οικολογικό Πανεπιστήμιο» έχει ως στόχο τον συνδυασμό της επιμόρφωσης με τις διακοπές και απευθύνεται σε ενήλικες, στελέχη του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, ελεύθερους επαγγελματίες, εκπαιδευτικούς, μέλη οργανώσεων και οργανισμών, φοιτητές κτλ. αλλά και κάθε ευαισθητοποιημένο πολίτη που επιθυμεί να διευρύνει τις γνώσεις του. Για τη συμμετοχή θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

 

Για πληροφορίες σχετικά με τους όρους, την αίτηση συμμετοχής, ή την προμήθεια των βιβλίων της σειράς, συνδεθείτε με την ιστοσελίδα μας www.dipe.gr ή επικοινωνήστε με την γραμματεία του ΔΙΠΕ τηλ. 210 3844653, 210 3810871, fax 210 3845330, e-mail: dipe@otenet.gr

 

 

 

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

 

1^η Εβδομάδα 7-11 Ιουλίου: 

ΑΕΙΦΟΡΙΑ:  ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ

7/7    Το θεωρητικό υπόβαθρο, οι πολιτικές και οι θεσμοί:  Μιχάλης Μοδινός (δρ πολεοδόμος, χωροτάκτης, πρόεδρος ΕΚΠΑΑ).  Από την κριτική της ανάπτυξης και την προστασία του περιβάλλοντος, στη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής πολιτικής στις τομεακές πολιτικές. Οι τρεις πυλώνες της αειφορίας. Από την ρητορεία στην εφαρμοσμένη πολιτική. Οι δείκτες της αειφορίας. Κανονιστικά μέτρα ή κίνητρα; Πολιτική ή αγορά; Κινήματα ή επιχειρήσεις;

8/7    Η Νέα Οικονομία και η «Αποσύνδεση»:  Δήμος Τσαντίλης (φυσικός, συγγραφέας, συνεργάτης ΔΙΠΕ). Οι τρεις διαστάσεις της αειφορίας. Η αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από την ενέργεια και τη χρήση μη ανανεώσιμων πόρων. Η ελαχιστοποίηση της ροής των υλικών στην οικονομία (de-materialisation, factor four etc.). Η αναδιάρθρωση των δαπανών του προϋπολογισμού. Το «πράσινο» ΑΕΠ. Η κατάργηση των επιδοτήσεων που παράγουν στρεβλώσεις. Ο «μύθος» της μείωσης της απασχόλησης εξαιτίας των περιβαλλοντικών μέτρων. Κοινωνικός και οικονομικός συντηρητισμός. Το θεσμικό περιβάλλον και η τέταρτη διάσταση της αειφορίας.

9/7    Παράδειγμα 1. Οι μεταφορές. Σπύρος Βούγιας (βουλευτής-συγκοινωνιολόγος). Ο τομέας των μεταφορών ως συντελεστής της παραγωγής και η θέση του στο σύγχρονο οικονομικό γίγνεσθαι. Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον (ρύπανση, θερμοκήπιο, κατανάλωση του χώρου). Οι πολιτικές των «δικτύων» στην ΕΕ και οι επιπτώσεις τους. Η «αειφόρος κινητικότητα» και οι επί μέρους συνιστώσες της. Μια άλλη αντίληψη για τον αστικό χώρο και τις μετακινήσεις. Η στροφή προς τα Μέσα Σταθερής Τροχιάς και οι μεταξύ τους συγκρούσεις (π.χ. τραμ εναντίον μετρό και αντιστρόφως). Η στάση του κόσμου και η δυσκολία ανατροπής του σημερινού προτύπου.  

10/7  Παράδειγμα 2. Ο χώρος. Μάρω Ευαγγελίδου (πολεοδόμος - χωροτάκτης). Ο χώρος ως προϊόν και ως μοχλός της οικονομίας. Το παράδειγμα της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ο ρόλος των εργαζομένων και των μηχανικών. Ο χώρος από την πλευρά των επιχειρήσεων. Σχεδιασμός και ατομική – ιδιωτική πρωτοβουλία. Η αυθαίρετη δόμηση. Οι  επεκτάσεις των πόλεων και οι εντάξεις στο σχέδιο. Οι εκτός σχεδίου περιοχές και η συρρίκνωση του γεωργικού χώρου. Η σύγκρουση του δημόσιου και του ιδιωτικού. Οι πολιτικές γης και η αξία της γης. Οι στρατηγικές αναπλάσεις. Η οικολογική προσέγγιση με βάση τις ανάγκες και τη διατήρηση των στοιχείων του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Από την πολιτική της επέκτασης στην πολιτική της συντήρησης και της επαναχρησιμοποίησης. Παραδείγματα. 

