Η φαντασία πηγαίνει στο σχολείο

Η αναμόρφωση του διδακτικού χρόνου και η διδασκαλία του πολυθεματικού βιβλίου-φακέλου

ΜΑΡΝΥ ΠΑΠΑΜΑΤΘΑΙΟΥ

Η φαντασία στην εκπαίδευση; Μαθητές και καθηγητές στον «θρόνο» της εξουσίας; Οπως και αν έχει, η «εντολή» παραμένει μία: εμπνευστείτε! Το υπουργείο Παιδείας εφαρμόζει για πρώτη φορά φέτος το περίφημο πρόγραμμα της «ευέλικτης ζώνης» δίνοντας σε εκπαιδευτικούς αλλά και μαθητές τη δυνατότητα να διαμορφώνουν ελεύθερα και κατά βούληση ένα ποσοστό του σχολικού προγράμματος. Τη νέα σχολική χρονιά θα αναμορφωθεί ο διδακτικός χρόνος, θα εφαρμοστεί η διδασκαλία του νέου πολυθεματικού βιβλίου-φακέλου, οι μαθητές θα ενημερωθούν περί «ευρώ»... Τις λεπτομέρειες ολόκληρου του προγράμματος αποκαλύπτει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του αρμόδιου Παιδαγωγικού Ινστιτούτου κ. Στ. Αλαχιώτης.

Τι είναι το πρόγραμμα της ευέλικτης ζώνης που θα εφαρμοσθεί φέτος πιλοτικά σε ορισμένα σχολεία;

«Η "Ευέλικτη ζώνη διαθεματικών και δημιουργικών δραστηριοτήτων", όπως ονομάζουμε το νέο αυτό πρόγραμμα για το δημοτικό ή "Ζώνη καινοτόμων δράσεων" για το γυμνάσιο στοχεύει στην ενεργό απόκτηση της γνώσης μέσα από δημιουργικές, βιωματικές δραστηριότητες και ομαδικές εργασίες και βέβαια στην πρωτοβουλιακή δραστηριότητα μαθητών, δασκάλων και καθηγητών. Ο σκοπός επίσης αυτής της προσέγγισης της γνώσης είναι η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της συλλογικής προσπάθειας των μαθητών. Μιλούμε για ένα μεγάλο πιλοτικό πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουν 10 νηπιαγωγεία, 154 δημοτικά και 52 γυμνάσια, στα οποία εμπεριέχονται και σχολεία ειδικής αγωγής. Το πρόγραμμα αυτό, που δεν είναι ένα τυπικό πρόγραμμα μαθημάτων, θα περιλαμβάνει ποικίλες θεματικές ενότητες, όπως λ.χ. ενότητες από την Ολυμπιακή παιδεία, την Αγωγή Υγείας, τη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, τα εικαστικά, την τοπική ιστορία, θέματα από το πολυθεματικό βιβλίο-φάκελο κ.α. Με τις διάφορες συλλογικές εργασίες που θα εκπονούνται στην ευέλικτη ζώνη πέρα από τις δεξιότητες και τις στάσεις που επιδιώκουμε να αποκτήσουν οι μαθητές, επιδιωκτέα είναι και η σφαιρική προσέγγιση της γνώσης. Π.χ., ένα θέμα που αφορά ένα φυσικό ή περιβαλλοντικό φαινόμενο μπορεί να μελετηθεί και από την πλευρά την ιστορική ή της τοπικής ιστορίας, της γλώσσας, της χρήσης Η/Υ και όποιας άλλης γνωστικής παραμέτρου κρίνεται σκόπιμο από τον δάσκαλο/καθηγητή. Πρέπει να σας πω επίσης ότι η ευέλικτη ζώνη δεν είναι από μόνη της αποσπασματική αλλά εντάσσεται αρμονικά μέσα στη νέα προσέγγιση που ολοκληρώνει το Π.Ι. και αφορά το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών, το οποίο στοχεύει στην κάθετη και οριζόντια αρμονική και ισόρροπη σύνδεση της διδακτέας ύλης».

