ΓΙΑ  ΤΗΝ  ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ

ΤΗΣ  ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ  ΤΗΣ  ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΣΤΗΝ  Β΄  ΤΑΞΗ  ΤΟΥ  ΛΥΚΕΙΟΥ

 

 

Πάτρα 06.03.03

 

 

Έχω την τιμή να σας κάνω κοινωνούς μερικών σκέψεων, αποτέλεσμα της επί 30 σχεδόν χρόνια θητείας μου στην εκπ/ση.

Αυτό θεωρώ αναγκαίο κατά καιρούς, ειδικά όταν επιβάλλεται για λόγους γενικότερου (και όχι βέβαια ατομικού) συμφέροντος. Άλλωστε πολλές ιδέες και προτάσεις μου προς αρμοδίους είχα την ιδιαίτερη χαρά & ικανοποίηση να τις δω να πραγματοποιούνται...

Αφορμή για τούτες τις λίγες γραμμές ήταν τα φετινά θέματα Βιολογίας των Πανελληνίων Απολυτηρίων Εξετάσεων, Γενικής Παιδείας και Θετικής Κατεύθυνσης. Κάθε χρονιά συμβαίνει αυτό, ειδικά στον κόσμο μας των βαθμολογητών, μόνο που φέτος οι συζητήσεις ήταν περισσότερες. Και για να μπορούμε να βλέπουμε ψυχρά τα πράγματα οφείλουμε να κρατάμε μια χρονική απόσταση!... Όχι ενέργειες εν ψυχρώ.

Συγκεκριμένα:

 

1. ΒΙΟΛΟΓΙΑ

 

Στις φετινές εξετάσεις (θέμα 4.3) ζητούνταν από τους μαθητές να εξηγήσουν τις μεταβολές στη συγκέντρωση των νιτρικών ιόντων σε υδάτινο οικοσύστημα, σε συνάρτηση με το βάθος.

Δεν θα σταθώ στις πολλές συζητήσεις που έγιναν, αλλά θα ρωτήσω: Είναι σε θέση να γνωρίζουν οι μαθητές της Γ΄ τάξης την χρησιμότητα των νιτρικών για τους οργανισμούς; Θυμούνται άραγε (από το βιβλίο της Β΄ τάξης, σελ. 18-37)  ότι το άζωτο είναι βασικό συστατικό πρωτεϊνών, νουκλεϊκών οξέων και φωσφολιπιδίων ώστε να είναι σε θέση να καταλάβουν πως η μείωση των νιτρικών οφείλεται σε πρόσληψή αυτών από τους οργανισμούς; àΒλέπετε στο βιβλίο της Β΄ τάξης δεν τονίζονται τα χημικά στοιχεία των βιομορίων στην οικεία θέση –εντός κειμένου- αλλά βρίσκονται πάντα μέσα σε πίνακες.

 

Με  βάση την κτηθείσα εμπειρία έχω τη γνώμη (και όχι μόνο εγώ) ότι οι μαθητές στην Γ΄ Λυκείου έρχονται με μεγάλο έλλειμμα γνώσεων βιολογίας, με αποτέλεσμα να έχουν μεγάλα κενά στο γνωστικό πεδίο.

Και τούτο θεμελιώνεται στο ότι στην Β΄ τάξη του Λυκείου δεν διδάσκονται ή δεν θυμούνται από το Γυμνάσιο:

• Λειτουργία εποικοδομητικότερη των ενζυμικών αντιδράσεων
• Βασικές γνώσεις φωτοσύνθεσης και αναπνοής (έστω σε 1-2 σελίδες)
• Κυτταρική αναπαραγωγή: μίτωση & μείωση [π.χ χρησιμοποιείται  ο όρος «διχοτόμηση» και για ευκαρυωτικά & για προκαρυωτικά κύτταρα. Σελ. 11 πρωτόζωα, 12 μύκητες, 12 βακτήρια στο βιβλίο Βιολογίας Γ΄  Λυκείου Γεν.  Παιδείας)
• Στοιχειώδη γνώση της οργάνωσης του γενετικού υλικού à και εδώ έχω συγκεκριμένο παράδειγμα: Πώς τα παιδιά να καταλάβουν αυτό, αφού το οικείο κομμάτι έχει μεταφερθεί από τις σελ. 60-61 στις σελ 129-130; (βιβλίο Βιολογίας Β΄ Λυκείου) à Έτσι δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν θέματα των Γενικών Εξετάσεων όπως τα:1.Α.1/2002 Γ΄ ΘΕΤ και 2.3, 3.1, 3.2/2001 Γ΄ ΘΕΤ
• Βασικές γνώσεις για τα προκαρυωτικά κύτταρα (χαρακτηριστικά, αναπαραγωγή), ώστε να μπορούν να διακρίνουν τις διαφορές τους από τα ευκαρυωτικά. Αυτό ισχύει τόσο για την Βιολογία Γ΄  Γενικής Παιδείας αλλά και για την Βιολογία Γ΄  Κατεύθυνσης

 

Πιστεύω ότι δεν χρειάζεται παραπάνω επιχειρηματολογία και επειδή «το ποτάμι (της  Βιολογίας) δε γυρίζει πίσω» προτείνω δύο πράγματα:

o       Την αναβάθμιση της διδασκαλίας της βιολογίας στην Β΄ τάξη του Λυκείου στις δύο ώρες την εβδομάδα (ανεξάρτητα αν θα εξετάζεται πανελλαδικά ή όχι) ώστε να δίνετε σ’ αυτήν περισσότερη σημασία από τους μαθητές.

o       Την ανάγκη επιμόρφωσης των βιολόγων καθηγητών.

 

 

2. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ  ΒΙΟΛΟΓΩΝ

 

Ø      Επειδή σήμερα η Βιολογία είναι η ταχύτερα εξελισσόμενη επιστήμη, ταχύτερα και από την πληροφορική,

Ø      Επειδή οι επιστήμονες βιολόγοι και δη οι καθηγητές αδυνατούμε να παρακολουθήσουμε αυτό τον ξέφρενο ρυθμό εξέλιξης των βιολογικών τεκταινομένων,

Ø      Επειδή οι καθηγητές βιολόγοι καλούμαστε πάμπολλες φορές να διδάξουμε αντικείμενα (κοινώς να βγάλουμε το φίδι από την τρύπα) που ουδέποτε διδαχτήκαμε στα πανεπιστημιακά έδρανα,

Ø      Επειδή η εκπαιδευτική διαδικασία είναι υποχρεωμένη, αλίμονο, να παρακολουθεί τα βήματα των καιρών,

Θεωρούμε επιτακτική την εκπόνηση κεντρικά ενός (πανελλήνιου) σχεδίου επιμόρφωσης των βιολόγων καθηγητών (ξέχωρα από τις άλλες ειδικότητες), που θα αναλάβουν να υλοποιήσουν τα πανεπιστήμια σε συνδυασμό με το ΥΠΕΠΘ.

με βάση τις παρακάτω αρχές:

o       Η επιμόρφωση θα συνίσταται σε παρακολούθηση και εξέταση μαθημάτων (κυρίως), από το πρόγραμμα της κάθε σχολής, όπως οι υπόλοιποι φοιτητές με βάση ένα minimum 20-25 ωρών εβδομαδιαίως επί 1 έτος,

o       Τα μαθήματα θα προτείνονται εκ των διδασκομένων σε κάθε τμήμα και θα επιλέγονται από τον κάθε επιμορφούμενο ξεχωριστά, με βάση τις ανάγκες και προτιμήσεις του, χωρίς να ανατρέπεται το πρόγραμμα του τμήματος. Η παρακολούθηση θα γίνεται μαζί με τους φοιτητές του κάθε έτους/μαθήματος.