11/7  Παράδειγμα 3. Η γεωργία. Ναπολέων Μαραβέγιας (Καθηγητής, πρόεδρος ΕΘΙΑΓΕ) Το ζήτημα της διατροφής και η σύγχρονη γεωργία. Η εντατική γεωργία και το πρόβλημα των εισροών. Η παραγωγικότητα, η πτώση των αποδόσεων και τα περιβαλλοντικά (και διατροφικά) αδιέξοδα. Η γεωργία, το ΑΕΠ και η απασχόληση. Ο αναπροσανατολισμός της ΚΑΠ και οι προκλήσεις για την Ελλάδα. Τα χαρακτηριστικά και το μέλλον της αειφορικής γεωργίας ως οικονομικής δραστηριότητας και ως παράγοντα της  ανασυγκρότησης του αγροτικού χώρου. Η διατήρηση του αγροτικού πληθυσμού (και του αγροτικού επαγγέλματος), οι επιδοτήσεις, η ποιότητα και η ανταγωνιστικότητα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και των οικολογικών προτύπων. 

 

2^η Εβδομάδα 14-18 Ιουλίου:  

ΕΡΓΑΣΙΑ: ΑΝΤΙΠΑΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΓΚΛΙΣΗ

14/7  Φορολογική μεταρρύθμιση, περιβάλλον και εργασία:  Γιάννης Παλαιοκρασσάς (τέως Επίτροπος Περιβάλλοντος). Η εξάρτηση των κρατικών εσόδων από τη φορολογία. Ανάλυση των φορολογικών εσόδων στις σύγχρονες οικονομίες της αγοράς. Η δυσανάλογη φορολόγηση της εργασίας. Η μετατόπιση φόρων από την εργασία στην χρήση των μη ανανεώσιμων πόρων και οι επιπτώσεις της στην αύξηση της απασχόλησης και την προστασία του περιβάλλοντος.  Η Λευκή Βίβλος της ΕΕ . Η γενική φιλοσοφία των περιβαλλοντικών φόρων. Η «ταξική» ουδετερότητα και πώς επιτυγχάνεται. Οι επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα και τον πληθωρισμό. Προς ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο».

15/7  Τα συνδικάτα σε κρίσιμη καμπή:  Χριστίνα Θεοχάρη (δρ περιβαλλοντολόγος, πολιτικός μηχανικός). Οι νέες μορφές εργασίας και οι αλλαγές στον συνδικαλισμό : εξαιτίας της μερικής απασχόλησης, της αύξησης της άτυπης οικονομίας, των ιδιωτικοποιήσεων, της μετατόπισης  από τη βιομηχανία στις υπηρεσίες. Τα συνδικάτα σε κρίση προσανατολισμού και κρίση ταυτότητας. Το περιβάλλον «σκοτώνει» τις θέσεις εργασίας ή αντίθετα δημιουργεί νέες ευκαιρίες και νέες θέσεις απασχόλησης;  Περιβαλλοντιστές και συνδικάτα: σε θέση μάχης ή σε πορεία σύγκλισης (παραδείγματα από Ευρώπη και Αμερική).

16/7  H εργασία στην εποχή της νέας οικονομίας:  Βασίλης Πεσμαζόγλου (επίκ. καθηγητής τμ. Οικονομικών Παν/μίου Κρήτης).  H φύση της εργασίας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Οι αλλαγές στο οικονομικό και παραγωγικό γίγνεσθαι. Προσαρμογή ή σύγκρουση;  Ευελιξία και μερική απασχόληση. Εργασία και κοινωνική οικονομία. Ο κοινωνικός μισθός και το ελάχιστο εισόδημα. ¶τυπες και παράλληλες μορφές οικονομίας και απασχόλησης. 

17/7  Παράδειγμα 1. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού: Ελένη Σβορώνου (αρχαιολόγος, υπεύθυνη Προγράμματος και Οικοτουρισμού, WWF Ελλάς). Βασικά μεγέθη για την αποτίμηση της «τουριστικής βιομηχανίας». Τουρισμός και απασχόληση. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού: οικοτουρισμός, αγροτουρισμός, φυσιολατρικός τουρισμός, ειδικός τουρισμός κτλ. Συμπληρωματικότητα (στο εισόδημα) και περιορισμός των διακυμάνσεων. Νέες ειδικότητες και νέες ευκαιρίες (για την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα).  Η κατάσταση στην Ελλάδα, οι πολιτικές, τα μέτρα στήριξης, οι αδυναμίες. Κοινωνικές και θεσμικές προϋποθέσεις.  Παραδείγματα.   