 Πώς σχεδιάζετε την εφαρμογή του προγράμματος;

«Με την επιλογή του κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού, όπως το πολυθεματικό βιβλίο-φάκελος που ανέφερα, επιλεγμένο εκπαιδευτικό υλικό από τα πειραματικά προγράμματα που είχε εκπονήσει το Π.Ι. στα πλαίσια του Α' ΕΠΕΑΚ, από τις βιβλιοθήκες των σχολείων και οτιδήποτε άλλο εκπαιδευτικό υλικό κρίνεται κατάλληλο από τον εκπαιδευτικό, ο οποίος βέβαια θα στηριχθεί από το Π.Ι. τόσο με το υλικό που αναφέραμε, τις κατάλληλες οδηγίες που ήδη έχουν σταλεί από το Π.Ι. και την άμεση επικοινωνία με το προσωπικό του, όσο και από τη σχετική επιμόρφωση που σχεδιάζουμε».

Πόσες ώρες την εβδομάδα αφορά αυτό το πρόγραμμα;

«Αναμορφώνεται ο σχολικός χρόνος και στις πρώτες τρεις τάξεις του δημοτικού αφιερώνονται 4 ώρες, στην Δ' τάξη 3 ώρες και στην Ε΄ και Στ' 2 ώρες, όπως 2 ώρες την εβδομάδα αφιερώνονται και στο γυμνάσιο για κάθε τάξη. Θα πρέπει να εξηγήσουμε εδώ ότι δεν πρόκειται για αύξηση του σχολικού χρόνου, αφού οι ώρες αυτές έχουν αφαιρεθεί από τα τυπικά μαθήματα, τα οποία βέβαια δεν υποβαθμίζονται καθώς κάποιες ενότητές τους θα μπορούν να προβληθούν καλύτερα στην ευέλικτη ζώνη. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι η ευέλικτη ζώνη δεν θα χρησιμοποιείται για να συμπληρώνονται κάποια χαμένα μαθήματα. Αυτό θα ήταν τραγικό».

Ο σχεδιασμός του νέου θεσμού βασίστηκε σε προγράμματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών ή ήταν έμπνευση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου;

«Δεν πρέπει να μιλούμε για εμπνεύσεις αλλά για παιδαγωγικές ευαισθησίες. Το θέμα της διαθεματικής προσέγγισης της γνώσης αν και παλιά θεωρητική πρόταση άρχισε τελευταία να συζητείται στον ευρωπαϊκό χώρο. Η αναμόρφωση επίσης του σχολικού χρόνου και της ευελιξίας στην εκπαίδευση είναι μηνύματα που εκπορεύθηκαν από τον ακαδημαϊκό και πολιτικό χώρο πολλών ευρωπαϊκών χωρών με μεγάλες όμως διαφορές ως προς τη σύλληψη, την οργάνωση και την υλοποίηση».

Ποια άλλα αντίστοιχα καινοτόμα μέτρα θα εφαρμοστούν φέτος στα σχολεία αλλάζοντας την εκπαιδευτική πραγματικότητα;

«Η καινοτομία δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός αλλά μια συνεχής προσαρμοστική προσπάθεια παρέμβασης σε ένα σύστημα με ισχυρά ιστορικά και διαχρονικά στοιχεία. Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι σαν τον ζωντανό οργανισμό που πρέπει να προσαρμόζεται. Και αν μου επιτρέπετε να χρησιμοποιήσω και την ιδιότητά μου ως γενετιστή, θα πρέπει να σας πω ότι η προσαρμοστική διαδικασία πρέπει να είναι βαθμιαία, βήμα βήμα, και όχι απότομη, αλματώδης. Βέβαια, αρκετά νέα βιβλία θα συμβάλουν φέτος στην αναβάθμιση του εκπαιδευτικού έργου. Οπως και το πολυθεματικό βιβλίο-φάκελος, που είναι και αυτό μια καινοτομία στο μέτρο που ανέπτυξα προηγουμένως. Επίσης το πρόγραμμα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στις νέες τεχνολογίες, το φυλλάδιο με τίτλο "Σπουδές και Απασχόληση" που θα διανεμηθεί στα σχολεία και θα συμβάλει στον επαγγελματικό διαφωτισμό, τα φυλλάδια για το "ευρώ" που ετοιμάζονται να σταλούν στα σχολεία, οι οδηγίες για τον εξορθολογισμό της διδακτέας ύλης στην υποχρεωτική εκπαίδευση και γενικότερα η προσπάθεια που γίνεται προς κάθε κατεύθυνση για την αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης, εντάσσονται στον εν λόγω στόχο».

ΤΟ ΒΗΜΑ, 23-09-2001, Κωδικός άρθρου: B13372A461