o       Εξυπακούεται ότι στο διάστημα αυτό οι καθηγητές απαλλάσσονται από τα διδακτικά τους καθήκοντα στο σχολείο,

o       Την εποπτεία του προγράμματος επιμόρφωσης σε κάθε τμήμα Βιολογίας θα έχει ο κοσμήτορας της σχολής ή όπως αποφασίσει η κάθε σχολή,

o       Στο τέλος της επιμόρφωσης και μετά από επιτυχή εξέταση στο σύνολο των μαθημάτων θα απονέμεται πτυχίο επιμόρφωσης

o       Ενδεχομένως  η προτεινόμενη επιμόρφωση να μπορεί να συνδυαστεί και με παιδαγωγικά μαθήματα (με 1 χρόνο επιπλέον ή όχι;) και χορήγηση αντίστοιχου μεταπτυχιακού τίτλου «ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ»

 

Οπωσδήποτε οφείλουμε να έχουμε κατά νου:

-         ότι ο αριθμός των βιολόγων που έχουν αποφοιτήσει από τα 4 πανεπιστημιακά τμήματα, από το 1971, ανέρχεται περίπου στις 5.000!

-         ότι στην εκπ/ση θα πρέπει να υπηρετούμε περί τις 3.000 καθηγητές βιολόγοι.

-         ότι αν αφαιρέσουμε τους απόφοιτους της τελευταίας 15ετίας, που είναι αδιόριστοι,  μας μένουν περίπου 2.000 καθηγητές. (τα στοιχεία μπορούν να επιβεβαιωθούν από το ΥΠΕΠΘ)

-         ότι η δυνατότητα των 4 βιολογικών τμημάτων (Πάτρας, Αθήνας Κρήτης, Θεσ/νίκης) να δέχονται έναν αριθμό(;) βιολόγων καθηγητών για επιμόρφωση δεν είναι απεριόριστη.

-         ότι μέσα σε 10 χρόνια θα πρέπει να έχουν επιμορφωθεί όλοι οι βιολόγοι καθηγητές, ώστε ο κύκλος να ξαναρχίζει από την αρχή, αφαιρουμένων όσων έχουν ήδη συνταξιοδοτηθεί!

 

Ένα τελευταίο που θα συμβάλλει στην καλύτερη βιολογική γνώση των μαθητών μας, είναι η κατάτμηση του κλάδου ΠΕ4 σε επιμέρους (υπο-κλάδους, ώστε να στελεχωθούν όλα τα Λύκεια με καθηγητές Χημείας και Βιολογίας (π.χ. υπάρχουν στην Πάτρα Λύκεια χωρίς Χημικό & άλλα χωρίς Βιολόγο, ενώ έχουμε Γυμνάσια με 4(!) βιολόγους και Λύκεια με 3 χημικούς...

Πιστεύω ότι ανέλυσα σε ικανοποιητικό βαθμό τις σκέψεις και τους στόχους για την αναβάθμιση της βιολογίας στο Λύκειο και δεν χρειάζεται να προσθέσω κάτι παραπάνω. Βεβαιότατα υπάρχει και μια πλειάδα άλλων θεμάτων βιολογικού περιεχομένου στην εκπ/ση, που είτε δεν θίγονται καθόλου μέσα από το αναλυτικό πρόγραμμα, είτε ακροθιγώς αναφέρονται. Έτσι, αν ο εκάστοτε καθηγητής βιολογίας φιλοδοξεί να ικανοποιεί όλες τις απορίες των μαθητών, θά’ πρεπε η διδασκαλία της βιολογίας να γίνεται 3-4 ώρες τη βδομάδα, όπως τα μαθηματικά. ΄Όμως δεν είναι το παρόντος.

            Εννοείται ότι είμαι στη διάθεση του οποιουδήποτε τόσο για συζήτηση πάνω σ’ αυτές ή και σε άλλες απόψεις που θα εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό.

 

Με τιμή

 

Θ. Πολυζώης

Θεόδωρος Πολυζώης

Βιολόγος Καθηγητής, Γ. Ολυμπίου 69, Πάτρα 262 24

Τηλ. 2610-336175, fax. 2610-322190, mail. theopol69@hotmail.com