18/7  Παράδειγμα 2. Οικονομικές δομές και εργασία στο χώρο του Αιγαίου:  Γιάννης Σπιλάνης (Παν/μιο Αιγαίου).  Παραδοσιακές μορφές οικονομίας και απασχόλησης στα νησιά του Αιγαίου.  Από τα κλειστά στα ανοιχτά συστήματα. Από την πολυαπασχόληση στην μερική και εποχιακή απασχόληση. Ο τουρισμός ως «μονοκαλλιέργεια». Οι επιπτώσεις στο επίπεδο των δομών και των συμπεριφορών. Είναι δυνατή η αναβίωση του παραδοσιακού; Υπάρχει «αειφορικό» μοντέλο με εξασφάλιση της απασχόλησης;

 

3^η Εβδομάδα 21-25 Ιουλίου: 

Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

21/7  Ο «Πράσινος καπιταλισμός»:  Αλέξανδρος Δεληγιάννης (συνεργάτης ΕΚΠΑΑ). O περιβαλλοντικός αντίκτυπος της ανθρώπινης δραστηριότητας – Αναγνώριση των αδιεξόδων – Επαναπροσδιορισμός των αναγκών – Solutions–based business: για μια επιχειρηματικότητα υπηρεσιών – Συστημική Προσέγγιση, Ολική Ποιότητα και Περιβάλλον – Νέες και όχι τόσο νέες περιβαλλοντικές τεχνολογίες – Οι δυσκολίες στην εφαρμογή – Πρακτικά παραδείγματα: βιομηχανική παραγωγή, μεταφορές, διατροφή, χρηματοοικονομικός τομέας.

22/7  Η «πράσινη» επιχειρηματικότητα - η περίπτωση της ενέργειας. Ηλίας Ευθυμιόπουλος (διευθυντής ΔΙΠΕ). Το νέο τοπίο στην αγορά της ενέργειας. Η απελευθέρωση της ηλεκτρικής ενέργειας και η ιδιωτικοποίηση της παραγωγής. Αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά, μικρά υδροηλεκτρικά. Δυνατότητες και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Νέοι επιχειρηματίες και νέες μορφές παροχής ενεργειακών υπηρεσιών (ESCO). Η χρηματοδότηση τρίτων. Πράσινες κιλοβατώρες και πράσινα πιστοποιητικά. Νέες ενεργειακές τεχνολογίες: η επανάσταση των μικροσυστημάτων.  Ο τομέας της οικολογικής δόμησης ως παράδειγμα μιας νέας αγοράς, ενός ευρύτατου κύκλου εργασιών και μιας νέας σχέσης παραγωγών και χρηστών.

23/7  Η στροφή στην ποιότητα:  Αντώνης Τριφύλλης (τ. Γ.Δ/ντής ΕΛΟΤ, τ. Δ/ντης ΕΕ) . Η ποιότητα ως αίτημα των καταναλωτών και ως παράγων ανταγωνιστικότητας. Ποιότητα  vs ποσότητα. Η ποιότητα στις διαδικασίες και τα προϊόντα. Το Life Cycle Analysis, οι περιβαλλοντικές επιδόσεις, η ασφάλεια. Τα συστήματα πιστοποίησης της ποιότητας και ο ποιοτικός έλεγχος: ISO, EMAS, Sustainability Assessment. Τα οικολογικά σήματα και οι δυσκολίες έκδοσης προτύπων. Ο ρόλος του κράτους, των επιχειρήσεων, των πολιτών – καταναλωτών.  Η πολιτική της ΕΕ.

24/7  Η «Εταιρική Κοινωνική  Ευθύνη» : Μιχάλης Παπαγιαννάκης (Ευρωβουλευτής) . Ο ρόλος των πολυεθνικών και των διεθνικών εταιρειών στην νέα οικονομία. Η ευελιξία του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας και οι ανελαστικότητες των κυβερνήσεων. Η πίεση του περιβαλλοντικού και καταναλωτικού κινήματος. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη: μεταστροφή των επιχειρήσεων ή εργαλείο δημοσίων σχέσεων; Τα βασικά κεφάλαια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στην πολιτική της ΕΕ.  Μηχανισμοί, κριτήρια και αποτίμηση. Ο εθελοντικός χαρακτήρας των συμφωνιών και των δεσμεύσεων. Οι Συμφωνίες «Τύπου 2».  Βέλτιστες πρακτικές και παραδείγματα από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

25/7  Εκπαίδευση – κατάρτιση – επιμόρφωση:  Μιχάλης Χρηστάκης (Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης). Η εκπαίδευση και ο ρόλος της στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και στον επαγγελματικό προσανατολισμό. Δια βίου εκπαίδευση, κατάρτιση, εξειδίκευση, επιμόρφωση, άτυπες μορφές εκπαίδευσης. Οι ανάγκες στον τομέα του περιβάλλοντος και η έλλειψη ειδικευμένων στελεχών (π.χ. στη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών). Οι ανάγκες των ΟΤΑ, της Δημόσιας Διοίκησης, των επιχειρήσεων και πώς ανταποκρίνεται το σύστημα της εκπαίδευσης-κατάρτισης στην Ελλάδα. Σύγκριση με άλλες χώρες.  Αξιολόγηση των προγραμμάτων του ΕΚΤ και του θεσμού των ΚΕΚ.